5 listopada 2013 roku w Kętrzynie odbędzie się regionalna konferencja klimatyczna realizowana w ramach projektu „Dobry klimat dla powiatów". Więcej informacji o konferencji tutaj. Poniżej publikujemy rozmowę z Krzysztofem Piłatem, starostą ełckim.

Prowadzą państwo jako powiat różnorodne programy i projekty proekologiczne. Zauważa pan już w swoim najbliższym otoczeniu, czy szerzej na terenie powiatu – efekty tych działań?

Skala niezbędnych działań nie pozwala na zaspokojenie wszystkich potrzeb od ręki, stąd zauważalne efekty są nieco rozproszone. Jednak postęp widać w otoczeniu i w ludziach.

Czy w starostwie powiatowym działa specjalista ds. ekoenergetyki? Jaki jest zakres jego obowiązków?

Zatrudniamy specjalistę ds. zarządzania energią. Znaczna część jego działań wpływa na ochronę środowiska lokalnego. Niektóre z jego obowiązków to kontrola w powiatowych obiektach publicznych eksploatacji i wykonywanego przez jednostki organizacyjne powiatu nadzoru nad eksploatacją urządzeń i instalacji energetycznych. Uzgadnia też zakres prac remontowych oraz modernizacyjnych na urządzeniach, instalacjach i sieciach energetycznych w obiektach jednostek organizacyjnych powiatu.

Jego rola polega też na udziale w odbiorach robót modernizacyjnych i inwestycyjnych na urządzeniach, instalacjach i sieciach energetycznych w obiektach jednostek powiatu. Prowadzi też bazy danych o gospodarce energetycznej w obiektach jednostek powiatowych - bieżący rejestr kosztów i wielkości energetycznych i weryfikację ogólnych informacji o obiektach.

Zajmuje się także monitoringiem zużycia energii i poboru mocy w obiektach jednostek powiatowych:
analizuje i aprobuje umowy na dostawę ciepła, energii elektrycznej i gazu,  analizuje zapotrzebowania placówek w media w celu prawidłowego doboru taryfy, optymalizacji zużycia, oraz usunięcia nieprawidłowości w systemie oraz zużycie energii w placówkach. Monitoruje też budowlane zmiany termo-modernizacyjne i związane z sieciami energetycznymi w obiektach publicznych nadzorowanych przez powiat oraz temperatury wewnętrzne w budynkach publicznych oraz temperatury zewnętrzne.

Prowadzi również działalność informacyjną w dziedzinie użytkowania energii i eksploatacji urządzeń energetycznych. Świadczy doradztwo energetyczne dla zarządzających placówkami powiatowymi, stymuluje działania energooszczędnościowe w placówkach powiatowych, propaguje oszczędzanie energii i odnawialnych źródeł energii na terenie powiatu, wdraża i propaguje nowe sposoby oszczędzania energii.

Jakimi osiągnięciami może się pochwalić specjalista ds. ekoenergetyki?

Na przykład przygotował dokładną analizę mocy zmówionych energii elektrycznej i cieplnej w poszczególnych jednostkach powiatowych. Z tego tytułu Powiat Ełki uzyskał oszczędności w wydatkach na energię w roku 2011 ponad 26 tys. zł., a w roku 2012 już ponad 65 tys. zł!

Powiat Ełcki przystąpił wraz z Gminą Miastem Ełk do wspólnego zakupu energii w latach 2012-2014 do większości naszych jednostek na drodze przetargów nieograniczonych. Efektem takich działań są oszczędności dla Powiatu rzędu około 43 tys. zł w skali roku.

W powiecie działa jedno z pierwszych w Polsce Centrów Edukacji Ekologicznej utworzone także przy udziale Instytutu na rzecz Ekorozwoju, lidera projektu DOKLIP. Jak CEE w Ełku pomaga starostwu w dziedzinie ochrony klimatu?

Dzięki Centrum Edukacji Ekologicznej system edukacji ekologicznej w powiecie ełckim jest bardzo dobrze rozwinięty. CEE wypełnia funkcję dydaktyczną, koordynacyjną i informacyjną. Prowadzi szereg konferencji, spotkań informacyjnych, warsztatów na temat ochrony klimatu, w których może uczestniczyć każdy mieszkaniec powiatu. CEE wspiera władze samorządowe podczas realizowania wszelkich przedsięwzięć proekologicznych. Wspólnie prowadzonych było wiele projektów na rzecz ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju.

Czy tego typu placówkę poradziłby pan utworzyć innym starostwom?

