Awaria szczecińska w kwietniu 2008 roku pozbawiła wielką aglomerację energii elektrycznej na kilkadziesiąt godzin. Awarie w październiku 2009 na Mazowszu i w Warmińsko-Mazurskiem odcięły od zasilania 700 tys. osób. W styczniu 2010 roku na Śląsku i w Małopolsce, z powodu awarii sieci przesyłowych, 120 tys. osób było pozbawionych zasilania przez kilka dni, a ponad 20 tys. osób nie miało prądu przez ponad dwa tygodnie. To są najbardziej spektakularne przypadki, tymczasem niemal codziennie w miejscach oddalonych od wielkich polskich elektrowni nie ma prądu przez kilka minut lub kilka godzin. Ilość takich wyłączeń może się w najbliższym czasie zwiększyć, bo ok. 80% sieci przesyłowych w Polsce ma ponad 20 lat, a aż 39% bloków energetycznych w elektrowniach ma ponad 40 lat. Jak w takich warunkach będzie w najbliższej przyszłości funkcjonować lokalna gospodarka?

Czy samorząd może cokolwiek poradzić na deficyt energetyczny Polski?

W gospodarce socjalistycznej nie było na deficyty energetyczne rady, ale obecnie rynek produkcji energii otwiera się na konkurencję. Energię elektryczną, a nawet lokalną sieć energetyczną, może zapewnić gmina, powiat lub lokalny przedsiębiorca. Biogazownie, wiatraki, kolektory słoneczne są obecnie synonimami zmian systemu energetycznego na taki, w którym energia jest produkowana w pobliżu odbiorcy i to on może decydować kiedy ją produkować i w jakiej ilości. Stopniowo możemy przestać być petentem wielkiego koncernu energetycznego czekającym na usunięcie awarii. Rolą lokalnej władzy staje się wspieranie roli konsumenta energii poprzez właściwe inwestycje i uniezależnianie go od często źle gospodarujących koncernów energetycznych. Pomimo coraz częstszych przypadków wyłączania dostaw elektryczności nie wydaje się, aby kandydujący w nadchodzących wyborach eksponowali energetykę, jako znaczący i ważny problem do rozwiązania.

Energetyczny projekt na całą kadencję

Aby odmienić ten stan Instytut na rzecz Ekorozwoju rozpoczął realizację projektu „Dobry Klimat dla Powiatów”, który ma na celu pobudzenie lokalnych dyskusji i inwestycji z zakresu zarządzania energetyką na szczeblu lokalnym z uwzględnieniem problematyki zmian klimatu. Partnerami projektu są: Związek Powiatów Polskich oraz brytyjska organizacja Community Energy Plus. Projekt został pomyślany na całą kadencję samorządu od 2010 do 2015 roku i przewiduje szereg działań, z których lokalne władze mogą skorzystać, aby wspomóc dążenia do zwiększenia swojej niezależności energetycznej i ochrony klimatu. Projekt jest skierowany do powiatów, a więc to starostwa i mieszkańcy powiatów mogą najwięcej zyskać na jego funkcjonowaniu.

W ramach projektu Instytut w 110 powiatach w 2011 i 2014 roku wykona badania sondażowe pozwalające ocenić przygotowanie każdego z powiatów do działań energetycznych związanych z ochroną klimatu. Projekt przewiduje także zorganizowanie w 2012 roku 85 debat lokalnych na temat dylematów związanych z energetyką, ochroną klimatu i adaptacją do zmian klimatu. Powiaty aktywnie włączające się w projekt stworzą SIEĆ POWIATÓW NA RZECZ KLIMATU, która będzie współdziałała w realizacji określonych przez siebie celów w zakresie energetyki lokalnej, ochrony klimatu i adaptacji do zmian klimatu. Natomiast najchętniej i najbardziej ambitnie działający w projekcie powiat będzie mógł w 2014 i 2015 roku na koszt Instytutu i ze wsparciem jego ekspertów przygotować program niskowęglowego rozwoju lokalnego. Wykonany dokument ma mieć charakter demonstracyjny dla innych samorządów i przewidywać konkretne wykorzystanie środków Unii Europejskiej przeznaczonych na projekty energetyczne i proklimatyczne.

By projekt się powiódł i przyniósł korzyści w przyszłości należy już w tych najbliższych wyborach myśleć o przyszłości energetycznej naszych miejscowości. Od wyboru ludzi widzących problem dostępu do energii i tworzenia nowych lokalnych źródeł zaopatrzenia w energię zależy nasz dostatek.