więcej


Zielona gospodarka

Programowy mechanizm wspólnych wdrożeń BOŚ Banku jako nowatorski instrument finansowego wsparcia rozproszonych inwestycji związanych z efektywnością energetyczną (9403)

2011-02-01

Drukuj
O potrzebie przeprowadzania modernizacji budynków w zakresie poprawy ich charakterystyki energetycznej wiemy wszyscy. Działania w tym zakresie uzasadnione są nie tylko późniejszymi oszczędnościami ale także względami ekologicznymi. Niestety, koszty początkowe takiej inwestycji stanowią w Polsce dużą barierę, dlatego ich realizacja bez mechanizmów wsparcia byłaby mocno ograniczona. Dlatego konieczne jest stałe monitorowanie nowych inicjatyw. 
Aktualnie w kraju istnieje szereg mechanizmów wsparcia przedsięwzięć skierowanych na ochronę środowiska, w tym na działania związane z poprawą efektywności energetycznej. Znakomita większość z nich oparta jest o środki publiczne. Do „najpopularniejszych” należą środki Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, kolejne źródło to Fundusz wspierania działań termomodernizacyjnych i remontowych, dalej można sięgać po wsparcie z WFOŚiGW, czy mechanizm utworzony w oparciu o Systemu Zielonych Inwestycji. Każde z tych źródeł oparte jest o wsparcie finansowe inwestora, w głównej mierze w postaci dotacji, dopłat do kredytów, umorzeń, niskooprocentowanych pożyczek lub promes.

Potrzeba nowych rozwiązań
BOŚ Bank jako jeden z kluczowych elementów polskiego systemu finansowania ochrony środowiska posiada olbrzymi bagaż doświadczenia zdobyty w trakcie niemal 20 letniego funkcjonowania. Zdobyta w tym czasie wiedza na temat funkcjonowania zdecydowanej większości mechanizmów finansowego wsparcia ochrony środowiska pozwala na konkretne refleksje.

Gdy 3 lata temu podjęto prace nad nową linią finansowania przedsięwzięć zwiększających efektywność zużycia energii pierwotnej w budynkach, uwzględniono fakt że mimo rozbudowanego systemu wsparcia istnieją grupy beneficjentów, które nie mogą skorzystać z jego dobrodziejstw. Jako przykład można wskazać tu przedsiębiorców wyłączonych ze dopłat w ramach funduszu termomodernizacyjnego i remontowego, podobnie jest z budynkami będącymi w posiadaniu jednostek budżetowych (np.: budynki urzędu gminy, prokuratury, sądu, policji i in.).

W przypadku bardzo atrakcyjnej oferty kredytowej z dopłatami z WFOŚiGW mamy do czynienia z rozproszoną i niejednolitą polityką w tym zakresie. Każdy z wojewódzkich funduszy prowadzi niezależną działalność promującą przedsięwzięcia ekologiczne, w efekcie termomodernizacja może znajdować się poza priorytetami konkretnego wojewódzkiego funduszu. Dodatkowym utrudnieniem stanowią zazwyczaj niskie kwoty przeznaczane na wsparcie oraz krótkie okresy finansowania obejmujące średnio przedział od 5-7 lat.
 
Środki pochodzące z NFOŚiGW w głównej mierze dotyczą dużych projektów, gdzie minimalna kwota inwestycji z reguły sięga kilku milionów złotych. Taka sytuacja ma miejsce w przypadku nowego mechanizmu jakim jest System Zielonych Inwestycji, którego program priorytetowy „Zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej” skierowany jest wyłącznie do sektora publicznego a minimalna kwota inwestycji to 10 mln zł.

