Zaproponowane w projekcie rozwiązania, w tym przede wszystkim odstąpienie od zabezpieczenia obowiązkowej puli energii w aukcjach dla instalacji o mocy do 1 MW, likwidacja obowiązku zakupu energii z instalacji o mocy większej i równej 500 kW, przywrócenie możliwości korzystania z pełnego wsparcia dla technologii współspalania w ramach tzw. dedykowanej instalacji spalania wielopaliwowego, a także likwidacja taryf dla instalacji prosumenckich oznaczają, że jedynym beneficjentem ustawy o OZE będzie duża, zawodowa energetyka, natomiast potrzeby małych i średnich wytwórców energii w prywatnych, rozproszonych źródłach zostały całkowicie pominięte.

Ponadto w opinii środowiska MEW, na zdecydowaną krytykę zasługuje brak wprowadzenia jakiegokolwiek mechanizmu zmierzającego do likwidacji nadpodaży zielonych certyfikatów, który dawałby szansę odzyskania rentowności przez wytwórców energii w istniejących instalacjach OZE. Nowelizacja nie tylko nie wprowadza żadnych nowych mechanizmów naprawczych, ale likwiduje również te, które zostały do tej pory przewidziane w ustawie o OZE – czyli ustanowienie wielkości obowiązku OZE na poziomie 20% oraz ograniczenie wsparcia przewidzianego dla współspalania do instalacji, które uzyskały koncesje na wytwarzanie energii elektrycznej przed 30 czerwca 2014 r. W opiniowanym projekcie pojawiło się bowiem zobowiązanie Ministra Energii do obniżenia wielkości obowiązku OZE w 2017 roku, a ponadto projekt przywraca możliwości korzystania z pełnego wsparcia, w tym wsparcia w postaci zielonych certyfikatów, dla nowych dedykowanych instalacji spalania wielopaliwowego.

Konsekwencją zaproponowanych w nowelizacji zmian będzie pogłębienie nierównowagi na rynku zielonych certyfikatów i kolejne spadki ich cen. Spowoduje to pogorszenie kondycji finansowej istniejących wytwórców energii z odnawialnych źródeł, którzy już obecnie znajdują się w katastrofalnej sytuacji ekonomicznej. W przypadku małej hydroenergetyki systematyczny spadek cen praw majątkowych, trwający nieprzerwanie od początku 2014 r. jest w głównej mierze przyczyną trwałej nierentowności małych elektrowni wodnych, zdiagnozowanej w przeprowadzonych badaniach [1]. Dodatkowo sytuację finansową pogorszyła ubiegłoroczna susza, która spowodowała obniżenie produkcji o około 30 procent w odniesieniu do 2014 r. Problemy finansowe sektora MEW mogą się nasilić, gdyż niedobory wody utrzymują się także w 2016 roku, a w najbliższym czasie przychody wytwórców energii w elektrowniach wodnych uszczuplą dodatkowo opłaty za wodę, zaplanowane w przygotowywanym przez Rząd nowym Prawie wodnym. Skutkiem tego będzie konieczność likwidacji wielu obiektów hydroenergetycznych, sygnalizowana obecnie przez licznych przedsiębiorców z branży MEW. Warto przy tej okazji wspomnieć, że likwidacja małych elektrowni wodnych oznacza nie tylko zmniejszenie liczby źródeł wytwórczych, ale także likwidację obiektów małej retencji i wzrost kosztów utrzymania rzek i urządzeń wodnych, które będzie musiał ponosić Skarb Państwa.

Oceniając projekt nowelizacji ustawy, branża MEW zwróciła również uwagę na niezwykle dotkliwy nakaz zwrotu całej pomocy publicznej uzyskanej w aukcji przez wytwórcę, który nie uzyskał określonego stopnia wykorzystania mocy, tj. nie wytworzył w danym okresie zakładanego wolumenu energii. Kary tego typu nie uwzględniają specyfiki funkcjonowania instalacji OZE, w których ilość wyprodukowanej energii zależy z definicji od czynników naturalnych. Branża krytycznie ocenia również likwidację gwarancji 15-letniego okresu wsparcia.

