Bezpośrednią przyczyną skierowania przez Komisją Europejską sprawy do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest „niepowiadomienie Komisji o rodzajach sankcji wprowadzonych w przypadku nieprzestrzegania przepisów UE przez przedsiębiorstwa i personel podejmujące działalność związaną z gazami fluorowanymi”. Dodatkowe zarzuty dotyczą braku zgłoszenia przez nasz kraj „jednostek certyfikacyjnych, które powinny szkolić i certyfikować personel i firmy serwisowe”.

Komisja zawraca uwagę, że w listopadzie 2012 r. przesłała do naszych władz tzw. uzasadnioną opinię, przedstawiając w niej swoje stanowisko w odniesieniu do naruszania przepisów oraz wzywając do uregulowania sytuacji w określonym terminie. Zgodnie z procedurami unijnymi było to ostateczne upomnienie, a brak reakcji na nie otworzył drogę do oficjalnego postępowania spornego, jakim jest postawienie sprawy przed Trybunałem Sprawiedliwości w Luksemburgu.

Przedmiotem sporu jest niepełne wdrożenie rozporządzenia z 2006 r., które m.in. nakłada na przedsiębiorstwa obowiązek wprowadzenia szeregu środków mających na celu ograniczenie możliwości wycieków z urządzeń zawierających fluorowane gazy cieplarniane (w tym fluorowęglowodór) oraz odzyskiwanie gazów w końcowych fazach cyklu eksploatacyjnego tych urządzeń.

Rozporządzenie ustanawia również przepisy w zakresie szkolenia i certyfikacji personelu obsługującego urządzenia, etykietowania urządzeń, sprawozdawczości dotyczącej produkcji, importu i eksportu fluorowanych gazów cieplarnianych, jak również niektórych zakazów w szczególnych obszarach. Celem rozporządzenia jest ograniczenie emisji fluorowanych gazów cieplarnianych, które mają wpływ na ocieplenie klimatu, a jego wdrożenie ma doprowadzić do spowolnienia tego zjawiska.

Ministerstwo Środowiska odpowiada

MŚ w notatce „Implementacja przepisów UE dotyczących zagadnień związanych z F-gazami”, zamieszczonej na stronie internetowej w dniu następnym, ustosunkowuje się do zarzutów KE. Wskazuje m.in., że został opracowany projekt założeń do ustawy o substancjach zubożających warstwę ozonową (SZWO) oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych (F-gazach). Założenia zostały przyjęte przez Radę Ministrów w minionym roku, a prace nad finalnym tekstem ustawy są na ukończeniu. Jej ostateczne uchwalanie, planowane na rok bieżący, zapewni przystosowanie polskiego ustawodawstwa do wymogów unijnych.

Jak możemy przeczytać w informacji Ministerstwa Środowiska, zakończenie procedury legislacyjnej spowoduje, że przestanie obowiązywać ustawa o SZWO z 2004 r. i nastąpi „niezbędne uzupełnienie regulacji UE w tym zakresie”. Nowy akt prawny będzie uwzględniał wszystkie niezbędne elementy, w tym kwestie jednostek certyfikujących, szkolących i oceniających oraz będzie zawierał możliwe do zastosowania sankcje wobec podmiotów łamiących przepisy unijne.

Ministerstwo Środowiska podkreśla, że Komisja Europejska otrzymała od polskich władz „wyjaśnienia dotyczące powodów braku transpozycji przepisów” pod koniec stycznia ubiegłego roku i była to odpowiedź na wspomnianą wcześniej uzasadnioną opinię. Jako przyczynę przedłużających się prac MŚ wskazuje „złożoność zagadnienia i duży stopień skomplikowania technicznego materii ustawowej”.

Autorzy zaznaczają również, że choć obowiązująca ustawa o SZWO nie daje możliwości wydawania świadectw kwalifikacji obejmujących F-gazów, to szkolenia je poprzedzające umożliwiają „zdobycie odpowiedniej wiedzy i umiejętności”.

Jakie mogą być konsekwencje?

W sprawach o niewypełnianie przez państwa członkowskie zobowiązań Trybunał Sprawiedliwości, w przypadku uznania winy uchybienia, zobowiązuje je do bezzwłocznego naprawienia sytuacji. Jeśli państwo nie zastosuje się do wyroku, może zostać na nie nałożona kara grzywny.

Należy pamiętać, że, jak wynika z orzecznictwa Trybunału, decyzja o ewentualnym odwołaniu się od jego decyzji zależy całkowicie od Komisji Europejskiej.

Nie tylko gazy cieplarniane

Komisja Europejska przyjęła również dwie uzasadnione opinie, które zostaną przedstawione polskim władzom a dotyczące spraw związanych z klimatem.

Pierwsza wzywa Polskę do zapewnienia w pełnym zakresie bezpiecznego dla środowiska geologicznego składowania dwutlenku węgla (tzw. „dyrektywy CCS”). Dyrektywa ta została przyjęta w 2009 r., jako część pakietu klimatyczno-energetycznego. Zdaniem KE efektywne wdrożenie technologii wychwytywania i składowania dwutlenku węgla na warunkach komercyjnych może stać się jednym z głównych czynników umożliwiających przejście na gospodarkę niskoemisyjną w krajach UE.

Druga uzasadniona opinia dotyczy braku odpowiednich regulacji prawnych w ustawodawstwie krajowym, w kwestii jakości paliwa. Dyrektywa z 2009 r. nakłada na państwa członkowskie określenia norm zdrowotnych i środowiskowych dotyczących paliw, w tym ograniczenia w perspektywie 2020 r. emisji pochodzących z ich spalania o 10%. Przepisy te mają na celu zmniejszenie emisji i utworzenie na terenie UE jednolitego rynku paliwowego.

Marek Korzyński, ChronmyKlimat.pl
na podstawie: mos.gov.pl, ec.europa.eu, europa.eu