Wyjątkiem od opisanej reguły wartości inwestycji, jest popularny ostatnio mechanizm dopłat do montażu kolektorów słonecznych. NFOŚiGW we współpracy z niektórymi bankami zapewnia dofinansowanie do 45% kapitału kredytu bankowego wykorzystanego na sfinansowanie kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia. Niestety, także tu napotykamy na ograniczenia, ponieważ program ten przeznaczony jest wyłącznie dla osób fizycznych lub wspólnot mieszkaniowych instalujących kolektory słoneczne na własnych budynkach z wyłączeniem odbiorców ciepła z miejskiej sieci cieplnej do podgrzewania ciepłej wody użytkowej1.
 
Powyższa wiedza zachęciła Bank do szukania nowatorskich rozwiązań w mechanizmach dotychczas niewykorzystywanych w tworzeniu produktu bankowego. W trakcie pracy nad nową linią BOŚ Bank korzystał z dużego wsparcia ze strony partnera biznesowego, jakim jest niemiecki bank rządowy KfW. Pomysł zaprzęgnięcia w inżynierię finansową mechanizmu wspólnych wdrożeń spotkał się z dużym poparciem polskiego Ministerstwa Środowiska oraz jego odpowiednika w Niemczech – Federalnego Ministerstwa Środowiska, Ochrony Przyrody i Bezpieczeństwa Nuklearnego. Poparcie Federalnego ministerstwa skutkowało grantem w wysokości 85 tys. EUR przeznaczonych na rozwój dokumentacji projektowej.

Czym są wspólne wdrożenia

Mechanizm wspólnych wdrożeń (ang. joint implementatoin – JI) został powołany do życia artykułem 6 Protokołu z Kioto. Wspólne wdrożenia obok handlu emisjami i mechanizmu czystego rozwoju to instrument rynkowy, którego zadaniem jest ułatwienie realizacji Stronom Protokołu zobowiązań redukcji emisji gazów cieplarnianych.

Działanie mechanizmu zasadza się na idei dokonywania inwestycji powodujących redukcję emisji określonego gazu cieplarnianego. Inwestycji dokonuje się tam, gdzie jest to najbardziej opłacalne ekonomicznie. Aby mechanizm zadziałał prawidłowo, potrzebne są dwie strony tj. – inwestor dysponujący technologią przyjazną środowisku oraz gospodarz projektu – właściciel instalacji, na której możliwe jest wdrożenie technologii skutkujące redukcją emisji gazu cieplarnianego. W efekcie redukcji emisji generowane są jednostki redukcji emisji (ang. ERU). Jednej jednostce odpowiada redukcja jednej tony ekwiwalentu2 CO2. Inwestor w zamian za poczynione nakłady otrzymuje jednostki ERU, które posiadają określoną wartość rynkową3.
 
Klasyczna inwestycja w ramach mechanizmu wspólnych wdrożeń to zazwyczaj duże, złożone i kosztowne przedsięwzięcie, którego efektem są znaczne redukcje emisji gazów cieplarnianych. Za przykład można tu podać redukcję emisji metanu z kopalni węgla kamiennego. Ograniczenie emisji może być dokonywane w dwojaki sposób, tj. przez wychwycenie metanu i spaleniu go w pochodni, w wyniku czego następuje redukcja emisji metanu do CO2, o niższym GWP lub wykorzystaniu metanu do produkcji energii w spalinowych agregatach prądotwórczych. Innym zbliżonym przykładem projektu JI jest redukcja emisji gazu wysypiskowego ze składowisk śmieci.

Tytułowe podejście programowe rożni się sposobem osiągnięcia efektu ekologicznego od standardowych projektów JI. Programowy JI to nie jedna inwestycja lecz wiele małych, rozproszonych subprojektów o zbliżonym zakresie podmiotowym (np.: podmioty reprezentujące określony sektor gospodarki) i przedmiotowym (ten sam lub pokrewny rodzaj inwestycji). Warunki te określane są na etapie tworzenia programu. Na ich podstawie przyjmowani są do programu kolejni uczestnicy już w trakcie trwania projektu. Oprócz wspomnianych warunków podmiot koordynujący program z góry zakreśla ramy czasowe funkcjonowania mechanizmu. W efekcie, z dniem wejścia w życie projektu nie jest znana ostateczna liczba projektów, które zostaną ujęte w programie ani też wielkość redukcji emisji, jaka zostanie osiągnięta. Możliwe jest tylko szacunkowe określenie tych wartości.
 
