Raport zatytułowany "EU Funds for a Green Recovery" (Fundusze UE na rzecz zielonej odbudowy), który pojawił się przed posiedzeniem Rady Europejskiej w sprawie nowego wieloletniego budżetu UE, wyraźnie stwierdza, że jeśli fundusze UE zostaną mądrze wykorzystane, mogą zarówno zagwarantować ekologiczny charakter odbudowy, jak i wzmocnić ambicje związane z ochroną klimatu. [ZOBACZ RAPORT - w języku angielskim]

Raport zawiera analizę inwestycji i działań proponowanych w Krajowych Planach na rzecz Energii i Klimatu (KPEK) 14 państw członkowskich: Bułgarii, Chorwacji, Czech, Danii, Estonii, Francji, Węgier, Łotwy, Polski, Portugalii, Rumunii, Słowacji, Słowenii i Hiszpanii. Zwraca uwagę na działania przewidziane w planach KPEK, które mają być finansowane z następnego budżetu UE i z funduszy odbudowy, uzasadnia konieczność znacznej poprawy jakości wydatkowania w celu pobudzenia ambicji związanych z ochroną klimatu oraz wskazuje na szkodliwe działania przewidziane w planach KPEK, które powinny być wyłączone z finansowania UE.

Inwestycje w zrównoważoną energetykę odnawialną (w tym społeczności energetyczne i działania prosumenckie) oraz efektywność energetyczną mają największą szansę poprawić jakość życia milionów Europejczyków, jednocześnie zwiększając ambicje klimatyczne. Ponadto sektory te oferują ogromny potencjał tworzenia miejsc pracy. Dlatego w raporcie proponuje się nadanie im priorytetu przy pozyskiwaniu środków z kolejnego budżetu UE i funduszy odbudowy. Ponadto podkreśla się, że systemy niskoemisyjnego transportu, działania sprzyjające zrównoważonej mobilności i rozwiązania oparte na zasobach natury to dziedziny pozwalające znacząco zwiększać ambicje związane z klimatem, a jednocześnie stymulować ekologiczną odbudowę gospodarki.

W raporcie zwraca się jednak uwagę na fakt, że liczne szkodliwe rozwiązania, nadal widniejące w planach KPEK, mogą osłabić efekty działań na rzecz klimatu w następnej dekadzie. Zgodnie z propozycją Komisji, plany KPEK będą miały wpływ na wydatki w ramach kolejnej generacji funduszy UE, w tym na plany odbudowy gospodarczej. W związku z tym w raporcie zaleca się, aby państwa członkowskie skoncentrowały swoje najbliższe plany wydatkowe na neutralności klimatycznej i nie przeznaczały pieniędzy na szkodliwe działania, takie jak rozwój nowej infrastruktury wykorzystującej gaz ziemny, eksploatację krajowych zasobów paliw kopalnych, wykorzystanie biomasy w niskoefektywnych systemach ogrzewania oraz inwestycje w nieodnawialne źródła energii.

Markus Trilling, koordynator ds. polityki finansowej i dotacji w Climate Action Network (CAN) Europe stwierdził: „W najbliższych miesiącach państwa członkowskie zaprezentują plany wydatków w ramach kolejnego budżetu wieloletniego UE i określą priorytety dotyczące planów naprawy i wzmacniania odporności gospodarek, aby uzyskać wsparcie z unijnego funduszu odbudowy gospodarczej.

To, co państwa członkowskie umieszczą w swoich planach wydatków, zadecyduje o tym, jaka będzie odpowiedź UE na kryzys klimatyczny i gospodarczy w ciągu najbliższych 10 lat. Przywódcy UE muszą wykorzystać pełen potencjał funduszy UE do pobudzenia działań na rzecz klimatu i wykluczenia wsparcia dla paliw kopalnych.”

Raphael Hanoteaux, odpowiedzialny za politykę funduszy UE w CEE Bankwatch Network, powiedział: „Przywódcy UE mają okazję, by przy pomocy funduszu odbudowy gospodarczej dokonać zmiany jakościowej. Wszystkie państwa członkowskie zyskają, jeśli plany wydatków zostaną opracowane z myślą o przekształceniu infrastruktury publicznej i przejściu na gospodarkę o zerowej emisji netto, wolną od emisji dwutlenku węgla do 2050 roku. Zaczyna się to w Europie Wschodniej od wspierania inteligentnych inwestycji o ogromnym potencjale, takich jak efektywność energetyczna, oraz zakazu jakichkolwiek dalszych wydatków na paliwa kopalne.”

Propozycja Komisji, składająca się z odnowionych Wieloletnich Ram Finansowych 2021-2027 (MFF) oraz dodatkowych funduszy skrojonych na miarę odnowy gospodarczej do roku 2024 – tzw.: „Nowa generacja UE” (NGEU), zawiera cel zapewniający przeznaczenie przynajmniej 25% alokowanych kwot na działania klimatyczne. Przewodniczący Rady proponuje dalsze zwiększenie tej kwoty do 30% i wiąże ten zastrzyk finansowy z osiągnięciem najwyższego możliwego celu klimatycznego na 203 roku. Pieniądze z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji mogłyby być wykorzystane tylko przez Państwa, które zadeklarowały osiągnięcie neutralności klimatycznej na poziomie kraju do roku 2050.

[ZOBACZ RAPORT - w języku angielskim]

Źródło: CAN-Europe

Materiał i raport zostały przygotowane w ramach projektu „LIFE_UNIFY - łącząc Unię Europejską na rzecz działań klimatycznych” dofinansowanego ze środków instrumentu finansowego LIFE Komisji Europejskiej oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Raport został dofinansowany z funduszy The Minor Foundation. Materiały te nie muszą odzwierciedlać oficjalnego stanowiska sponsorów.