W tym sezonie grzewczym niemal codziennie ogłaszano ostrzeżenia o smogu w bardzo wielu miastach, miasteczkach i gminach. Po raz pierwszy opinia publiczna tak szeroko zainteresowała się problemem jakości powietrza. Polacy oczekują szybkiej reakcji władz na zaistniałą sytuację. Samorządy odgrywają tu kluczową rolę. Jak się okazuje, programy do tej pory wprowadzane w miastach nie rozwiązują problemu, a w niektórych sytuacjach mogą wyrządzić więcej szkody niż pożytku.

W odpowiedzi na kwestię niskiej jakości powietrza w Polsce oraz proponowane przez niektóre władze programy wymiany źródeł ciepła, dr Krzysztof M. Księżopolski z Instytutu Badań nad Bezpieczeństwem, Energetyką i Klimatem (ISECS) przygotował "Strategię walki ze smogiem".

- Biorąc pod uwagę ilość odnotowanych przekroczeń poziomów zanieczyszczeń powietrza w Polsce, konieczne jest podjęcie pilnych działań ograniczających zjawisko smogu. Głównym źródłem zanieczyszczeń powietrza jest indywidualne ogrzewanie w gospodarstwach domowych, a jego udział w krajowej emisji wynosi 32% w przypadku pyłu zawieszonego całkowitego (TSP), 78% dla benzo(a)pirenu, 40% dla pyłów PM10 oraz 41% dla pyłów PM2,5. Ze względu na źródło problemu, osią strategii powinno być zmniejszenie emisji pochodzących z budynków jednorodzinnych, które stanowią aż 90% wszystkich budynków mieszkalnych w Polsce. - diagnozuje problem autor raportu, dr Krzysztof M. Księżopolski.

Dokument stanowi kompendium wiedzy na temat przyczyn i skutków smogu oraz przedstawia wyniki badania polegającego na zasymulowaniu kompleksowej modernizacji domów jednorodzinnych. Badanie to pokazuje redukcję zużycia energii i tym samym zmniejszenie emisji benzo(a)piernu, pyłów PM2,5 i PM10, którą można osiągnąć poprzez podniesienie standardu energetycznego budynków jednorodzinnych w Polsce.

W celu uzyskania pełniejszego obrazu, przeprowadzono dodatkowo symulację redukcji zużycia energii w dwóch typowych budynkach jednorodzinnych.

Przeprowadzenie kompleksowej modernizacji, w przypadku przeanalizowanych budynków, pozwoliło na ograniczenie zapotrzebowania na energię o ok. 81%. Dodatkowa, późniejsza inwestycja w postaci wymiany źródła ciepła na mniej emisyjne, a jednocześnie cechujące się wyższą sprawnością pozwoliłaby na dalszą redukcję zużycia energii oraz bezpośrednio związanych z nią kosztów ogrzewania. To z kolei, dzięki ograniczeniu niskiej emisji, bezpośrednio przełoży się na poprawę jakości lokalnego powietrza. Efektu takiego nie osiągniemy wymieniając jedynie źródło ciepła. Badanie pokazuje, że jeśli w późniejszym etapie zdecydowalibyśmy się na przeprowadzenie modernizacji okazałoby się, że zainstalowane wcześniej nowe źródło ciepła jest przewymiarowane – w przypadku obu analizowanych budynków, nawet o ok. 81%.

Sumując, z punktu widzenia technicznych i finansowych uwarunkowań, należy dokonać kompleksowej modernizacji budynku, a dopiero potem wymienić źródło ciepła.

- Nasze badania pokazują, iż dzięki kompleksowym inwestycjom zmniejszającym zapotrzebowanie na ciepło budynków jednorodzinnych można zredukować emisję benzo(a)piernu o 44%, pyłów PM2,5 o 22%, a pyłów PM10 o 23% w skali całego kraju, a tym samym znacząco zmniejszyć zjawisko smogu - pisze autor raportu.

Skuteczna strategia walki ze smogiem, wg ISECS, powinna przede wszystkim uwzględniać:

• Kompleksową modernizację budynków jednorodzinnych na obszarach wiejskich graniczących z miastami, obejmującą izolację przegród zewnętrznych, wymianę okien oraz modernizację i optymalizację systemu ogrzewania.
• Koncentrację wysiłków w odpowiednich grupach wiekowych budynków. Dzięki kompleksowej modernizacji zużycie energii można zredukować średnio o 57% w całym sektorze budynków jednorodzinnych, a w segmencie budynków najstarszych – nawet o 76%.
• Odpowiednią kolejność działań. Wymiana źródeł ciepła powinna być realizowana w budynkach już poddanych kompleksowej modernizacji, w przeciwnym wypadku może nastąpić ich znaczne przewymiarowanie – dochodzące w poszczególnych przypadkach nawet do 80%.

Lokalne uwarunkowania rozwojowe oraz głos władz samorządowych i lokalnych społeczności w dyskusji i procesie decyzyjnym.

- Walka ze smogiem wymaga długofalowych działań. Jednocześnie jakość powietrza jest naszym wspólnym narodowym dobrem. Dlatego rekomendujemy, aby walka ze smogiem stała się jednym z kluczowych elementów polityki rozwojowej Polski - podsumowuje dr Krzysztof M. Księżopolski.

Pełna treść raportu w formie dokumentu PDF do pobrania tutaj.

Źródło: ISECS, materiały prasowe