Pozytywną cechą funkcjonowania mechanizmu programowego jest wykorzystanie efektu skali do dostarczenia uczestnikom zachęt do realizowania założonego celu. W praktyce otoczenie aktywizujące jest tworzone w oparciu o:
• zachęty pozafinansowe:
- zdefiniowane ramy dla wspólnych, dobrowolnych działań, 
- programy dobrych praktyk, 
• zachęty finansowe:
- atrakcyjne linie kredytowe – redystrybucja przychodów z programu (ex-ante lub ex-post), 
- granty, 
- rabaty przy zakupach sprzętu lub instalacji,
• połączenie obu form.

Podejście takie pozwala aktywizować rozproszonych inwestorów, którzy samodzielnie nie byliby w stanie udźwignąć ciężaru związanego z opracowaniem wymaganej prawem dokumentacji projektowej4 oraz związanych z tym kosztów. Ponad to, redukcje emisji generowane przez pojedynczą inwestycję są stosunkowo niewielkie i realizujący tak mały projekt nie znalazłby zainteresowanego partnera do odbioru certyfikatów węglowych.

Tab.1 Przykładowe i uśrednione wartości rocznej redukcji emisji osiągane przy wdrożeniu poszczególnych rodzajów działań modernizacyjnych. Dane pozyskane dzięki uprzejmości IWU a także w oparciu o analizę efektu ekologicznego inwestycji finansowanych przez BOŚ Bank.

Rodzaj inwestycji

Dom jednorodzinny

Dom wielorodzinny

Termomodernizacja

4,28 t CO2

51,92 t CO2

Źródło ciepła

7 t CO2

85,05 t CO2

Panele słoneczne

0,8 t CO2

 ----

Pompa ciepła

12,2 t CO2

148,4 CO2

Jak wykorzystano mechanizm do stworzenia nowatorskiej oferty
Przystępując do opracowywania założeń programu przyjęto, że zostanie on oparty o zachęty finansowe udzielane uczestnikom programu z chwilą podpisania umowy. Po dwóch latach prac nad założeniami i dokumentacją projektową, BOŚ Bank wspólnie z KfW wprowadził z dniem 1 lipca 2010 do oferty kredytowej rozwiązanie z myślą o klientach i klimacie. Kredyt z Klimatem obejmuje finansowanie inwestycji w ramach „Programu efektywności energetycznej w budynkach oraz Programu modernizacji kotłów”.

W ramach „Programu efektywności energetycznej w budynkach” oferta kierowana jest do sektora publicznego tj. jednostek samorządu terytorialnego, spółek komunalnych oraz sektora prywatnego m.in. osób fizycznych, wspólnot lub spółdzielni mieszkaniowych, mikroprzedsiębiorstw, MŚP oraz podmiotów dużych. Przedmiot kredytowania to ulepszenie w wyniku, którego następuje redukcja zapotrzebowania na energię dostarczaną na potrzeby podgrzania wody użytkowej i ogrzewania: budynków mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego, obiektów, w których prowadzona jest działalność gospodarcza, przemysłowa, a także budynków użytkowanych przez jednostki budżetowe.

Chcąc przystąpić do programu należy także posiadać audyt energetyczny opracowany zgodnie z zasadami obowiązującymi przy aplikowaniu o środki z BGK. Dokument ten umożliwi zastosowanie najbardziej optymalnego kosztowo rozwiązania termomodernizacyjnego, a także pozwoli na oszacowanie średnich redukcji emisji CO2 osiąganych po przeprowadzeniu prac inwestycyjnych. Wyjątkiem są osoby fizyczne, które zamierzają dokonać termomodernizacji domu jednorodzinnego. W ich przypadku aby obniżyć nakłady związane z pozyskaniem audytu energetycznego, wykorzystywane są kalkulatory emisji5, dzięki którym można oszacować emisję CO2 przed i po zrealizowaniu inwestycji.
 