Uważam, że każde miasto powinno posiadać taki ośrodek jakim jest Centrum Edukacji Ekologicznej, który kieruje swoje działania proekologiczne do wszystkich mieszkańców powiatu, bez względu na wiek. Dzięki takim Centrum wzrasta świadomość ekologiczna społeczeństwa.

Kiedy w powiecie ełckim pojawiły się pierwsze instalacje energetyki odnawialnej?

Pierwsza inwestycja z zakresu energetyki odnawialnej w powiecie ełckim powstała w 2000 r. w Tęczowym Domu (Domu Pomocy Społecznej) przy ul. Kilińskiego 2 prowadzonym przez siostry benedyktynki, była to instalacja ciepłej wody z 96 szt. kolektorów solarnych, dwoma kotłami c. o. po 300 kW każdy na zrąbki drewna. Dom ten ma 7,5 ha przeznaczone na hodowlę wierzby energetycznej. Dom ten jest prawie samowystarczalny jeśli chodzi o energię cieplną.

Kolejną inwestycją było zainstalowanie w latach 2002-2003, 160 kolektorów słonecznych o łącznej powierzchni ponad 320 m2 i mocy 192 kW na dachu Domu Pomocy Społecznej w Nowej Wsi Ełckiej oraz pompy ciepła o łącznej mocy 400 kW.

W jaki sposób mieszkańcy powiatu reagują na energetykę odnawialną?

Różnie. Często pozytywnie, ale także negatywnie co niestety wynika ze słabej edukacji energetyczno-ekologicznej wśród ludzi. Całe szczęście coraz więcej osób zaczyna dostrzegać potrzebę realizacji działań związanych OZE z uwzględnieniem ochrony krajobrazu i przyrody, a także ochrony zdrowia, zwłaszcza w kontekście dbania o zdrowie. Każdy z nas myśli o zdrowiu swoich dzieci i wnuków. Najwięcej wątpliwości budzi ciągle energetyka wiatrowa. Z jednej strony istnieje silny opór w powiecie przed instalacjami wiatrowymi ( w debacie klimatycznej projektu aktywni byli przeciwnicy siłowni wiatrowych), a z drugiej strony miasto Ełk zostało mistrzem energii odnawialnej w 2010 roku.

W jaki sposób starostwo powiatowe stara się godzić te społeczności wewnątrz powiatu?

Jak już wspomniałem, najwięcej kontrowersji budzi energetyka wiatrowa. W związku z licznymi protestami mieszkańców przeciw budowie ferm wiatrowych, jako Starosta Ełcki, oraz starostwie 4 sąsiednich powiatów tj. suwalskiego, gołdapskiego, oleckiego i sejneńskiego wystąpiliśmy dnia 5 grudnia 2012 roku z apelem do władz rządowych o podjęcie działań zmierzających do uregulowania stanu prawnego dotyczącego lokalizacji ferm wiatrowych. Należy jak najszybciej wyeliminować wszelkie wątpliwości, aby móc przekonać mieszkańców do korzyści z energetyki wiatrowej. Można aranżować spotkania inwestorów, znawców tematyki energetyki wiatrowej oraz lokalnej społeczności, na których poruszano by tematykę zalet i ograniczeń technologii wiatrowych i próbować zmienić nastawienie strony społecznej. Jednak z doświadczenia oraz po udziale w kilku takich spotkaniach wiem, że nie przyniesie to zamierzonych rezultatów. Pozostała energetyka odnawialna cieszy się dużym uznaniem wśród społeczności naszego powiatu.

Czy mikroenergetyka mogłaby być rozwiązaniem tych sprzeczności? Co ze wsparciem dla mikroenergetyki (przydomowe instalacje wiatrowe, solarne i inne ) i inteligentnych sieci energetycznych? To był dominujący temat debaty klimatycznej projektu DOKLIP i rekomendacja przedstawiona w Społecznych Założeniach Programu Niskowęglowego Rozwoju powiatu po debacie.

Od kilku lat staramy się włożyć nasz wkład w rozwój mikroenergetyki, jednak środki finansowe w budżecie powiatu są ograniczone. W ostatnich latach udało nam się dofinansować termomodernizację budynku Komendy Powiatowej Policji w Ełku na łączną kwotę 175 000 zł, a także dofinansować docieplenie budynku mieszkalnego Wspólnoty przy ul. Orzeszkowej 1 w Starych Juchach i budynku przy ul. Nadrzecznej w Stradunach. Pomogliśmy również w zakupie pieca ekologicznego do świetlicy wiejskiej w Krzywym gm. Prostki.

