"Report on the Polish powersystem" opisuje strukturę polskiego sektora energii, jego cechy charakterystyczne, ramy prawne oraz przedstawia najważniejsze wyzwania przed nim stojące. W dokumencie przyjrzano się miksowi energetycznemu, strukturze produkcji i konsumpcji energii, głównym graczom na rynku energii oraz samej polityce energetycznej. Analiza ma przygotowywać grunt do potencjalnej bardziej intensywnej współpracy Niemiec z sąsiadami w ramach sektora energetycznego.

Produkcja i zużycie energii

Moc zainstalowana w Polsce w 2012 roku wyniosła 38 GW. Ze szczytowanym zapotrzebowaniem musieliśmy poradzić sobie w styczniu 2012 roku, gdy wyniosło ono 29 287 MW. W tym samym roku zużyliśmy 175 013 GWh.

Polski sektor energetyczny zdominowany jest przed węgiel kamienny i brunatny. W 2012 roku dzięki nim pozyskiwaliśmy 88,6% energii elektrycznej. Prawie 55% elektrowni węglowych ma ponad 30 lat. Ogromna większość z nich będzie musiała zostać wyłączona z użytku do 2030 roku, żeby wypełnić prawo unijne.

W odnawialnych źródłach produkowano ok. 12,5% energii. Moc w nich zainstalowana pod koniec 2012 roku wyniosła 4,8 GW, z czego 1,33 GW pochodziło z elektrowni wodnych. W 2013 roku moc ta wzrosła wskutek podłączenia znacznej ilości elektrowni wiatrowych. Według planu sprzed dwóch lat w 2013 roku udział OZE w produkcji energii miał wynosić 12% i wzrastać o 1% rocznie aż do 2020 roku.

Dominacja kilku wielkich przedsiębiorstw

Rynek energii zdominowany jest przez cztery wielkie firmy energetyczne. Trzy największe: PGE, Tauron i EDF odpowiadają odpowiednio za 38%, 13% i 10%, czyli łącznie niemal za 2/3 produkcji energii. Koncentracja rynku jest zatem duża. Działające w Polsce przedsiębiorstwa energetyczne w dużej mierze należą do Skarbu Państwa. Jego udziały w PGE wynoszą 61,9%, w Enei 51%, w Enerdze 50%, a w Tauronie 30%. Za przesył energii odpowiadają Polskie Sieci Elektronergetyczne, w 100% należące do Skarbu Państwa.

Import i eksport energii

Polska jest połączona siecią ze swoimi sąsiadami: Niemcami, Słowacją, Czechami, Ukrainą oraz Szwecją. W raporcie pominięto całkowicie Ukrainę, analizie poddano jedynie połączenia z państwami Unii Europejskiej. Istnieje różnica pomiędzy zakontraktowanymi przepływami prądu pomiędzy państwami a faktycznymi fizycznymi przepływami przez sieci przesyłowe. Spowodowane jest to głównie nieplanowymi przesyłami prądu przez Polskę z Niemiec do Austrii.

W ostatnim dziesięcioleciu Polska była eksporterem netto energii elektrycznej, jednak eksport ten przez kilka lat nieustannie spadał. Nadwyżka energii, którą można było eksportować, w 2012 roku wyniosła 3 606 GWh, o 1 700 GWh niż w roku 2011. Eksportowaliśmy energię na Słowację i do Czech, importowaliśmy zaś z Niemiec. Przewiduje się, że Polska może doświadczyć niedoborów mocy już w 2016 roku.

Przyszłość polskiego sektora energii

Eksperci przewidują, że w Polsce ogólne zapotrzebowanie na energię do 2030 roku będzie rosnąć. Towarzyszyć temu będzie wyłączanie starych elektrowni. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku przewiduje znaczące inwestycje w elektrownie na węgiel kamienny i brunatny, rozwój energetyki jądrowej i dodatkowe inwestycje w odnawialne źródła energii oraz spalanie gazu, by sprostać zapotrzebowaniu w roku 2030.

Polityka energetyczna oparta została w dużej mierze na budowie elektrowni jądrowej i technologii wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS) powstałego w wyniku spalania węgla i gazu w związku z obowiązkiem redukcji emisji w sektorze energetycznym. Swoją rolę w ograniczaniu wzrastającego zapotrzebowania do odegrania będzie miała efektywność energetyczna.

Oprócz wypracowania długoterminowej polityki energetycznej i przeprowadzenia koniecznej dekarbonizacji sektora autorzy raportu zwracają jeszcze uwagę na inne ważne wyzwanie stojące przed Polską: zadbanie o rezerwy energii.

Raport stworzył zespół ekspertów związany z Regulatory Assistance Project (RAP), amerykańską organizacji non profit, na zlecenie Agora Energiewende. W wyniku tej współpracy powstanie aż dwanaście dokumentów, w tym jeden o samych Niemczech.

Jak przyznają sami twórcy, nie wyczerpuje wszystkich wątków, ale autorzy upubliczniając raport, otwarci są na dyskusję i komentarze, które można przesyłać na adres: countryprofile@agora-energiewende.de. Dokument będzie aktualizowany, a poprawki uwzględnione zostaną w kolejnych jego wersjach.

Raport dostępny jest pod adresem:
www.agora-energiewende.org/topics/energy-policy-in-europe/detail-view/article/agora-startet-berichtsserie-ueber-die-stromsektoren-in-deutschlands-nachbarstaaten/.

Urszula Drabińska, ChronmyKlimat.pl

Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada Fundacja – Instytut na rzecz Ekorozwoju, poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają oficjalnego stanowiska Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.