Prawdopodobnie te wyniki można przypisać realizowanym w Polsce licznym projektom związanym ze zmianami klimatu, jak ADAPCITY – Fundacji Instytut na rzecz Ekorozwoju 44MPA – Ministerstwa Środowiska, czy też samej obecności w Polsce Szczytu Klimatycznego w Katowicach – COP24.

Co się zmieniło?

Wzrost świadomości w analizowanych grupach docelowych przejawia się przede wszystkim w następujących zjawiskach:

1. Lokalni liderzy i urzędnicy oraz mieszkańcy Warszawy coraz częściej przejawiają postawę wobec zmian klimatu opartą na doświadczeniu własnym i własnej ocenie zmian dostrzeganych wokół siebie. Stało się to za sprawą coraz częściej występujących zjawisk ekstremalnych związanych ze zmianą klimatu, jak powodzie, susze, ulewne deszczy czy silny wiatr. Postawa taka rozwinęła się z dużo mniej złożonego stosunku do zmian klimatu we wcześniejszych latach, opartego głównie na teoretycznej wiedzy i eksperckiej ocenie wagi problemu. Zmiany w postrzeganiu globalnych i lokalnych problemów ze zmianą klimatu pokazują poniższe wykresy - górny zmiany w postrzeganiu problemów globalnych - dolny zmiany wpostrzeganiu problemów lokalnych.

1. Można stwierdzić dużo lepsze rozumienie natury obu zjawisk - mitygacji i adaptacji do zmian klimatu, wśród decydentów w 2019 r. W badaniu w 2014 r. respondenci wskazywali te same działania zarówno jako przeciwdziałające zmianom klimatu jak i umożliwiające przystosowanie do tych zmian. Wśród mieszkańców Warszawy wzrosła wiedza o zmianach klimatu, ale nie jest ona jeszcze tak dobrze ugruntowana, jak u decydentów, co można przypisać różnym źródłom pozyskiwania wiedzy. W szczególności decydenci częściej deklarowali w 2019 roku pozyskanie wiedzy podczas specjalnych szkoleń. Rozróżnienie przeciwdziałania zmianom klimatu od adaptacji jest wskazówką wzrostu wiedzy, refleksji i doświadczenia w tematyce zmian klimatu wśród samorządowców.
2. Respondenci badań, zarówno decydenci jak i mieszkańcy Warszawy, wyraźniej zdają sobie sprawę, że zarówno władza, jak i obywatele muszą dzielić się odpowiedzialnością za przeciwdziałanie zmianom klimatu, po to, by z sukcesem współpracować (co pokazuje kolejny wykres). Odpowiedzi decydentów tworzą obraz gospodarza lokalnego, który wie czego chce i wie jak to przeprowadzić, ale czeka na właściwe warunki i szansę. Przy czym szanse te nie zawsze istnieją z uwagi na opieszałe działania prawne administracji państwowej, brak środków finansowych lub niską świadomość ekologiczną mieszkańców. Odpowiedzi mieszkańców Warszawy świadczą o zwiększonym poczuciu wagi oraz sprawstwa w zakresie działań na rzecz klimatu.

Komentarz

- To co nie uległo zmianie i warto o tym wspomnieć w kontekście świadomości zmian klimatu, to fakt, iż decydenci nadal często wskazują na brak odpowiedniej edukacji: trafiającej do odbiorcy i motywującej go, na poziomie odpowiednim do postępu zmian klimatu i zaawansowania działań adaptacyjnych. – komentuje te wyniki Wojciech Szymalski z Fundacji Instytut na rzecz Ekorozwoju.

Świadomość zmian klimatu oraz poparcie dla działań na rzecz ochrony klimatu to jedno z coraz szerzej omawianych zagadnień w przestrzeni publicznej. Od podjęcia w 2015 roku Porozumienia Paryskiego, a jeszcze bardziej po zakończeniu rundy negocjacji klimatycznych w Katowicach – COP24, widoczne są publicznie wyrażane obawy o przyszłość ludzkości w kontekście zmian klimatu. Ulicami wielu miast przechodzą demonstracje poparcia dla ambitnej polityki klimatycznej, żeby wymienić choćby ostatnie wydarzenia z Polski, jak Młodzieżowy Strajk Klimatyczny z 15 marca 2019, czy na całym świecie, jak blokady dróg organizowane przez organizację Extinction Rebelion od 15 kwietnia 2019.

Protesty nie powinny jednak zastępować rzetelnej edukacji ekologicznej na temat zmian klimatu w ramach edukacji publicznej i wspierających tę edukację działań publicznych umożliwiających dokonanie realnej zmiany przez społeczności lokalne, np. realnego wsparcia przyspieszającego przejście na odnawialne źródła energii. – podsumowuje Szymalski.

Co badano?

Omawiane wyniki dla grupy decydentów lokalnych pochodzą z dwóch prób badawczych, zrealizowanych kolejno w październiku- listopadzie 2014 i styczniu- lutym 2019 roku, przez Instytut na Rzecz Ekorozwoju, w ramach projektu współfinansowanego ze środków Komisji Europejskiej LIFE oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – LIFE_ADAPTCITY_PL. Badania przeprowadzono na podobnych próbach, rozproszonych po całej Polsce. Stanowili ją przedstawiciele lokalnych władz, administracji, instytucji. Pierwsza próba z 2014 roku obejmowała – 300 osób z 50 miast Polski, zaś druga – 253 osoby z tych samych 50 miast (za wyjątkiem Lublina). Badania przeprowadziła Pracownia 3E, a analizę badań wykonała Ewa Ryłko.

Wyniki dotyczące mieszkańców Warszawy pochodzą z badań przeprowadzonych w ramach cyklu „Barometr Warszawski” jesienią 2016 i jesienią 2018 roku na reprezentatywnej grupie warszawiaków w wieku 15 i więcej lat, a także badań fokusowych przeprowadzonych przez ARC Rynek i Opinia na rzecz projektu LIFE_ADAPTCITY_PL na grupach mieszkańców: młodzież, rodzice, seniorzy, reprezentanci wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych, instytucje miejskie jesienią 2016 i 2018 roku.

Wyniki badań zostaną omówione podczas konferencji "Kryzys klimatyczny. Czy potrafimy się zmienić, aby powstrzymać globalną katastrofę?", która odbędzie się 31 maja w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie.