W tej części artykułu prezentujemy ciekawy przykład swego rodzaju instalacji o celach edukacyjnych na terenie miasta Siedlce i towarzyszącej jej kampanii prowadzonej w mediach społecznościowych.

Zakład Utylizacji Odpadów w Siedlcach w ramach kampanii „Siedlce? Naturalnie!” przypomina o konieczności zgniatania odpadów i zmniejszaniu objętości naszych śmieci.

Ceny transportu surowców mają ogromny wpływ na: koszty recyklingu, czy odbioru odpadów z gospodarstw domowych.

Mniej kursów śmieciarki oznacza także czystsze powietrze czy w dalszej perspektywie lepszą jakość dróg. To także ogromna wygoda dla domowników: mniejsza objętość oznacza więcej miejsca w koszu, a co za tym idzie rzadsze wizyty w śmietniku.

Dlatego w Siedlcach powstały 2 instalacje: przy Parku Wodnym Siedlce oraz przy Placu Gen. Sikorskiego, które mają za zadanie edukować oraz przypominać o konieczności zgniatania odpadów.

Każda z gablot ma 2 komory: w jednej znajdują się butelki i puszki zgniecione, a w drugiej niezgniecione. Liczba opakowań w obydwu jest taka sama. Każdy mieszkaniec na własne oczy może zobaczyć, jak duża jest różnica w objętości.

Źródło: Zakład Utylizacji Odpadów w Siedlcach

Instalacji towarzyszy kampania w mediach społecznościowych opierająca się na hasłach:

Zgniecenie ma znaczenie! Pamiętajcie, by zawsze zgniatać odpady przed wyrzuceniem!

-nawet 80% więcej miejsca w koszu

-rzadziej wynosisz odpady

-niższe opłaty za wywóz

-czystsze powietrze

Organizator akcji podkreśla, że zgniecione śmieci zajmują mniej miejsca podczas transportu. W związku z tym potrzeba mniej kursów samochodów odbierających takie zgniecione odpady, dzięki czemu jest niższa emisja dwutlenku węgla i bardziej czyste powietrze.

Jak widzimy narzędzi do przekazywania informacji i edukowania jest wiele. Korzystając z nich należy zadbać o to, aby dostosowywać je do komunikatu jaki chcemy przekazać i grupy naszych odbiorców (w tym ich wieku).

Warto przy tym pamiętać, że podczas prowadzenia edukacji ekologicznej najważniejsza rzeczą jest działanie. Żeby nasza edukacja nie zatrzymała się na etapie zbierania i rozpowszechniania informacji.

Należy przedstawiać konkretne propozycje i plany działania. Wynikające z tych działań korzyści dla mieszkańców oraz budżety. Konsultować propozycje i angażować mieszkańców w procesy decyzyjne. Szukać i pozyskiwać lokalnych liderów, którzy mogą mieć wpływ na większą grupę osób i mogą nam pomóc we wdrażaniu nowych rozwiązań. Czyli dobrze byłoby wiedzieć jak organizować i przeprowadzać procesy partycypacji społecznej.

Partycypacja społeczna – na czym polega, metody i narzędzia

Procesy partycypacji społecznej powinny być przemyślane i przygotowane. Powinniśmy zagwarantować udział mieszkańców we wszystkich etapach podejmowania i realizacji decyzji. Konsultować z nimi kolejne kroki i pozwolić współdecydować.

Proces partycypacji społecznej można podzielić na kilka wyraźnych etapów: przekazywanie informacji grupie interesariuszy, poznanie ich opinii i potrzeb, prezentacja i wyjaśnianie projektu, dyskusja publiczna, negocjacje oraz uczestnictwo interesariuszy w procesie realizacji zamierzenia.[1]

Etap pierwszy to informowanie interesariuszy o zamiarze realizacji danego przedsięwzięcia. Na początku powinniśmy zdać sobie sprawę tego do jakich interesariuszy powinniśmy dotrzeć – możemy zrobić listę takich interesariuszy. Kolejny krok to wybranie metody przekazu informacji tak, aby dotarła do jak największej liczby osób i aby, oprócz zwykłego powiadomienia była także zachętą do uczestnictwa w poszczególnych etapach partycypacji. Możemy też zidentyfikować lokalnych liderów społecznych, którzy będą pomocni w angażowaniu i przekonaniu większej liczby osób.

W jaki sposób możemy docierać z informacjami? Możemy rozpowszechniać informacje wszędzie tam, gdzie interesariusze przebywają często i w dużej liczbie: np. na klatkach schodowych, w sklepie, na przystanku, na tablicy osiedlowej, w poczekalni przychodni lekarskiej, podczas atrakcyjnej imprezy, w lokalnej restauracji czy barze, w szkole, w pracy. Możemy też poprosić osobę, która jest uznawana za lokalny autorytet o pomoc w przekazaniu informacji. Z pewnością możemy też liczyć na to, że ludzie wzajemnie będą sobie przekazywać informacje (korzystamy wtedy z metody „poczty pantoflowej”). Pomocne będzie też wykorzystanie stron internetowych i portali społecznościowych.

