Dodatkowo publikacja zawiera ocenę współpracy energetycznej między członkami Grupy Wyszehradzkiej oraz analizę perspektyw eksploatacji gazu łupkowego w regionie.

Kwestie polityki energetycznej, a szczególnie zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego leżą w żywotnym interesie państw grupy V4. Pomimo różnic w strukturze portfolio energetycznych Polski, Węgier, Słowacji oraz Czech dostrzec możemy wiele podobieństw w zakresie wyzwań stojących przed tymi krajami. Wspólne słabości wyeksponowane zostały szczególnie w trakcie kryzysu Ukraina – Rosja, który obnażył problemy bezpieczeństwa energetycznego regionu.

Najbardziej newralgiczną kwestią jest uzależnienie państw V4 od importu surowców z jednego źródła dostaw i brak zintegrowanego rynku energetycznego. Kryzys z 2009 r. pokazał wyraźnie, szczególnie na przykładzie Słowacji, że inwestycje podjęte w celu modernizacji oraz rozwoju infrastruktury energetycznej są dalece mniejsze i w konsekwencji bardziej opłacalne niż koszty i straty poniesione w wyniku przerwy w dostawach surowców. Wyniki prac ekspertów podjętych na potrzeby publikacji pokazują, że sytuacja bezpieczeństwa energetycznego krajów V4 jest lepsza w zakresie ropy naftowej i paliw płynnych, a zdecydowanie mniej korzystna w zakresie gazu ziemnego. W koszyku importu to właśnie ten surowiec zajmuje najwięcej miejsca, a dodatkowo, co znacząco pogarsza sytuację, jest importowany w 92% z jednego źródła – Rosji. To właśnie zmiana tej sytuacji powinna stanowić priorytetowy i kluczowy element współpracy państw V4 zmierzającej do zwiększenia poziomu bezpieczeństwa energetycznego.

Flagową inicjatywą w tym obszarze jest realizacja projektu Korytarza Gazowego Północ- Południe, który znacząco wpłynąłby na podniesienie poziomu bezpieczeństwa energetycznego państw V4. Ogólnym założeniem projektu jest zapewnienie dostępu do alternatywnych dostaw gazu ziemnego dla regionu oraz stworzenie systemu połączonych sieci przesyłowych i odbiorczych gazu, umożliwiającego przepływ surowca nie tylko ze wschodu na zachód, ale także z północy na południe (dwukierunkowo). Korytarz, jako instrument znacznie wzmacniający rynek energetyczny regionu, powinien być realizowany, szczególnie w zakresie finansowym, na poziomie unijnym. Rekomendowana jest także współpraca i nawiązywanie stosunków w ramach sektora energetycznego z Bułgarią, Rumunią i Chorwacją.

Doskonałą okazją do poruszania kwestii energetycznych na poziomie UE są prezydencje w Radzie UE, którym przewodniczą państwa z grupy V4. Węgry, które kończą sprawowanie prezydencji, skupiły się na rozwoju wewnętrznego rynku energii, a polskie przewodnictwo powinno stanowić naturalne dopełnienie zainicjowanych działań i dążyć do rozbudowy zewnętrznego wymiaru europejskiego rynku energetycznego. Państwa V4 powinny stosować się do polityki opartej na dwóch filarach: rozwoju wspólnych stanowisk wobec inicjatyw UE i jednoczesnym kreowaniu i realizowaniu konkretnych projektów o zasięgu regionalnym. Zdolności koalicyjne państw V4 oparte o wspólny interes stwarzają realne możliwości zespołowego i skutecznego oddziaływania na procesy decyzyjne UE. Innym bardzo ważnym energetycznym wyzwaniem stojącym przed krajami V4, a w szczególności przed Polską i Czechami są wzrastające koszty emisji gazów cieplarnianych, co w kontekście gospodarek silnie opartych o zużycie węgla, może doprowadzić do zaburzenia stabilność sektora energetycznego. To, jak poradzą sobie z tą kwestią rządy krajów V4 może rzutować na przyszłą kondycję całych gospodarek tych państw.

Publikacja dostępna jest pod adresem: ik.org.pl/pl/publikacja/nr/5896/bezpieczenstwo-energetyczne-panstw-grupy-wyszehradzkiej/

Autorzy: Petr Binhack - ekspert Association for International Affairs (Republika Czech), Jakub Jaroš - ekspert Prague Security Studies Institute (Republika Czech), Peter Ševce - ekspert Slovak Atlantic Commission (Słowacja), Maciej Kołaczkowski – Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Melinda Farkas and Endre Szolnoki - eksperci Szazadveg Economic Research Ltd. (Węgry), Pál Kovács - Deputy State Secretariat for Energy Affairs, Ministry of National Development (Węgry)

Publikacja jest współfinansowana przez Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki.

Patronat medialny nad publikacją objął portal EurActiv.pl oraz dziennik "Rzeczpospolita".