W skład misji EKES-u wchodzili: Stephane Buffetaut (Gr I), Ernst Erik Ehnmark (Gr II) oraz Derek Osborn (Gr III), zaś asystowali im Jakob Andersen i Robert Kaukewitsch (sekretariat sekcji NAT). Uczestniczyli oni w drugim, a zarazem ostatnim tygodniu konferencji, od 14 do 18 grudnia 2009 r. Unia Europejska była silnie reprezentowana za sprawą prezydencji szwedzkiej, państw członkowskich i Komisji (przewodniczący Barroso, komisarz Dimas i inne osobistości). W dwóch ostatnich dniach konferencji wzięło udział wielu europejskich szefów rządów, którzy w znacznej mierze zdominowali końcowe obrady. Na czele dużej delegacji Parlamentu Europejskiego stał Jo Leinen, przewodniczący Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego. Obecni byli także przedstawiciele Komitetu Regionów.

Zarówno indywidualnie jak i grupowo wzięliśmy udział w wielu formalnych i nieformalnych spotkaniach i nawiązaliśmy kontakt z szeregiem organizacji społeczeństwa obywatelskiego zaangażowanych w sprawy związane ze zmianą klimatu. Ostatniego dnia zorganizowaliśmy licznie odwiedzaną imprezę towarzyszącą na temat zmiany klimatu i gospodarki oraz wypracowania lepszych metod mierzenia postępu na drodze do bardziej zrównoważonego świata.

Przy organizacji imprezy towarzyszącej skorzystaliśmy z gościnności Europejskiej Agencji Środowiska, która ma swoją siedzibę w Kopenhadze. Podczas wspomnianego tygodnia udało nam się wzmocnić nasze związki z Agencją w odniesieniu do szeregu kwestii oraz nakreślić plany na przyszłość, co powinno być korzystne dla dalszych działań Komitetu.

Wyniki

Końcowy wynik konferencji wyraźnie rozczarował. Deklarację intencji lub porozumienia przyjęło zaledwie 28 państw spośród 192 uczestniczących w szczycie (jakkolwiek były to państwa, których łączny udział w emisjach gazów cieplarnianych wynosił 90%). Zadeklarowały one zamiar ograniczenia średniego wzrostu temperatury tak, by nie przekroczył on 2ľC oraz podjęły zobowiązania finansowe na rzecz pomocy najbiedniejszym krajom w dostosowaniu do zmiany klimatu, a także wprowadzenia pewnych środków łagodzących, w tym lepszej ochrony lasów tropikalnych.

Niepowodzenie konferencji było po części konsekwencją niewłaściwej procedury i logistyki. Kręgi dyplomatyczne zgłaszały od miesięcy poważne wątpliwości co do tego, czy ONZ jest w stanie doprowadzić te trudne negocjacje do pomyślnego zakończenia. Niektórzy uważali, że bardziej odpowiednim forum byłaby grupa G20. Wyrażano także obawę, że Chiny i USA mogą zawrzeć odrębne porozumienie bez angażowania reszty świata.

Formalne negocjacje w sprawie UNFCC były istotnie źle prowadzone i przez większość czasu błądziły wokół złożonych i przeważnie nieistotnych kwestii proceduralnych, przez co nie udało się przyjąć wniosków w większości najważniejszych kwestii. Końcowe porozumienie spotkało się z faktycznym poparciem tylko ze strony grupy G20 i kilku innych państw. Jednak mniejsze państwa należące do ONZ były w przeważającej mierze tylko gotowe przyjąć porozumienie kopenhaskie do wiadomości, ponieważ nie wzięły one udziału w pośpiesznym przygotowaniu jego tekstu przez szefów rządów.

Do zwiększenia trudności przyczyniła się prawdopodobnie także afera określana mianem „klimatgate”. Została ona np. wykorzystana przez kraje produkujące ropę naftową do podważania wniosków IPCC. Jednak nawet w przypadku lepszego przebiegu negocjacji, wyniki byłyby prawdopodobnie i tak ograniczone z uwagi na brak pola manewru politycznego, co odbiło się na postawie najważniejszych krajów. Prezydent Obama nie mógł wyjść poza przedstawione wcześniej stanowisko USA, ponieważ potrzebował do tego poparcia Kongresu. Główne gospodarki wschodzące – Chiny, Indie i Brazylia – dały jasno do zrozumienia, ze nie zamierzają ograniczać wzrostu gospodarczego w interesie walki ze zmianą klimatu. W przypadku Chin oczywiste było, że ważną przeszkodą na drodze do porozumienia był wymóg międzynarodowej i zewnętrznej kontroli i weryfikacji środków służących ograniczeniu emisji.

W tej sytuacji Unia Europejska, deklarująca ambitne cele w zakresie ograniczenia emisji, szybko znalazła się w izolacji wśród państw rozwiniętych. Szczególnie zagrożona okazała się wypracowana z trudem zgodność co do planu ograniczenia emisji o 30% do 2020 r. Krytyczne stanowisko wobec celu ograniczenia emisji o 30% wyrażają zwłaszcza kraje Europy Środkowo-Wschodniej, zmagające się z poważnym kryzysem gospodarczym i stojące w obliczu konieczności najdalej idących dostosowań swojej bazy energetycznej w następstwie czterdziestu lat komunizmu, który wyrządził poważne szkody ich środowisku (nie wspominając już o gospodarce i społeczeństwie).

Ograniczone wyniki konferencji mogą opóźnić podjęcie niektórych zasadniczych decyzji. Można wyróżnić dwa zasadnicze podejścia. Z jednej strony USA i Chiny przyjmują bardzo pragmatyczne podejście, koncentrując się głównie na rozwijaniu badań i rozwoju w dziedzinie energii odnawialnej, wychwytywania dwutlenku węgla, pojazdów elektrycznych, modernizacji sieci elektro-energetycznych, wspieraniu efektywności energetycznej itp., nie podejmując jednocześnie konkretnych i wiążących zobowiązań w skali międzynarodowej. Z drugiej strony podejście europejskie polega w dużo większym stopniu na określaniu celów i tworzeniu instrumentów ekonomicznych oraz środków w zakresie regulacji w nadziei, że pobudzi to i ożywi niezbędne inwestycje.

Podpisano:
Prezydium Centrum Monitorowania Rozwoju Zrównoważonego, Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny:
Stéphane Buffetaut (przewodniczący)
Ernst Erik Ehnmark (wiceprzewodniczący)
Derek Osborn (wiceprzewodniczący)