Celem kolejnego etapu jest poznanie stosunku interesariuszy do przedsięwzięcia – ich opinii i potrzeb. W skali osiedla mieszkaniowego pomocne mogą być badania ankietowe lub rozmowy z radą mieszkańców i bezpośrednio z mieszkańcami.

Kolejny krok to przedstawienie i wyjaśnienie projektu. Powinniśmy zadbać nie tylko o to, żeby interesariusze mieli dostęp do informacji (czyli udostępnić informacje np. na stronie internetowej), ale przede wszystkim zatroszczyć się o to, aby informacja dotarła do adresatów i to w formie dla nich zrozumiałej (minimum działań to rozesłanie informacji do mieszkańców, ale najlepiej spotkać się z nimi i przedstawić nasze propozycje).

Możemy to osiągnąć prezentując na spotkaniu rysunki i argumenty zrozumiałe dla interesariuszy, wyjaśniając kilka razy najważniejsze cele i korzyści, aby uniknąć nieporozumień na kolejnych etapach. Jeśli jest to możliwe, to możemy przedstawić dwie lub więcej wersji projektu do konsultacji i wyboru.

Po przedstawieniu naszego projektu możemy przejść do dyskusji publicznej, czyli wymiany opinii. Taka wymiana powinna się odbywać przed podjęciem ostatecznych decyzji, i powinniśmy zakomunikować zobowiązanie do uwzględnienia wyników dyskusji w kolejnych etapach przedsięwzięcia. W najlepszym przypadku dyskusja taka może się kończyć pełną akceptacją naszych zamierzeń ze strony interesariuszy. Może się też skończyć wnioskami zmian w projekcie, dzięki którym będziemy mogli udoskonalić nasz projekt tak, aby mógł być ostatecznie zaakceptowany. Ale powinniśmy się także liczyć z tym, że efektem tego etapu będzie protokół rozbieżności i kwestii spornych, które winny być negocjowane na kolejnym etapie.

Kolejne etapy procesu partycypacji społecznej to negocjacje, które powinny doprowadzić do ustalenia ostatecznego kształtu projektu oraz uczestnictwo interesariuszy w procesie realizacji zamierzenia.

Konkretne przykłady wdrożeń proekologicznych rozwiązań we wspólnotach i spółdzielniach mieszkaniowych oraz przykłady komunikacji z mieszkańcami na tematy związane z ochroną środowiska mogą Państwo znaleźć w zakładce „Poradnik” na stronie internetowej projektu „Eko-lokator” oraz w przygotowanym dla uczestników szkoleń „Segregatorze”, który również będzie dostępny on-line.

Materiały te można wykorzystywać w rozmowach z mieszkańcami jako przykłady rozwiązań, które gdzie indziej już się sprawdziły - dobre i warte naśladowania praktyki.

Zachęcamy też do poszerzenia swojej wiedzy związanej z komunikacją poprzez lekturę podanej poniżej literatury.

Katarzyna Wolańska, Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju, ChronmyKlimat.pl, projekt „Eko-lokator”.

Przypisy: 

1. Pawłowska K., Staniewska A., Konopacki J., 2012, Udział społeczeństwa W ochronie, zarządzaniu i planowaniu krajobrazu – podręcznik dobrych praktyk, Kraków, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska.

Literatura:

ATMOTERM S.A, 2012, Edukacja ekologiczna dla poprawy jakości powietrza w Małopolsce. Materiał pomocniczy dla samorządów i szkół, Kraków, Departament Środowiska, Rolnictwa i Geodezji, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego.

Byrka K., Wójcik A., 2016, Jak promować politykę prośrodowiskową i energetykę odnawialną w Polsce (Raport o docieraniu z przekazem do grupy docelowej Life_Wzrost_pl), Warszawa, Fundacja WWF Polska.

Gerwin M., 2018, Panele obywatelskie. Przewodnik po demokracji, która działa, Kraków, Fundacja Otwarty Plan.

Golec A., Stępniak A., Studzińska M., Urbaniak A., 2015, Włącz się w Kociewie, Narada Obywatelska krok po kroku, Warszawa, Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju.

Kassenberg A., Ostrowska M., 2013, Włącz się. Narada obywatelska w praktyce, Warszawa, Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju, Fundacja Pole Dialogu.

Pawłowska K., Staniewska A., Konopacki J., 2012, Udział społeczeństwa W ochronie, zarządzaniu i planowaniu krajobrazu – podręcznik dobrych praktyk, Kraków, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska.