W imieniu członków Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej, zwracam się do Pana Premiera z apelem o powołanie Pełnomocnika Rządu ds. Odnawialnych Źródeł Energii.

Polityka klimatyczno-energetyczna przyjęta we wszystkich krajach Unii Europejskiej – jako podstawa rozwoju przemysłu, a w szczególności rozwoju sektora energetycznego – nakłada na państwa członkowskie szereg celów i konkretnych zadań dla jej realizacji. Sytuacja, w której znajduje się Polska jest szczególna ze względu na historycznie uwarunkowaną specyfikę branży energetycznej opartej na paliwach kopalnych. Specyfika ta nie zwalnia jednak naszego kraju z konieczności realizacji przyjętych na siebie zobowiązań, pomimo uzyskania przez Polskę specjalnych warunków i okresów przejściowych.

Stan realizacji poszczególnych zadań niezbędnych do wdrożenia nowej polityki gospodarczej opartej na uwzględnieniu kosztów środowiskowych wysokoemisyjnych gałęzi gospodarki należy uznać za wysoce niezadawalający. Przygotowanie i wdrażanie podstawowego dokumentu, jakim jest Krajowy Plan Działań odbyło się ze znacznym opóźnieniem. Jeszcze krytyczniej oceniana jest implementacja niezbędnych rozwiązań prawnych mających na celu przyspieszenie rozwoju odnawialnych źródeł energii. Ustawy o OZE mającej implementować dyrektywy pakietu klimatyczno-energetycznego wciąż brak, a niekończące się dyskusje nad jej kształtem pomiędzy poszczególnymi ministerstwami opóźniają wdrożenie koniecznych regulacji o kilka lat. Równie wolno przebiega proces usuwania barier rozwoju zielonej gospodarki zgłaszanych przez środowiska gospodarcze i organizacje społeczne. Od 10 lat wciąż nie ma skutecznych procedur przyłączania odnawialnych źródeł do sieci, do tej pory nie uchwalono tzw. ustawy korytarzowej bez której nie jest możliwa rozbudowa sieci - której zły stan jest wciąż największą barierą rozwoju OZE. Podejmowane przez administrację próby dostosowania obowiązującego prawa i procedur administracyjnych do błyskawicznie zmieniającego się i ulegającego głębokim przeobrażeniom sektora energetycznego są spóźnione i cząstkowe. Przykładem jest próba implementacji do polskiego prawa rozwiązań niezbędnych dla rozwoju morskich farm wiatrowych, która zatrzymała się po wielomiesięcznych dyskusjach na problemie planowania przestrzennego, nie dotykając tak kluczowych zagadnień jak energetyka czy środowisko.

Mając powyższe na uwadze, a także fakt, że kompetencje w zakresie kreowania polityki energetyczno-klimatycznej Polski, w tym rozwój odnawialnych źródeł energii, rozproszone są pomiędzy kilka resortów, zasadne jest powołanie Pełnomocnika Rządu do spraw Odnawialnych Źródeł Energii.

Obecnie w zdecydowanej mierze te zadania realizowane są przez ministerstwo gospodarki, a także przez ministerstwo środowiska, rolnictwa czy infrastruktury oraz instytucje im podległe. W każdym z tych ministerstw stworzone są specjalne komórki czy zespoły zajmujące się tematyką OZE. Specyfika rozwoju odnawialnych źródeł energii wiąże się jednak z koniecznością zintegrowania i zsynchronizowania działań tych zespołów i instytucji dla uzyskania pożądanego efektu w postaci skutecznego transformowania gospodarki w kierunku niskoemisyjnej.

W okresie ostatnich kilku lat nastąpiło znaczne zintegrowanie pomiędzy celami środowiskowymi i energetycznymi Polski. Zobowiązania unijne, a także zagadnienia energetyczne w sferze odnawialnych źródeł energii zyskały na priorytetowości (znaczenie tych zagadnień w długiej perspektywie czasowej będzie z pewnością rosnąć). Dlatego już teraz zasadne jest stworzenie kompleksowego programu zmian instytucjonalno-legislacyjnych niezbędnych do realizacji zadań określonych w Krajowym Planie Działania w zakresie energii z odnawialnych źródeł energii, a także dyrektywach unijnych, w tym w Dyrektywie 2009/28/WE i wielu innych.

