Słynąca z pięknej pogody Hiszpania powoli zaczyna narzekać na nadmiar słońca, a w letnich miesiącach mieszkańcy większych miast w głębi kraju tłumnie uciekają na wybrzeża. W ciągu ostatniego stulecia średnia temperatura w tym kraju wzrosła o 1,5ºC, czyli dwa razy więcej niż średnia temperatura na świecie. Ubiegłego lata Barcelona zanotowała najwyższą temperaturę w historii: 39,35ºC, w Walencji było najgoręcej od 1881 roku: termometry wskazywały 43ºC. Wzrost temperatury nie oznacza jednak, że zimy stają się łagodniejsze, wręcz przeciwnie: ostatniej zimy wielu mieszkańców Sewilli po raz pierwszy widziało śnieg – w mieście tym padał on ostatnio 50 lat temu. W okresie Świąt Bożego Narodzenia połowa pasów startowych portu lotniczego w Madrycie została wyłączona z ruchu z powodu niemożliwych do opanowania opadów śniegu. Coraz więcej ulewnych deszczy staje się przyczyną powodzi, podobnych do tych, jakie w lutym bieżącego roku zablokowały lotnisko, transport kolejowy i drogi na południu kraju (Jerez de la Frontera).

Krajowy Plan Adaptacji

Hiszpania opracowała Krajowy Plan Adaptacji do Zmian Klimatu (Plan Nacional de Adaptación al Cambio Climático, PNACC) już w lutym 2006, czyli dokładnie rok po wejściu w życie protokołu z Kioto. Plan ten ma na celu wesprzeć koordynację działań administracji publicznej różnego szczebla w zakresie oceny oddziaływania na środowisko, podatności i adaptacji do zmian klimatu w Hiszpanii. Co istotne, przed przedstawieniem planu do akceptacji odpowiednim organom¹, przeszedł on proces konsultacji publicznych, podczas którego zarówno organizacje rządowe, jak i pozarządowe oraz przedstawiciele ruchów społecznych mogli przedstawić swoje uwagi i propozycje co do jego zawartości. Komentarze te uwzględniono wprowadzając ponad 50 zmian w treści PNACC.

PNACC został ostatecznie zatwierdzony w lipcu 2006 r., wraz z Pierwszym Programem Działania (Primer Programa de Trabajo); Drugi Program Działania (Segundo Programa de Trabajo) przyjęto w lipcu 2009 r.

Całość planu omawia przejrzysta i czytelna broszura, dostępna w języku hiszpańskim i angielskim na stronie Ministerstwa Ochrony Środowiska, Obszarów Wiejskich i Morskich (Ministerio de Medio Ambiente y Medio Rural y Marino). Wyjaśnia ona czym jest adaptacja do zmian klimatu i jak zmiany klimatu mogą wpłynąć na 15 sektorów / systemów ekologicznych, ekonomicznych i społecznych w Hiszpanii (bioróżnorodność, zasoby wodne, lasy, rolnictwo, wybrzeża, łowiectwo i rybołówstwo śródlądowe, obszary górskie, gleby, rybołówstwo i ekosystemy morskie, transport, zdrowie człowieka, przemysł i energia, turystyka, finanse-ubezpieczenia, urbanistyka i budownictwo).

PNACC bierze również pod uwagę konieczność podnoszenia świadomości publicznej w kwestiach zmian klimatu i adaptacji. Na stronach ministerstwa znaleźć można wiadomości na temat inicjatyw społecznych o tej tematyce, takich jak europejski projekt CLARITY, program “Cambio climático: actúa con energía" („Zmiany klimatu – działaj z energią”), oraz inicjatywa „Cero CO₂” („Zero CO₂”).

Co więcej, nie zapomina się o tym, że proces adaptacji wymaga odpowiedniej edukacji – hiszpański plan identyfikuje nowe potrzeby edukacyjne i prezentuje plan szkoleń dla każdego z wspomnianych wcześniej sektorów i systemów. Ministerstwo na swojej stronie internetowej proponuje 6 różnych programów edukacyjnych, między innymi HOGARES VERDES („Zielone gospodarstwa domowe”) dla rodzin, które chcą prowadzić tryb życia bardziej przyjazny środowisku, czy KIOTO EDUCA („Kioto uczy”), skierowany do uczniów i nauczycieli.

Dla każdego z 15 sektorów / systemów opracowane zostały kierunki działania (líneas de trabajo), które później znajdują odbicie w konkretnych Programach Działania.

Pierwszy Program Działania z 2006 roku obejmuje cztery cele: stworzenie regionalnych scenariuszy zmian klimatycznych we współpracy z Państwowym Instytutem Meteorologii, niezbędnych w dalszej realizacji Planu, oraz opracowanie oceny oddziaływania na środowisko w następujących sektorach: zasobów wodnych, bioróżnorodności i obszarów wybrzeży.

Drugi Program Działania z lipca 2009 obraca się wokół czterech głównych zagadnień. Po pierwsze, kontynuuje się prace nad oceną oddziaływania zmian klimatycznych na środowisko w kolejnych sektorach / systemach. Po drugie, planuje się włączyć adaptację do zmian klimatu do przepisów prawnych związanych z każdym sektorem / systemem. Po trzecie, podkreśla się potrzebę mobilizacji głównych aktorów zarówno publicznych, jak i prywatnych, do współpracy przy poszukiwaniu metod adaptacji do zmian klimatu. Czwarty punkt to utworzenie systemu wskaźników oceny oddziaływania na środowisko i adaptacji do zmian klimatu.

Realizacja Drugiego Programu Działania opiera się na dwóch filarach. Pierwszy z nich to spotęgowanie prac badawczo-rozwojowych z naciskiem na innowację i poszukiwanie oraz wprowadzanie technologii adaptacyjnych. Drugim filarem jest wzmocnienie i usprawnienie współpracy między administracją państwową (Administración General del Estado) oraz administracjami poszczególnych Wspólnot Autonomicznych (Comunidades Autónomas).

Co dwa lata publikowane mają być raporty na temat realizacji założeń PNACC (Informes de Seguimiento de PNACC). Pierwszy taki raport opublikowany został we wrześniu 2008, kolejne planuje się na lata 2010 i 2012.

Przypisy:
1. Comisión de Coordinación de Políticas de Cambio Climático, Consejo Nacional del Clima i Conferencia Sectorial de Medio Ambiente.

Agata Golec, ChronmyKlimat.pl

na podstawie:
WWF España: www.wwf.es
Servei Meteorològic de Catalunya: www.meteo.cat
Agencia Estatal de Meteorología: www.aemet.es
Ministerio de Medio Ambiente: www.mma.es