Komisja uchwaliła 2 lipca wnioski, dzięki którym europejska gospodarka ma w większym stopniu być gospodarką o obiegu zamkniętym, a znaczenie recyklingu w państwach członkowskich ma zostać wzmocnione. Osiągnięcie nowych wartości docelowych dla odpadów pozwoli stworzyć 580 tys. nowych miejsc pracy, zwiększyć konkurencyjność Europy oraz zmniejszyć zapotrzebowanie na dostępne w ograniczonych ilościach – a więc drogie – zasoby. Propozycje Komisji oznaczają również zmniejszenie obciążeń dla środowiska oraz obniżenie emisji gazów cieplarnianych. Zgodnie z planami do 2030 r. Europejczycy mają objąć recyklingiem 70% odpadów komunalnych oraz 80% odpadów opakowaniowych, a począwszy od 2025 r. zakazać składowania odpadów nadających się do recyklingu. Wyznaczono również cele w zakresie zmniejszenia odpadów morskich i ograniczenia marnotrawienia żywności.

Przegląd mający na celu zaostrzenie wartości docelowych dla odpadów, które to wartości ustalono w obowiązujących dyrektywach, stanowi część ambitnego projektu fundamentalnej zmiany sposobu funkcjonowania gospodarki – z linearnego na mający charakter obiegu zamkniętego. Ta nowa koncepcja zakłada inny model gospodarowania niż ten, który z grubsza polega na wydobywaniu surowców, jednorazowym ich wykorzystywaniu, a następnie wyrzucaniu. W gospodarce o obiegu zamkniętym normę stanowią ponowne wykorzystanie, naprawianie i recykling, a odpady nie są już wytwarzane. Wykorzystywanie (w tym wtórne) materiałów przez dłuższy czas i z większą wydajnością wzmocni również konkurencyjność UE na rynkach światowych. Koncepcja ta jest tematem komunikatu wyjaśniającego, w jaki sposób innowacje na rynkach materiałów uzyskiwanych w recyklingu, nowe modele biznesowe, projektowanie uwzględniające kwestie ekologiczne oraz symbioza przemysłowa mogą umożliwić nam postępy na drodze do gospodarki i społeczeństwa wytwarzających zerową ilość odpadów.

Komisarz ds. środowiska, Janez Potočnik, powiedział: Żyjemy wprawdzie w XXI w. – z jego gospodarkami wschodzącymi, milionami nowych konsumentów z klasy średniej oraz wzajemnie powiązanymi rynkami – ale z linearnymi systemami ekonomicznymi rodem z XIX w. Jeżeli chcemy utrzymać naszą konkurencyjność, musimy jak najefektywniej wykorzystywać dostępne nam zasoby, co oznacza, że musimy poddawać je recyklingowi i przywracać do produktywnego użytku, a nie wywozić na składowiska jako odpady. Przejście do gospodarki o obiegu zamkniętym jest nie tylko możliwe, ale również opłacalne. Nie oznacza to jednak, że można je osiągnąć bez właściwych decyzji politycznych. Zaproponowane przez nas wartości docelowe na rok 2030 wymagają podjęcia działań już dziś, tak by przyspieszyć przejście do gospodarki o obiegu zamkniętym i wykorzystać wiążące się z tym szanse biznesowe i możliwości zatrudnienia.

Unijna komisarz ds. badań, innowacji i nauki, Máire Geoghegan-Quinn, powiedziała:Badania naukowe i innowacje stanowią klucz do sukcesu gospodarki o obiegu zamkniętym – dlatego właśnie proponujemy dziś skoordynowane podejście. Oprócz sprzyjających uregulowań również nasz nowy program ramowy „Horyzont 2020” wniesie wkład w know-how niezbędne dla przekształcenia UE w zasobooszczędną, ekologiczną i konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną.

W komunikacie pokazano, w jaki sposób bardziej wydajne wykorzystywanie zasobów otworzy nowe możliwości wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Źródłem tej większej wydajności będą nowatorskie projekty, produkty o lepszych parametrach i dłuższym okresie użytkowania, ulepszone procesy produkcyjne, wybiegające w przyszłość modele biznesowe oraz innowacje techniczne pozwalające zamieniać odpady w zasoby. Zbiór konkretnych działań powiązanych z komunikatem ma na celu stworzenie warunków ramowych ułatwiających faktyczne osiągnięcie gospodarki o obiegu zamkniętym. Obejmuje on lepiej wzajemnie powiązane strategie, inteligentne regulacje i aktywne wsparcie ze strony badań naukowych i innowacji. Pozwoli to uruchomić inwestycje i pozyskać finansowanie, a jednocześnie wzmocnić istotną rolę przedsiębiorstw i udział konsumentów. Zaproponowano także mierzenie produktywności zasobów na podstawie stosunku PKB do zużycia surowców. Przy tej okazji zasugerowano, że w ramach nadchodzącego przeglądu strategii „Europa 2020” można by rozważyć, czy zwiększenie do 2030 r. produktywności zasobów o 30% nie powinno zostać uznane za jeden z głównych celów strategii.
Zaproponowane inicjatywy zostają przyjęte jednocześnie z uzupełniającymi komunikatami dotyczącymi następujących tematów:

• inicjatywa na rzecz „zielonych” miejsc pracy;
• plan działań proekologicznych na rzecz MŚP;
• możliwości efektywnej gospodarki zasobami w sektorze budownictwa.