Zasadne jest także określenie nowych zadań ogólnych w zakresie rozwoju energetyki odnawialnej, w tym realizacja zadań w zakresie popularyzacji i edukacji na temat odnawialnych źródeł energii, uproszczenia procedur związanych z przygotowaniem i realizacją inwestycji związanych z odnawialnymi źródłami energii, określania źródeł i kierunków finansowego wsparcia dla inwestycji w odnawialne źródła energii i wiele innych.

Konieczne jest również określenie nowych zadań szczegółowych na rzecz rozwoju energetyki odnawialnej, w tym realizacja zadań dotyczących poszczególnych technologii OZE, między innymi w zakresie wspomnianej powyżej morskiej energetyki wiatrowej (utworzenie odrębnych regulacji dla morskich elektrowni wiatrowych, skoordynowania tych regulacji z przepisami dotyczącymi lokalizacji i eksploatacji obiektów na morzu, itp.).

Z pewnością rosnące znaczenie i złożoność poszczególnych sektorów energetyki determinuje konieczność koordynacji - przynajmniej niektórych z nich - na poziomie co najmniej podsekretarza stanu, w szczególności, jeśli dotyczy to nowych gałęzi energetyki, tj. energetyka jądrowa czy energetyka odnawialna.

Główne argumenty na rzecz powołania Pełnomocnika Rządu do spraw Odnawialnych Źródeł Energii oraz utworzenia Departamentu OZE:

1. Zbyt mała produkcja energii z OZE, a przede wszystkim ze źródeł nowoczesnych technologicznie i dających przewidywalne rezultaty w długim horyzoncie czasowym.
2. Brak długoterminowej i stabilnej strategii uwzględniającej system wsparcia w nowe źródła OZE, która stymulowałaby również rozwój przemysłu w obszarach takich jak produkcja komponentów, rozwój technologiczny, generowanie miejsc pracy, itp. Te zagadnienia powinny wpisywać się w kompleksowy rozwój polskiej gospodarki.
3. Brak działań edukacyjnych i promocyjnych związanych z akceptacją społeczną dla powszechnego wykorzystania OZE, jako alternatywnego źródła energii i podstawowego narzędzia do obniżenia emisji CO₂, co jest zasadniczym elementem transformacji polskiej gospodarki w kierunku niskoemisyjnej.
4. Brak działań związanych z rozwojem infrastruktury umożliwiającej powszechny rozwój i zastosowanie OZE.
5. Brak kompleksowej strategii określającej wizje zrównoważonego rozwoju na rzecz redukcji emisji CO₂ z uwzględnieniem wymagań środowiskowych dla inwestycji.
6. Nieefektywne wykorzystanie środków wspierających rozwój sektora, w tym środków finansowych gromadzonych z opłaty zastępczej.
7. Konieczność lepszego zrozumienia potrzeb sektora rynku energetyki rozproszonej przez przedstawicieli administracji państwowej oraz decydentów.

W związku z powyższym niezbędne jest powołanie Pełnomocnika Rządu ds. OZE, którego działania mogłyby być realizowane na dwóch płaszczyznach: inicjowania prac Rządu w zakresie rozwoju OZE, a także koordynowania wszelkich prac legislacyjnych dotyczących rozwoju OZE, które są realizowane przez centralne instytucje administracji państwowej. Z pewnością prace Pełnomocnika ds. OZE wymagałyby wsparcia eksperckiego i organizacyjnego. Dlatego niezbędne byłoby stworzenie zaplecza merytorycznego – np. w strukturach Ministerstwa Gospodarki – i powołanie nowego Departamentu Odnawialnych Źródeł Energii. Obecnie w ramach Departamentu Energetyki MG funkcjonuje wydział ds. OZE, który nie byłby w stanie wypełnić tych zadań, choćby ze względu na zbyt mały skład zespołu. Dlatego na wzór Departamentu Energii Jądrowej powinien powstać Departament OZE, który odpowiadałby za obsługę merytoryczną, organizacyjną i kancelaryjno-biurową Pełnomocnika. Niezależnie od prac Departamentu ds. OZE, Pełnomocnik byłby zobligowany do współpracy z przedstawicielami sektora OZE, w tym z organizacjami pozarządowymi. W załączeniu przesyłamy potencjalną treść rozporządzenia w sprawie powołania Pełnomocnika Rządu ds. OZE (opracowaną na podstawie rozporządzenia określającego powołanie Pełnomocnika Rządu ds. Energetyki Jądrowej).

Pozostaję z nadzieją, że nasz apel zyska poparcie Pana Premiera.