Studium zleciła Dyrekcja Generalna ds. Polityki Wewnętrznej na prośbę Komitetu ds. Środowiska, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywieniowego Parlamentu Europejskiego, a zrealizowały je wspólnie trzy organizacje: Ecologic, IEEP i BIO we współpracy z wybranymi organizacjami krajowymi, w tym Instytutem na rzecz Ekorozwoju. Szczegółowo zbadano sytuację w 10 krajach członkowskich: w Austrii, Czechach, Finlandii, Francji, Holandii, Niemczech, Polsce, Szwecji, Wielkiej Brytanii i we Włoszech.

Kraje członkowskie w bardzo różny sposób wdrażają przepisy dotyczące informowania konsumentów o emisji CO₂ i zużyciu paliwa przez nowe samochody. Jeśli weźmiemy pod uwagę etykietę, która powinna być umieszczana za szybą wystawionego w salonie sprzedaży pojazdu, to pięć z badanych krajów informuje konsumentów znacznie lepiej, niż wymagają tego unijne przepisy (Austria, Holandia, Finlandia, Francja, Wielka Brytania). Używają one kolorowej skali, takiej samej lub podobnej do tej, jaka używana jest na urządzeniach AGD. Pozostałe kraje wypełniają jedynie przepisowe minimum (Niemcy, Szwecja, Włochy) lub balansują na granicy poprawnej implemetacji (Czechy i Polska), nie określając konkretnego formatu etykiety. Z powodu tej różnorodności jedną z głównych rekomendacji raportu jest harmonizacja formatu etykiety, co – jak wynika z analiz – ma poparcie zarówno organizacji zrzeszających kierowców, jak i wielu urzędników w poszczególnych krajach członkowskich. Dotychczas nie jest natomiast pewne, jaki konkretnie format zostanie wybrany – wymaga to bowiem badań preferencji wśród konsumentów.

W przypadku zestawienia danych o zużyciu paliwa i emisji CO₂ dla wszystkich nowych pojazdów sprzedawanych w danym kraju oraz plakatu informującego zbiorczo i w formie rankingu o parametrach ekologicznych wszystkich pojazdów oferowanych do sprzedaży w salonie sytuacja jest raczej jednorodna. Jedyną różnicą jest częstotliwość publikowania tego rodzaju zestawienia. Warto wspomnieć, że Polska (podobnie jak Francja i Wielka Brytania) publikuje je najczęściej z badanych krajów – co roku, podczas gdy np. Niemcy tworzą taki ranking zaledwie co 4 lata. Autorzy raportu rekomendują Komisji Europejskiej zaniechanie wymagań w zakresie publikowania plakatu i utrzymanie obowiązku publikacji zestawienia w wersji papierowej, aby nie wykluczyć jego dostępności dla grup konsumentów posiadających gorszy dostęp do internetu.

Jak się okazało, najtrudniejszym do poprawnego wdrożenia elementem dyrektywy 1999/94/WE jest zapewnienie informacji o zużyciu paliwa i emisji CO₂ w drukowanych materiałach promocyjnych. W niektórych krajach, np.: we Włoszech, toczą się jeszcze dyskusje, w jakiej formie mają być umieszczane tego typu informacje, a dotyczą one m.in. wielkości czcionki w druku. W wielu krajach tego typu zagadnienia regulują już specjalne ustawy (w Holandii) czy też obowiązkowe albo dobrowolne kodeksy reklamowe (w tym w Polsce). W Wielkiej Brytanii Agencja Certyfikacji Pojazdów oferuje doradztwo w zakresie dostosowania materiałów promocyjnych do obowiązującego prawa przed ich wypuszczeniem na rynek.

Niewielka liczba krajów zdecydowała się na umieszczanie informacji o zużyciu paliwa i emisji CO₂ przez samochody w reklamach telewizyjnych i radiowych. W rekomendacjach stwierdza się, że wprowadzenie obowiązku publikowania tych informacji w telewizji i radiu nie jest konieczne, natomiast byłoby wskazane rozszerzenie obowiązku informowania o emisji i zużyciu paliwa na strony internetowe (media elektroniczne). Konieczne jest także bardziej precyzyjne określenie formy ich publikowania w materiałach drukowanych.

Jak stwierdził Instytut na rzecz Ekorozwoju, w Polsce nie było dotychczas oficjalnych pozwów przeciwko dilerom samochodów, którzy nie wypełniają wymagań dyrektywy 1999/94/WE. Kontroli wykonywania omawianych przepisów nie podejmowała również Inspekcja Handlowa, która jest do tego uprawniona. Natomiast w Czechach, Francji, Holandii, Niemczech i Szwecji przeprowadzano tego typu kontrole, odnotowując znaczącą liczbę odstępstw od przepisów, lecz także stopniową poprawę sytuacji po kolejnych kontrolach.

W Szwecji w 2005 roku odnotowano 140 odstępstw od prawa i skierowano 6 pozwów do sądu. We Francji w 2005 roku odnotowano 206 odstępstw i skierowano 16 pozwów w kontroli obejmującej 723 punktów sprzedaży. Dzięki regularnym kontrolom z roku na rok sytuacja we Francji ulega znacznej poprawie. Podobnie w Niemczech, gdzie w 2006 roku było jeszcze 108 odstępstw od przepisów, a w 2009 roku zaledwie 28. W Czechach kary po kontroli w 138 punktach sprzedaży w 2007 roku wyniosły 2432 euro. W Holandii odnotowano, że 90% punktów sprzedaży zapewnia informację zgodną z wymaganiami prawa. W Czechach i Holandii aktywnie kontrolowały wykonywanie tych przepisów organizacje pozarządowe.

Aby prawo były przestrzegane, autorzy raportu sugerują zapewnienie sprzedawcom samochodów odpowiednich szkoleń w zakresie stosowania przepisów dyrektywy.

Przypisy:
1. Study on consumer information on fuel economy and CO₂ emissions of new passenger cars dostępne jest pod adresem: www.europarl.europa.eu/activities/committees/studies/download.do?language=fr&file=31259

Wojciech Szymalski, Instytut na rzecz Ekorozwoju dla ChronmyKlimat.pl
www.ine-isd.org.pl