Ponadto, Towarzystwo Rozwoju Małych Elektrowni Wodnych (TRMEW) zwróciło uwagę na treść uzasadnienia projektu ustawy. Zawarto w nim nieprawdziwą informację, iż zaproponowane w nowelizacji rozwiązania dotyczące rozliczeń prosumenta zyskały aprobatę przedstawicieli środowisk prosumenckich, w tym Towarzystwa Rozwoju Małych Elektrowni Wodnych. W związku z faktem, iż TRMEW nie wyraziło żadnej opinii na temat rozwiązań dla prosumentów, zaproponowanych w projekcie nowelizacji ustawy o OZE, stowarzyszenie uznaje zapis uzasadnienia za nadużycie i zwróciło się o sprostowanie jego treści do Marszałka Sejmu oraz Posłanki Ewy Malik - przedstawicielki wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy.

Oceniając działania ustawodawcy w zakresie OZE branża małej hydroenergetyki wskazuje na niepewność warunków prawnych, w jakich funkcjonuje sektor OZE. Jest ona skutkiem wprowadzania kolejnych zmian w przyjętej ustawie o odnawialnych źródłach energii, jak również delegowania do rozporządzeń wielu zasadniczych regulacji, dotyczących kwestii takich jak kolejność przeprowadzania aukcji, wolumen energii w poszczególnych koszykach, wysokość cen referencyjnych czy sposób wyliczania pomocy publicznej, jest olbrzymim problemem destabilizującym funkcjonowanie wytwórców i powstrzymującym rozwój sektora.

Oprócz zastrzeżeń odnoszących się bezpośrednio do wniesionego projektu nowelizacji ustawy o OZE branża MEW dostrzega też szereg problemów, które wymagają uregulowania lub zmiany w ustawie o OZE, a do których projekt nie odnosi się w żaden sposób. Wnioski w tej sprawie były wielokrotnie zgłaszane przez TRMEW na wcześniejszych etapach prac nad ustawą o OZE oraz w trakcie prac nad jej nowelizacją. Do najważniejszych postulatów branży należy:

• potrzeba wprowadzenia systemu taryf feed-in dla instalacji o mocy poniżej 500 kW i taryf feed-in premium dla instalacji o mocy poniżej 1 MW;
• konieczność zlikwidowania kar za niewytworzenie energii w elektrowniach wodnych w sytuacjach niezależnych od wytwórcy;
• wprowadzenie zasady uznania instalacji za nową w przypadku kapitalnego remontu/odbudowy/całkowitej przebudowy (wraz z zasadą oddzielenia pomocy publicznej na poprzednią i nową instalację);
• doprecyzowanie zapisów dotyczących wyliczania wartości uzyskanej pomocy publicznej;
• stworzenie prawnych warunków sprzedaży energii elektrycznej do lokalnych odbiorców końcowych;
• zmiana definicji hydroenergii na niewykluczającą części instalacji;
• uregulowanie obowiązków związanych z bilansowaniem handlowym zgodnie z rozporządzeniem GBER;
• dostosowanie okresu wsparcia do cyklu życia instalacji.

Ewa Malicka, TRMEW

[1] Raport Avanta Auditors and Advisors z dnia 19 października 2012 r. dotyczący wybranych konsekwencji projektowanych zmian regulacji prawnych w funkcjonowaniu małych elektrowni wodnych; Raport Avanta Auditors and Advisors z dnia 15 sierpnia 2013 roku dotyczący rentowności elektrowni wodnych w zakresie zainstalowanej mocy 300 kW-1 MW oraz związanych z tym wybranych skutków potencjalnych zmian wsparcia OZE; Raport Avanta Auditors and Advisors z dnia 10 stycznia 2014 roku dotyczący rentowności elektrowni wodnych w zakresie zainstalowanej mocy 1 MW-5MW oraz związanych z tym wybranych skutków potencjalnych zmian wsparcia OZE.