Wspólnie wszystkie te projekty zainicjują odnowiony program na rzecz efektywnego gospodarowania zasobami na nadchodzące lata.

Kolejne kroki
Wnioski ustawodawcze trafią teraz do Rady i Parlamentu Europejskiego.
Postęp jeśli chodzi o osiągnięcie docelowej produktywności zasobów będzie monitorowany w ramach europejskiego semestru na rzecz koordynacji polityki gospodarczej. Wartość ta zostanie również uwzględniona w kontekście śródokresowego przeglądu strategii „Europa 2020”. Wzmocnione zostaną wysiłki w zakresie badań naukowych i innowacji w obszarze gospodarki o obiegu zamkniętym. Ramy polityczne służące wspieraniu tego rodzaju gospodarki będą dalej rozwijane w najbliższych latach.

Kontekst
Wnioski ustawodawcze odnoszą się zasadniczo do dyrektywy ramowej w sprawie odpadów, dyrektywy w sprawie składowania odpadów oraz dyrektywy dotyczącej opakowań i odpadów opakowaniowych. Oprócz przeglądu wartości docelowych uproszczone zostaną przepisy dotyczące odpadów, a współpraca między Komisją a państwami członkowskimi zostanie zacieśniona, tak by zapewnić skuteczniejsze wykonanie tych przepisów. Określone zostaną minimalne warunki działania dla programów rozszerzonej odpowiedzialności producenta. W przypadku określonych rodzajów odpadów, jak np. odpady morskie, fosfor, odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych, odpady żywnościowe, niebezpieczne i z tworzyw sztucznych, wdrożone zostaną specjalnie dostosowane podejścia.

Przejście do gospodarki o obiegu zamkniętym stanowi kluczowy filar programu efektywnego gospodarowania zasobami ustanowionego w ramach strategii „Europa 2020” na rzecz zatrudnienia i inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu. W planie działania na rzecz zasobooszczędnej Europy, przedstawionym w 2011 r., Komisja zaproponowała warunki ramowe i podkreśliła potrzebę zintegrowanego podejścia obejmującego wiele różnych obszarów i szczebli polityki. Najważniejsze koncepcje przedstawione w tym planie zostały rozwinięte w ogólnym unijnym programie działań w zakresie środowiska (siódmym tego rodzaju programie), którego priorytetowym celem jest przekształcenie UE w zasobooszczędną, ekologiczną i konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną. Ustanowiona na wysokim szczeblu Europejska Platforma Efektywnego Gospodarowania Zasobami, w której skład wchodzą przedstawiciele rządów, przedsiębiorstw i organizacji społeczeństwa obywatelskiego, wezwała do podjęcia działań mających na celu przejście do gospodarki mającej w większym stopniu charakter obiegu zamkniętego, co wymaga zwiększenia wtórnego wykorzystywania oraz wysokiej jakości recyklingu celem zmniejszenia uzależnienia od surowców pierwotnych.

W siódmym programie działań w zakresie środowiska państwa członkowskie i Parlament Europejski postanowiły określić wskaźniki i wartości docelowe dla oszczędnego gospodarowania zasobami, jak również ocenić stosowność włączenia odpowiedniego wskaźnika i powiązanej wartości docelowej do europejskiego semestru. Po szeroko zakrojonych konsultacjach stwierdzono, że produktywność zasobów, mierzona jako stosunek PKB do zużycia surowców, stanowi najbardziej odpowiedni wskaźnik na potrzeby ewentualnej wartości docelowej dla oszczędnego gospodarowania zasobami. Szacuje się, że nawet przy założeniu braku zmian w dotychczasowej polityce UE powinna zwiększyć swoją produktywność zasobów o 15% między rokiem 2014 a 2030. Strategie wspierające przejście do gospodarki o obiegu zamkniętym, do przyjęcia których wezwała Europejska Platforma Efektywnego Gospodarowania Zasobami, mogą przynieść podwojenie tego wskaźnika, a jednocześnie przyczynić się do tworzenia nowych miejsc pracy i generować dodatkowy wzrost gospodarczy.

źródło: Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce
www.ec.europa.eu/polska