W związku z powyższym na mocy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/101/WE z dnia 19 listopada 2008 r. zmieniającej dyrektywę 2003/87/WE w celu uwzględnienia działalności lotniczej w systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie sektor lotnictwa cywilnego został włączony do EU ETS.

Na podstawie przepisów Aneksu I do powyższej dyrektywy do ETS włączone będą wszystkie loty rozpoczynające lub kończące się na lotnisku znajdującym się na terytorium Unii Europejskiej. Od tej zasady uczyniono kilka wyjątków wykluczając między innymi loty wykonywane w celu przewozu monarchów oraz szefów państw, loty wojskowe, pożarnicze, ratownicze, policyjne, szkoleniowe oraz naukowe. Aby system działał efektywnie nałożono dodatkowe kryteria w celu wykluczenia najmniejszych operatorów lotniczych:

Ze względu na skomplikowaną specyfikę sektora lotniczego Komisja Europejska dodatkowo opublikowała Decyzję w 2009/450/WE z dnia 3 kwietnia 2009 r. w sprawie szczegółowej interpretacji rodzajów działalności lotniczej wymienionych w załączniku I do dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady.

Ponieważ sektor lotniczy charakteryzuję się duża mobilnością, a pojedynczy operatorzy oferują swoje usługi na licznych trasach europejskich zaistniała potrzeba przypisania poszczególnych operatów lotniczych do krajów administrujących. W tym celu Komisja Europejska, przy współpracy EuroControl¹, opublikowała na swojej stronie internetowej listę operatorów lotniczych wykonujących działania lotnicze, kwalifikowane do włączenia do ETS, wraz z przypisanym Państwem Członkowskim odpowiedzialnym za kwestie administracyjne. Operator wykonujący operacje lotnicze nad kilkoma Państwami Członkowskimi został przypisywany do tego Państwa nad terytorium którego wyemitował największy procentowy udział swojej emisji.

W obecnej chwili do Polski zostało przypisanych 32 operatów lotniczych, ale ta liczba prawdopodobnie ulegnie zmniejszeniu podczas corocznej aktualizacji listy.

Aby umożliwić operatorom lotniczym rozliczanie swojej emisji dwutlenku węgla Komisja Europejska umieściła zasady dotyczące monitorowania i raportowania w Decyzji 2009/339/WE z dnia 16 kwietnia 2009 r. zmieniającej decyzję 2007/589/WE w zakresie włączenia wytycznych dotyczących monitorowania i sprawozdawczości w odniesieniu do emisji oraz danych dotyczących tonokilometrów² związanych z działalnością lotnicza. Dodatkowo na swojej stronie internetowej KE umieściła elektroniczne formularze służące do przygotowania planów monitorowania i raportów rocznych dotyczących emisji CO₂ oraz tonokilometrów . Ponadto KE, w porozumieniu z Państwami Członkowskimi, przygotowała wypełnione, wzorcowe plany monitorowania, wraz z schematem obiegu danych wewnątrz organizacji oraz przewodnik dla operatów lotniczych z wskazówkami niezbędnymi do przygotowania planu monitorowania.

Włączenie sektora lotniczego zostało rozbite na dwa okresy rozliczeniowe:

W celu zabezpieczenia bezpieczeństwa rozwoju sektora lotniczego uprawniania wydane operatorom lotniczym (EUAA) nie mogą być wykorzystywane do umorzenia emisji w krajowych rejestrach przez operatorów instalacji stacjonarnych. Natomiast operatorzy lotniczy, jeśli zabraknie im uprawnień sektorowych mogą swobodnie korzystać z dostępnych na rynku uprawnień przeznaczonych dla instalacji stacjonarnych (EUA).

W przypadku operatora lotniczego, który nie będzie wypełniał wymogów Dyrektywy 2008/101/WE (monitorowanie, raportowanie, umarzanie uprawnień) KE może nałożyć zakaz prowadzenia działalności lotniczej nad terytorium UE. Dodatkowo poszczególne Państwa Członkowskie planują wdrożenie własnych systemów kar uwzględniających min. możliwość zajęcia samolotów operatora lotniczego.

W chwili obecnej KE kieruje swoje działania na rozmowy bilateralne z Państwami spoza UE zainteresowanymi podłączeniem się do EU ETS. Pierwszym sukcesem jest podpisanie umowy włączającej operatorów lotniczych z trzech Państw EFTA³ - Islandia, Lichtenstein i Norwegia. Nadal prowadzone są rozmowy nad przyłączeniem operatorów z Szwajcarii.

Jednocześnie KE, przy wsparciu merytorycznym Eurocontrolu i finansowym Państw Członkowskich, przygotowuje elektroniczny system komputerowy przeznaczony dla małych operatorów lotniczych oraz jednostek administracyjnych, magazynujące wszystkie dane niezbędne do corocznego procesu monitorowania i weryfikacji emisji CO₂.

Ministerstwo Środowiska prowadzi aktualnie pracę implementacyjne mające na celu wdrożenie do krajowej legislacji zapisów Dyrektywy 2008/101/WE oraz pozostałych, uzupełniających aktów prawnych. Równocześnie zbiera, przygotowane przez operatorów lotniczych, plany monitorowania niezbędne do przeprowadzenia pierwszej weryfikacji emisji na początku 2011 roku.

Przypisy:

Tomasz Karpiński
KASHUE-KOBiZE dla ChronmyKlimat.pl

Tomasz Karpiński jest ekspertem w Zespole Weryfikacji Raportów w Krajowym Administratorze Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (KASHUE) oraz Krajowym Ośrodku Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE) w Instytucie Ochrony Środowiska w Warszawie. Zajmuje się zagadnieniami związanymi z monitorowaniem, raportowaniem i weryfikacją emisji CO₂. Jest aktywnym uczestnikiem europejskiego forum współpracy Krajowych Administratorów (Compliance Forum) oraz członkiem zespołu d.s. globalnych negocjacji klimatycznych w ramach UNFCCC.

Zastrzeżenie: Poglądy wyrażone w artykule są własnymi autora i nie należy ich utożsamiać z oficjalnym stanowiskiem KASHUE-KOBiZE lub polskiego rządu.