W ogłoszonym komunikacie wspiera się działania służące uwolnieniu tego potencjału poprzez jak najlepsze wykorzystanie obowiązujących przepisów, dając jednocześnie państwom członkowskim możliwość dokonania wyborów najbardziej odpowiednich do ich sytuacji. Niezbędne będzie również podjęcie inicjatyw wspierających na szczeblu UE.

Europejski komisarz ds. środowiska Janez Potočnik stwierdził: „UE posiada już obszerne prawodawstwo regulujące kwestie związane z bioodpadami. Jednak poprzez lepsze wdrażanie i egzekwowanie przepisów możemy wyciągnąć jeszcze większe korzyści z bioodpadów. Będzie to nie tylko pomocne w walce ze zmianą klimatu, lecz także w zachowaniu dobrego stanu gleby i spowolnieniu procesu utraty różnorodności biologicznej, do których przyczynia się produkowanie dobrej jakości kompostu i biogazu.”

Bioodpady – niewykorzystany potencjał

Z oceny Komisji wynika, że poprawa gospodarowania bioodpadami w Unii Europejskiej może przynieść znaczne korzyści ekologiczne i gospodarcze.

W ogłoszonym komunikacie przedstawiono zalecenia dotyczące sposobu jak najlepszego wykorzystania tych atutów. Najbardziej obiecujące koncepcje obejmują zapobieganie powstawaniu bioodpadów oraz biologiczne przetwarzanie odpadów przy produkcji kompostu i biogazu.

Głównym zagrożeniem dla środowiska związanym z bioodpadami jest wytwarzanie metanu – gazu, którego potencjał cieplarniany jest 25 razy większy niż dwutlenku węgla. Najbardziej widoczną i znaczącą korzyścią wynikającą ze zwiększenia biologicznego przetwarzania odpadów byłoby zapobieżenie powstaniu emisji gazów cieplarnianych, których szacowana wielkość wyniesie w 2020 r. około 10 mln ton ekwiwalentu dwutlenku węgla.

Około jedna trzecia zakładanej wartości unijnego celu w zakresie energii odnawialnej w transporcie na rok 2020 mogłaby zostać osiągnięta poprzez stosowanie biogazu wytwarzanego z bioodpadów, podobnie jak około 2 proc. wartości unijnego całkowitego celu w zakresie energii odnawialnej – dzięki przekształcaniu wszystkich bioodpadów na energię.

Dobrej jakości kompost i odpady przefermentowane powstające w procesie fermentacji beztlenowej przyczyniłyby się do poprawy w zakresie wydajności zasobów, zastępując częściowo nieodnawialne nawozy mineralne oraz zapewniając utrzymanie dobrego stanu gleb w UE.

Pełne wdrożenie polityki realizowanej w tej dziedzinie wraz z poprawą w zakresie gospodarowania bioodpadami powinny przynieść korzyści ekologiczne i gospodarcze, których wartość szacuje się na 1,5 – 7 mld euro, w zależności od stopnia ambicji środków dotyczących recyklingu i zapobiegania powstawaniu odpadów.

Działania priorytetowe

Zgodnie z analizą dokonaną przez Komisję na poziomie UE nie istnieją żadne braki polityczne, które uniemożliwiałyby państwom członkowskim podejmowanie stosownych działań. Postępy osiągnięte w kilku państwach członkowskich dowodzą, że obowiązujące przepisy w dziedzinie odpadów są doskonałą podstawą dla postępowego gospodarowania bioodpadami. Aby to osiągnąć, dostępne instrumenty należy wykorzystywać w ich pełnym zakresie, a ich stosowanie egzekwować w miarę konieczności w rygorystyczny sposób we wszystkich państwach członkowskich.

Działania priorytetowe obejmują surowe kontrolowanie realizacji celów dotyczących ograniczenia składowania bioodpadów na składowiskach, właściwe stosowanie hierarchii postępowania z odpadami i pozostałych przepisów dyrektywy ramowej w sprawie odpadów, dotyczących wprowadzenia w trybie pilnym systemów selektywnej zbiórki.

Inicjatywy wspierające na szczeblu UE, takie jak opracowanie norm dotyczących kompostu, będą miały zasadnicze znaczenie dla osiągania szybszych postępów i zapewnienia równych reguł gry w całej Unii. Będzie to wymagać opracowania szczegółowych wskazówek i wskaźników w zakresie zapobiegania powstawaniu bioodpadów oraz ustalenia potencjalnych wiążących celów na przyszłość, a także opracowania norm dotyczących kompostu oraz wytycznych dotyczących stosowania w sektorze odpadów podejścia i oceny w oparciu o cykl życia.

Gospodarowanie bioodpadami w państwach członkowskich

Gospodarowanie bioodpadami w poszczególnych państwach członkowskich podlega dzisiaj bardzo zróżnicowanym krajowym działaniom politycznym – od bardzo ograniczonych działań w niektórych państwach po ambitne podejście przyjęte w innych.

Korzyści ekologiczne i gospodarcze wynikające z różnych metod przetwarzania bioodpadów zależą od warunków lokalnych takich jak gęstość zaludnienia, warunki klimatyczne i infrastruktura.

W przypadku bioodpadów, których powstania nie da się uniknąć, najkorzystniejszymi rozwiązaniami pod względem ekologicznym i gospodarczym są kompostowanie i fermentacja beztlenowa. Istotnym warunkiem wstępnym jest jednak wysoka jakość surowca. W większości przypadków warunek ten mógłby zostać spełniony poprzez prowadzenie selektywnej zbiórki bioodpadów.

Wysokowydajne systemy opierające się na rozdzieleniu poszczególnych strumieni odpadów są już stosowane w Austrii, Niemczech, Luksemburgu, Szwecji, Belgii, Niderlandach, regionie Katalonii w Hiszpanii i w niektórych regionach Włoch.

Komunikat dotyczący bioodpadów jest dostępny na stronie: ec.europa.eu/environment/waste/compost/index.htm