Pod koniec marca rząd Republiki Estońskiej postanowił [1] udzielić 125 mln euro pomocy państwowej spółce Eesti Energia na budowę zakładu wydobycia łupków. Estońskie organizacje ekologiczne uważają decyzję rządu za nieodpowiedzialną w świetle trwającej pandemii, przyszłości Estonii i celów klimatycznych UE.

Obecnie nie należy inwestować na obszarach wysokiego ryzyka o dużym oddziaływaniu na klimat [2], których perspektywy gospodarcze są nie tylko uzależnione od pandemii koronawirusa, ale także ogólnie budzą wątpliwości. „W obecnym kryzysie można znaleźć znacznie lepsze wykorzystanie tych pieniędzy - w sektorze opieki zdrowotnej lub w celu wspierania długoterminowych rozwiązań ekonomicznych. W tej chwili zapewnienie poczucia bezpieczeństwa pracownikom łupków naftowych dzięki nowej elektrowni naftowej jest jak próba zbudowania nowego hotelu dla osób bezrobotnych w branży hotelarskiej”- powiedział Piret Väinsalu, ekspert ds. Klimatu w Estońskim Funduszu dla Przyrody .

Decyzja rządu opiera się na nieaktualnych dokumentach strategii krajowej Estonii [3], które należy przerobić w świetle zmieniającej się polityki klimatycznej. Estonia i inne państwa członkowskie UE wyznaczyły sobie za cel osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r., aby powstrzymać kryzys klimatyczny. Estonia znajduje się obecnie w sytuacji, w której kraj ten nie będzie w stanie zrealizować nawet celów klimatycznych na 2030 r. Zostało to potwierdzone przez Komisję Europejską w raporcie krajowym dotyczącym Estonii z 2020 r. [4].

Jednak gałąź naftowa nie jest odpowiednim rozwiązaniem do walki ze zmianami klimatu, ponieważ Estonia przedłuża swoją zależność od paliw kopalnych, szkody dla środowiska i emisje dwutlenku węgla będą kontynuowane. Mimo że wzrost produkcji ropy skieruje część emisji CO2 poza Estonię, to w innych miejscach wzmacnia zmiany klimatu. Bez dialogu i porozumienia rząd zasadniczo podjął decyzję o budowie nowej elektrowni łupkowej, co zasadniczo ogranicza możliwość sprawiedliwego przejścia na czystą energię, a emisje dwutlenku węgla na mieszkańca w Estonii pozostaną wyższe niż w wielu krajach UE przez dziesięciolecia [4] Według badania SEI Tallinn [5] sprawi, że osiągnięcie neutralności klimatycznej w Estonii do 2050 r. będzie bardzo mało prawdopodobne.

Estonia stoi w obliczu recesji z powodu wpływu koronawirusa, a spadek dochodów podatkowych jeszcze bardziej ograniczy zdolności sektora publicznego. Mając ograniczone możliwości, kraj musi dokonywać mądrych, wybiegających w przyszłość wyborów. Szczególnie ważne jest, aby te wybory były również przyjazne dla środowiska, ponieważ po zakończeniu pandemii ludzkość będzie nadal musiała radzić sobie z utratą różnorodności biologicznej i zmianami klimatu. Decyzja rządu wyraźnie dotyczy hazardu z powodu niepowodzenia międzynarodowych umów klimatycznych, stałej zależności od paliw kopalnych i subsydiowania upadającego przemysłu naftowego.

Oprócz organizacji ekologicznych decyzja rządu była również publicznie krytykowana przez estońskie organizacje badawcze [6], stowarzyszenia młodzieżowe [7], przedsiębiorców [8] i polityków opozycyjnych [9].

[1] Government green lights new €286 million oil shale plant (Estonian Public Broadcasting ERR, March 27, 2020)

[2] Estonia’s energy sector has been based on the burning of fossil fuels for decades – in 2017, nearly 70% of Estonia’s CO2 emissions came from the energy sector. Estonia is one of one Europe’s largest CO2 emitters per capita. During 2019 oil shale electricity production declined as a result of rising CO2prices in the EU and the promotion of green energy. At the same time, up to four new shale oil plants and pre-refinery are under discussion.

[3] The National Development Plan of the Energy Sector until 2030 and General Principles of Climate Policy until 2050 were formally adopted in 2017, but their content was drawn up several years earlier and does not take into account recent developments. The basic research for ENMAK was carried out in 2013-2014, thus even before the Paris Agreement. General Principles of Climate Policy set the goal of -80% greenhouse gas reductions, which needs updating to comply with climate-neutrality goal. Also, the environmental impact of the plans was not assessed when formulating the General Principles of Climate Policy (it was decided not to perform a SEA), nor were concrete measures planned to achieve the objectives set.

[4] Country report Estonia 2020 (European Commission, Feb 26, 2020)

[5] The Stockholm Environment Institute in Tallinn provides an analysis of sector-specific issues that Estonia must address, and offers an outline of the cost effectiveness of related measures. Among other key findings, the analysis highlights that “Estonia must decarbonize its energy supply, and shift away from its reliance on oil shale. To ensure a just transition, new investments are needed to support and scale wind, solar and local bioresources. /…./ Investing in mature and scalable technologies today is an important first step. Such investments create the conditions to quickly adopt emerging technologies after 2030. These investments also put Estonia on the path to achieve the agreed target of a 70% emissions reduction by 2030, and to reach climate neutrality by 2050. Early action “future proofs” Estonia’s economy – by avoiding the likelihood of stranding public assets, and by enabling local industries to take steps needed to embrace new economic opportunities.”

[6] Statement of the Estonian Young Academy of Sciences and the Estonian Chamber of Research “Teadusühendused: põlevkivitehase rajamine kriisiolukorras on vastutustundetu ja kahjulik” (national daily Postimees, March 27, 2020. In Estonian)

[7] Youth organizations: Government should not invest in oil plant (Estonian Public Broadcasting ERR, March 29, 2020)

[8] Ettevõtja Eesti Energia õlitehase rahastusest: kõike küll ei räägita, aga võib olla on tegu ettevõtte varjatud päästmisega? (Estonia’s biggest news portal Delfi, March 29, 2020)

[9] Uue õlitehase toetamine on vastutustundetu, leiavad rohelised ja opositsioon (Estonian news portal Geenius, March 27, 2020. In Estonian) and Õlitehase kriitikud ei mõista valitsuse rahaeraldist (national daily business paper Äripäev, March 30, 2020) are the two examples where environmentalists and opposition politicians state that the Estonian government’s decision to invest 125 million euros in building a new oil plant is irresponsible and risky both economically as well as environmentally. For example, the Estonian Reform Party’s Andres Sutt, a member of the Riigikogu Finance Committee and former board member at Eesti Energia, said the government’s decision is irresponsible and does not solve any urgent problem in the Estonian economy.

Źródło: Life UNIFY Consortium