Co starostwo ełckie robi, aby w odnawialne źródła energii było łatwiej inwestować?

Na stronie internetowej powiatu umieszczane są artykuły promujące odnawialne źródła energii oraz informacje o rodzajach pomocy finansowej, o które ubiegać mogą się osoby fizyczne zainteresowane inwestowaniem w odnawialne źródła energii.

Jak wygląda w powiecie kwestia efektywności energetycznej?

Powiat ełcki dokonał termomodernizacji budynków w większości swoich jednostek. Niektóre „błyszczą" nowoczesnością. W obecnym roku ztermomodernizowano dwa budynki bursy szkolnej z zastosowaniem paneli solarnych do podgrzewu ciepłej wody. Zamontowano w obu bursach centrale wentylacyjne z rekuperatorami i odzyskiem ciepła z powietrza zużytego. W jednej z Burs zainstalowano pompę ciepła dolnego źródła wykonano 41 sond pionowych.

Wiele wspólnot mieszkaniowych na terenie miasta Ełku dokonuje termomodernizacji swoich obiektów. Rośnie świadomość społeczna związana z oszczędzaniem energii i klimatu. Aby pobudzić inwestorów do budowy budynków energooszczędnych można byłoby zorganizować w kolejnych latach konkurs na budynek około zero energetyczny wraz z wprowadzonymi nowymi technologiami (sieciami inteligentnymi czy innymi).

Jakie projekty są realizowane (lub wspierane), aby oszczędzać prąd lub ciepło?

Realizujemy program pod nazwa „Termomodernizacja Bursy Szkolnej oraz SOSW" w ramach Systemu Zielonych Inwestycji (GIS) dofinansowanych ze środków NFOŚiGW.

Czy planuje się na terenie powiatu wykorzystanie odpadów do produkcji energii lub ciepła?

Na terenie powiatu ełckiego istnieje już jedna firma ENERGOUTIL Jan Laskowski w Nowej Wsi Ełckiej, która produkuje energię cieplną na potrzeby Miasta Ełk, ze spalania odpadów zwierzęcych. Firma współpracuje z Przedsiębiorstwem Energetyki Cieplnej w Ełku i produkuje taką ilość energii, na jaką akurat jest zapotrzebowanie. W dużej mierze ilość wyprodukowanej energii zależy od warunków pogodowych.

Powiat podpisał deklarację projektu DOKLIP, w której deklaruje do 2020 roku ograniczenie emisji dwutlenku węgla o 20% względem 2005 roku. Sądzi więc pan, że warto ograniczać emisje gazów cieplarnianych i popierać tego typu inicjatywy?

Emisja gazów cieplarnianych, a w szczególności CO₂ jest głównym czynnikiem przyczyniającym się do zmian klimatu, które możemy w ostatnich latach zaobserwować na naszym globie. Dlatego ograniczenie emisji tych gazów jest głównym priorytetem do zapewnienia stabilnego środowiska naturalnego. Należy więc popierać wszelkie inicjatywy dążące do zminimalizowania emisji tych gazów np.: wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii, wprowadzanie energooszczędnych technologii, stosowanie niskoemisyjnych źródeł energii.

W latach 2014-2020 na projekty dotyczące ochrony i adaptacji do zmian klimatu przeznaczone będą duże środki z funduszy unijnych. Jakie macie Państwo pomysły na ich wykorzystanie?

Powiat przygotowuje dokumentacje techniczne kilku inwestycji zarówno nowych budynków jak i tych, które będą musiały być termomodernizowane.

Co jest potrzebne w powiecie, alby lepiej chronić klimat i adaptować się do jego zmian, a mogłoby być z tych funduszy sfinansowane?

Szersza promocja źródeł odnawialnych oraz działań poprawiających efektywność energetyczną na naszej powiatowej stronie internetowej.

Co Pan robi dla klimatu w domu, w pracy?

W ostatnich latach posiadam coraz większą świadomość, że należy dbać o środowisko i jego zasoby naturalne. Staram się oszczędzać energię poprzez używanie energooszczędnych żarówek, energooszczędnego sprzętu gospodarstwa domowego, wyłączam niepotrzebnie zapalone światło. Oszczędzam wodę podczas zmywania naczyń oraz kąpieli, nie golę się przy odkręconym kranie. Prowadzę segregację odpadów i staram się ograniczać ich ilość. Powyższe zasady przenoszę do pracy i próbuje je wdrożyć wśród moich pracowników. Pragnę zachęcić ich do dbania o to wspaniałe środowisko, które nas otacza.

Rozmawiała: Beata Otto

Serwis Samorządowy PAP