W Polsce mało kto myśli o uprawnieniach dotyczących ochrony klimatu w sposób perspektywiczny, widząc w nich nie tylko wyzwania i konieczność, ale również źródło oszczędności i rozwoju. Przedstawiciele samorządów, którzy przyjechali na I Samorządową Konferencję Klimatyczną zorganizowaną w ramach projektu Dobry Klimat dla Powiatów, mieli okazję dowiedzieć się co Rada Kornwalii (administracyjny odpowiednik polskiego starostwa) robi, aby z jednej strony chronić klimat, a z drugiej rozwijać lokalny rynek i poprawiać warunki bytowe ludności i stan jej zdrowia.

Anthony Weight specjalista ds. zrównoważonego rozwoju Rady Kornwalii przekonywał, że zadania dotyczące ochrony klimatu wystarczy powierzyć dwóm osobom (tak zrobiono w Kornwalii). Osoby te mają za zadanie planować, nadzorować i koordynować działania pro klimatyczne. Ich decyzje i pomysły implementowane są w całym urzędzie, zarówno na poziomie wydawania decyzji na budowę, zamówień publicznych, jak i zwykłego funkcjonowania biura urzędu. W Wielkiej Brytanii obowiązuje także specjalna ustawa nadająca Kornwalii (jako regionowi) uprawnienia do umieszczania w pozwoleniach na budowę wymagań dot. ochrony klimatu.

W Polsce działania pro klimatyczne są podejmowane, instaluje się solary na dachach urzędów, ociepla szkoły. Jednak jak wynika z obserwacji prowadzonych w ramach projektu, tym działaniom brakuje spójności i określonego, strategicznego planu działania. Zaledwie kilka objętych projektem powiatów zauważyło dotychczas ochronę klimatu w strategii rozwoju czy programie ochrony środowiska, choć znakomita większość powiatów prowadziła działania związane z ochroną klimatu. A przecież takie działania można łatwo włączyć w plany rozwoju powiatu lub gminy. Może tak jak w Kornwalii, wystarczy wyznaczyć dwie osoby w powiecie, które będą zajmowały się obszarem ochrony klimatu w sensie całościowym (monitorowania, nadzorowania, planowania, wdrażania) – wyjaśnia Wojciech Szymalski koordynator projektu Dobry Klimat dla Powiatów.

Uprawnienia polskich powiatów związane z ochroną klimatu to, między innymi, kontrola zabudowy poprzez wydawanie pozwoleń czy przeprowadzanie inspekcji. W Polsce budownictwo ma największy udział w emisji gazów cieplarnianych – aż 40%, a z drugiej strony również duży potencjał, który można wykorzystać do podniesienia efektywności energetycznej poprzez termomodernizację istniejących budynków użyteczności publicznej i mieszkalnych. Powiat może zająć się również promocją budownictwa energooszczędnego wśród inwestorów na swoim terenie. W Kornwalii przeprowadzono skuteczne działania zmierzające do termomodernizacji budynków. Stworzono system doradztwa i wsparcia dla mieszkańców, którzy przeprowadzili termomodernizację swoich domostw. W konsekwencji zaobserwowano spadek wydatków na ochronę zdrowia. Częsta zachorowalność i korzystanie z publicznej służby zdrowia miała związek z zimnymi i zawilgoconymi domami. Gdy wyeliminowano ten problem, stan zdrowia mieszkańców poprawił się. Obliczono, że jeden funt wydany na poprawę ogrzewania domów (np.: montaż kolektorów, izolację cieplną) obniżał wydatki brytyjskiej sużby zdrowia na leczenie chorób związanych z zimnem o 3,41 funtów.

Kornwalia to ciekawe miejsce, gdzie politykę klimatyczną przełożono na wymierne korzyści. Okazało się, że zaplanowane i konsekwentne działania pro klimatyczne mają to także sens finansowy, jako że organizacje i obywatele zyskują dzięki mniejszym rachunkom za prąd, przyczyniając się jednocześnie do bezpieczeństwa energetycznego i ochrony klimatu – dodaje Wojciech Szymalski.

Strategia oszczędzania i ochrony klimatu weszła w krew Kornwalczykom. Rada Kornwalii, administracyjny odpowiednik polskiego starostwa, wprowadziła specjalne zasady polegające na zrównoważonej konsumpcji w polityce zamówień publicznych. Dokument, który stworzono reguluje proces zaopatrzenia starostwa, począwszy od materiałów biurowych, poprzez urządzenia elektroniczne i energię. Wśród naczelnych zasad króluje „użyjmy ponownie to, co już mamy, kupujmy rzeczy, które mogą być wykorzystywane wielokrotnie i takie, które można poddać recyclingowi. Szukajmy dostawców, którzy produkują swoje wyroby z zachowaniem zasad zrównoważonego rozwoju".

Na przykładzie starostwa w Kornwalii widać, że kwestia ochrony klimatu to nie tylko "wielka polityka", ale również działania codzienne, wynikające z uprawnień powiatu – dodaje Szymalski.

Monika Jaromin