Jak każdy inny region na świecie Europa będzie doświadczać różnorakich skutków zmian klimatycznych: od zmiennej pogody, przez wyższe temperatury, po straty w plonach. Chociaż Europa jest najmniejszym z kontynentów i zajmuje stosunkowo niewielką powierzchnię, konsekwencje zmian klimatycznych nie będą jednakowe na całym jej obszarze i sposoby adaptacji z konieczności będą różnić się między północą a południem kontynentu. Na południu Europy wyższe temperatury zwiększą ryzyko suszy, natomiast w jej północnej i północno-zachodniej części wzrost opadów może skutkować częstszymi powodziami.

Kurcząca się populacja

W przeciwieństwie do wielu innych regionów świata ludność Europy w przeważającej większości nie cierpi z powodu niedożywienia. Prawdziwym problemem staje się natomiast zbyt duża konsumpcja żywności i powiązane z tym skutki zdrowotne. Według Światowej Organizacji Zdrowia, 54,8% dorosłych mieszkańców Europy ma nadwagę, a 21,9% cierpi na otyłość.

Innym zjawiskiem odróżniającym Europę od większości innych regionów świata są zmiany demograficzne. Populacja Europy nie zwiększy się do 2050 r. Już teraz liczba jej mieszkańców rośnie bardzo powoli i swój szczyt osiągnie w ciągu najbliższych kilku lat. Następnie ludność naszego kontynentu zacznie się systematycznie zmniejszać do 2050 i 2100 r., co oznacza, że Europejczycy będą stanowić coraz mniejszą część ludności świata.

Redukcja emisji dzięki zmianie diety

Europa Zachodnia jest jedynym regionem, w którym przewiduje się zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych z rolnictwa do roku 2020. Jest to związane m.in. z wdrożeniem w Unii Europejskiej wielu polityk dotyczących klimatu i ochrony środowiska. Jednakże obecny poziom emisji z łańcucha żywnościowego jest nadal wysoki, przyczyniając się w przybliżeniu do 31% całkowitej emisji gazów cieplarnianych w UE. Jest to częściowo wynikiem dominowania w Europie diety bogatej w mięso i produkty mleczne. Te jej elementy przyczyniają się do ponad 40% wszystkich emisji z łańcucha żywnościowego, czyli około 13% wszystkich emisji gazów cieplarnianych w UE.

Marnowanie żywności, szczególnie po stronie konsumentów, również przyczynia się do emisji znacznej ilości gazów cieplarnianych, dlatego działania mające na celu wyeliminowanie marnotrawstwa żywności będą grały ważną rolę w ochronie klimatu. Szacuje się, że w Europie marnuje się rocznie ok. 280 kg żywności na mieszkańca, z czego ponad jedna trzecia (95 kg/rok) jest marnowana na poziomie konsumentów.

W Europie wciąż istnieje duży potencjał do redukcji emisji gazów cieplarnianych w łańcuchu żywnościowym poprzez skoncentrowanie odpowiednich działań na takich obszarach, jak transport oraz przetwarzanie i przechowywanie żywności. Konieczne jest także ograniczenie emisji gazów cieplarnianych pochodzących z hodowli zwierząt. Ze względu na bogatą w mięso i produkty mleczne dietę Europejczyków, sektor hodowlany jest jednym z największych emitentów gazów cieplarnianych na naszym kontynencie.

Zmiany coraz bardziej widoczne

W lecie 2003 roku Europa doświadczyła szczególnie ekstremalnej pogody ze średnimi temperaturami o 6°C powyżej normalnych i deficytem opadów do 300 mm. Miało to katastrofalne skutki dla ludzi i plonów – upał doprowadził m.in. do 70 tysięcy zgonów w całej Europie. Naukowcy szacują, że w wyniku zmian klimatu podobne temperatury w lecie w Europie są teraz 50% bardziej prawdopodobne. Bez działań adaptacyjnych może to mieć poważne negatywne skutki dla ludzi na całym kontynencie.

Wpływ zmian klimatu będzie coraz bardziej widoczny w Europie w nadchodzących latach. Przewidywane konsekwencje obejmują: wzrost poziomu mórz wzdłuż większość wybrzeży Europy; spadek poziomu rzek w południowej i wschodniej Europie; częstsze występowanie susz i powodzi; rozszerzenie na północ obszarów nadających się do uprawy niektórych roślin; wcześniejsze dojrzewanie i zbiory zbóż; wzrost liczby pożarów lasów w regionie Morza Śródziemnego.

Przewiduje się, że w Europie Południowej zmiany klimatyczne pogorszą lokalne warunki (wysokie temperatury i susze), co z kolei może mieć negatywny wpływ na produkcję roślinną. W Europie Północnej skutki mogą być bardziej zróżnicowane – możliwy jest m.in. wzrost plonów i rozrost lasów. Jednak z czasem negatywne konsekwencje (m.in. częstsze powodzie w zimie i zagrożone ekosystemy) prawdopodobnie przeważą nad ewentualnymi korzyściami.

Zmiany klimatu będą miały zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki dla światowych łowisk ryb. W przypadku północnej Europy prognozuje się, że wpływ ten będzie w większości pozytywny, tzn. zwiększy się średni potencjał połowowy.

Adaptacja niezbędna na całym kontynencie

Ponieważ przewiduje się, że w wyniku wzrostu temperatur obszary nadające się do upraw przesunął się w kierunku północnym, w wielu wypadkach europejscy rolnicy będą musieli zacząć uprawiać inne rośliny niż dotychczas. Powiązany ze zmianami klimatu wzrost plonów spodziewany jest w północnej Europie, natomiast spadek w południowej części kontynentu.

W związku z tym, że skutki zmian klimatu będą różne w zależności od regionu Europy, działania adaptacyjne muszą być podejmowane na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym oraz przy użyciu różnych narzędzi dostosowanych do różnych typów skutków. Niezbędne są zarówno rozwiązania środowiskowe czy techniczne, jak i prawne czy polityczne.

Zachęcamy do zapoznania się z poniższą infografiką obrazującą tematykę poruszoną w tym artykule (kliknij, aby powiększyć):

źródło: Polska Zielona Sieć
www.dlaklimatu.pl

Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada Fundacja – Instytut na rzecz Ekorozwoju, poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają oficjalnego stanowiska Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.