„Program modernizacji kotłów” skierowany jest, przede wszystkim do przedsiębiorców mikro, MŚP, podmiotów dużych oraz spółek komunalnych i jednostek samorządu terytorialnego. Zakres finansowanych inwestycji to wymiana lub modernizacja kotłów wodnych lub parowych wykorzystywanych do celów przemysłowych lub grzewczych o nominalnej mocy cieplnej nie przekraczającej kilku megawatów.

Dzięki oparciu funkcjonowania obu Programów o mechanizm wspólnych wdrożeń możliwe jest wykorzystanie osiągniętych w wyniku realizacji inwestycji redukcji emisji CO2 do zwiększenia atrakcyjności produktu. Schemat pozyskania środków został zaprezentowany na schemacie poniżej.

W efekcie Kredyt z Klimatem to:
  • atrakcyjne oprocentowanie, niższe o ok. 50% w stosunku do standardowej oferty Banku,
  • obniżone prowizje o 50% w stosunku do standardowej oferty Banku,
  • okres kredytowania od 4 do 10 lat,
  • minimalny wkład własny 15%,
  • możliwość karencji w spłacie kredytu do 2 lat,
  • waluta kredytu PLN lub EUR.
Maksymalna kwota kredytu to 0,5 mln EUR lub jej równowartość w PLN dla Programu efektywności energetycznej w budynkach lub 1 mln EUR w przypadku Programu modernizacji kotłów.

W założeniu klienci BOŚ Banku nie będą mieli styczności z zagadnieniami formalnymi związanymi z funkcjonowaniem Programów w ramach mechanizmu JI. Do ich dyspozycji oddany został wyłącznie nowatorski kredyt z atrakcyjnym oprocentowaniem.
 
Schemat przepływu redukcji emisji i środków finansowych w ramach projektu JI

Przypisy:
1. Po kilku miesiącach funkcjonowania instrumentu można wykazać, że nie cieszy się on zainteresowaniem wspólnot mieszkaniowych, zaś zasady wsparcia będą podlegały modyfikacji.
2. 1 t eCO2 jest jednostką rozliczeniową osiąganych redukcji emisji gazów cieplarnianych; wynika to z faktu, że poszczególne gazy cieplarniane charakteryzują się różną zdolnością pochłaniania promieniowania podczerwonego (tzw. potencjał globalnego ocieplenia, ang. global warming potential, GWP). W efekcie redukcja emisji gazu cieplarnianego innego niż dwutlenek węgla obliczana jest jako wielokrotność ton eCO2, odpowiadająca wartości GWP danego gazu. Szerzej na ten temat zob. http://ec.europ.eu/clima/sites/campaign/pdf/gases_pl.pdf.
3. Jednostki te mogą zostać sprzedane z zyskiem na rynku tzw. certyfikatów węglowych lub wykorzystane do celów rozliczenia zobowiązań redukcyjnych np. w ramach Systemu Handlu Emisjami Unii Europejskiej (ang. EU ETS).
4. Rozdział 8. ustawy z dnia 17 lipca 2009 o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji, (Dz. U. nr 130, poz. 1070, z późn. zm.).
5. Autorem kalkulatorów jest niemiecki Instytut Mieszkalnictwa i Środowiska.


Emil Wróblewski
Ekspert w Departamencie Instytucji Finansowych BOŚ Bank

 źródło: BOŚ Bank

Udostępnij wpis swoim znajomym!




Podziel się swoją opinią


Za treść materiału odpowiada wyłącznie Fundacja – Instytut na Rzecz Ekorozwoju



Portal dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada Fundacja – Instytut na Rzecz Ekorozwoju, poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają oficjalnego stanowiska Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej