Po zakończonym niepowodzeniem posiedzeniu ministrów ochrony środowiska w dniu 9 marca 2012 r., gdzie Polska zablokowała przyjęcie konkluzji w sprawie planu działania na rzecz wprowadzenia gospodarki opartej na technologiach niskoemisyjnych do 2050 r. (dalej: "mapa drogowa"), kolejna debata dotycząca rekalibracji Unijnego Systemu Handlu Emisjami (EU ETS) – czyli m.in. zmniejszenia ilości uprawnień do emisji dostępnych w systemie i tym samym regulacyjnego wzrostu ich ceny – przenosi się teraz na forum Parlamentu Europejskiego.

W artykule "Radykalne przyśpieszenie polityki klimatycznej UE" pisałem o projekcie raportu w sprawie mapy drogowej (2011/2095(INI)) Komisji ENVI (Środowiska, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności) i zawartych tam, czasem bardzo radykalnych, propozycjach przyśpieszenia oraz zaostrzenia dotychczas stosowanych niskoemisyjnych polityk regulacyjnych.

Teraz kilka słów o tym, co znalazło się w ostatecznie przyjętym przez ENVI w dniu 8 lutego 2012 r. ww. raporcie (dalej: raport) w części dotyczącej reformy EU ETS.

Raport w pierwszej kolejności potwierdza expressis verbis, że EU ETS jest podstawowym, aczkolwiek nie jedynym, instrumentem redukcji emisji przemysłowych i promocji inwestycji w sektorze technologii niskoemisyjnych.

W związku z nasiloną w ostatnim czasie krytyką EU ETS (wywołaną radykalnym spadkiem cen uprawnień do emisji i, w konsekwencji, zmniejszeniem opłacalności inwestycji w redukcje emisji) Raport zauważa, iż Unijny System Handlu Emisjami funkcjonuje w sposób zgodny z zamierzonym a niskie ceny uprawnień do emisji są wynikiem obecnego kryzysu gospodarczego i obniżonej aktywności ekonomicznej, jak również faktu, iż ilość dostępnych w systemie uprawnień do emisji w znaczący sposób przekracza zapotrzebowanie.

Raport stwierdza fakt, iż aktualna ocena uprawnień do emisji nie stanowi zachęty do inwestycji w technologii niskoemisyjne a tym samym pełni bardzo ograniczoną rolę w redukcji emisji. Raport podkreśla, iż polityka ograniczania wpływów zmiany klimatu oraz polityka adaptacji do zmian klimatu nie może polegać wyłącznie na mechanizmach rynkowych, ponieważ efektywność tych mechanizmów zawodzi w promocji kluczowych technologii oraz we wspieraniu koniecznego przejścia do zrównoważonego funkcjonowania społeczeństwa.

Raport wzywa Komisję Europejską do przyjęcia środków w celu skorygowania wadliwych mechanizmów EU ETS celu umożliwienia jego funkcjonowania w sposób, jaki był pierwotnie zamierzony, w szczególności przez podjęcie następujących kroków przed końcem 2012 r.:

1. rekalibracji Unijnego Systemu Handlu Emisjami przed rozpoczęciem trzeciej fazy (czyli jeszcze w roku 2012) poprzez odłożenie znaczącej ilości uprawnień do emisji, tak aby odbudować niedobór uprawnień w systemie oraz pierwotny cel dostarczenia zachęt do inwestycji w technologie niskoemisyjne i środki poprawy efektywności energetycznej (Komisja Europejska została w konsekwencji wezwana do zaproponowania aktu prawnego w celu usunięcia z systemu tych uprawnień do emisji);

2. zaproponowania środków prawnych i aktów prawnych w celu jak najszybszej modyfikacji liniowego wskaźnika redukcji emisji (dzisiaj ustalonego na poziomie 1,74 %), tak aby cele redukcji CO₂ w perspektywie roku 2050 mogły zostać osiągnięte;

3. włączenia sektora transportu (w zakresie nie eksponowanym bezpośrednio na międzynarodową konkurencję), w tym również sektora transportu morskiego, do systemu handlu, tak aby wzmocnić innowacyjność oraz efektywność energetyczną w tym sektorze, internalizować koszty bardziej efektywnie oraz stworzyć jednolitą płaszczyznę konkurencyjną pomiędzy różnymi środkami transportu;

4. jak najszybszego ustanowienia minimalnej ceny aukcyjnej uprawnień do emisji, minimalna cena aukcyjna powinna być wystarczająca aby zapewnić gotowość do inwestycji długoterminowych;

5. poprawy mechanizmów funkcjonowania jednostek Kioto: CER oraz ERU.

Interesujące jest, iż odnośnie wspomnianej powyżej w punkcie 4 minimalnej ceny uprawnień do emisji sprzedawanych na aukcjach nawiązano do cen przewidzianych w czasie, kiedy pakiet klimatyczny był zatwierdzany (czyli grudzień 2008 r.). Sporządzane wtedy na użytek symulacji skutków pakietu prognozy cen uprawnień do emisji rzeczywiście odbiegały znacznie od obecnie ukształtowanych przez rynek i spowolnienie gospodarcze.

Podsumowując – raport przyjęty przez Komisję ENVI w dniu 8 lutego 2012 r. w zakresie modyfikacji reguł funkcjonowania EU ETS w znacznym zakresie zatwierdził propozycje zawarte w projekcie, o którym pisałem w "Radykalne przyśpieszenie polityki klimatycznej UE".

Dodatkowo, w kontekście uchwały Komisji ITRE Parlamentu Europejskiego (Przemysłu, Badań i Energii) z dnia 28 lutego 2012 r. sprawa wycofania z systemu części wolumenu uprawnień do emisji od 2013 r. i pozostałe proponowane reformy stają się coraz bardziej prawdopodobne.

Michał Głowacki