Ubóstwo energetyczne definiowane jest przez specjalistów jako zjawisko polegające na doświadczeniu trudności w zaspokojeniu podstawowych potrzeb energetycznych w miejscu zamieszkania za rozsądną cenę. Oznacza to zarówno problemy z odpowiednim ogrzaniem domu, jak i ograniczone możliwości podgrzania wody, oświetlenia pomieszczeń czy korzystania z (wydawałoby się podstawowych) urządzeń domowych, takich jak pralka, lodówka czy kuchenka.

Problem ubóstwa energetycznego odnosi się zatem zarówno do kwestii społecznych, ekonomicznych, jak i zdrowotnych (m.in. za sprawą konsekwencji mieszkania w zawilgoconych i wychłodzonych domach). Zagadnienie to w szczególny sposób wiąże się także z polityką energetyczną, bowiem to właśnie poprawa efektywności energetycznej stanowi podstawowe narzędzie jemu przeciwdziałania.

O złożoności zjawiska ubóstwa energetycznego dyskutowali uczestnicy spotkania, zorganizowanego w dniu 20 listopada br. przez Instytutu na rzecz Ekorozwoju (InE) przy współpracy z Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

Okazją do dyskusji była prezentacja świeżo wypracowanej, adekwatnej do polskich warunków, definicji zjawiska ubóstwa energetycznego wraz z oszacowaniem skali problemu w kraju. Instytut na rzecz Ekorozwoju we współpracy z Instytutem Badań Strukturalnych i Instytutem Spraw Publicznych opracował raport, prezentujący pierwszy w Polsce opis zjawiska ubóstwa energetycznego w ujęciu statystycznym w oparciu o ukształtowaną definicję grupy nim dotkniętej w naszym kraju.

Z przeprowadzonych badań wynika, że ubóstwo energetyczne obliczone zgodnie z brytyjską definicją Low Icome High Costs adaptowaną do polskiego kontekstu, w roku 2013 obejmowało 17,1% Polaków, czyli ok. 6,44 mln osób. Jak pokazały analizy do grupy osób szczególnie narażonych na problem ubóstwa energetycznego w Polsce należą m.in. rodziny wielopokoleniowe lub wielodzietne, rolnicy i mieszkańcy wsi, renciści oraz mieszkańcy domów jednorodzinnych lub mieszkań o powierzchni od 91 do 120 m2. Ponadto, największy odsetek ubóstwa energetycznego zaobserwowano w przypadku budownictwa z lat 1946–1960, najmniejszy zaś w budynkach niedawno oddanych do użytku (po 2006 roku) i względnie nowych, czyli wybudowanych w latach 1996–2006. Przyczyną może być niska efektywność energetyczna starszych budynków, związana np. z brakiem odpowiedniego ocieplenia czy nieszczelnością okien i drzwi.

Żywa dyskusja towarzysząca prezentacji wyników badań pokazała, że zdefiniowanie tak wieloaspektowego zjawiska, jakim jest ubóstwo energetyczne nie jest procesem skończonym i wymaga dalszej pracy nad doprecyzowaniem metodologii, która pozwoliłaby dogłębnie scharakteryzować grupę osób zagrożonych tym problemem w Polsce. Nie może to jednak ograniczać działań nakierowanych na pomoc odbiorcom wrażliwym – już teraz powinny być opracowywane odpowiednie polityki i mechanizmy umożliwiające ograniczenie skali ubóstwa energetycznego w Polsce.

Niezwykle istotne jest rozpoznanie problemu na poziomie gmin, gdzie wiedza na temat poszczególnych wrażliwych gospodarstw domowych jest najlepiej dostępna. Pierwszym krokiem powinna być bowiem diagnoza przyczyny występowania zjawiska ubóstwa energetycznego, ustalenie priorytetów pomocy, a następnie wypracowanie odpowiednich polityk i mechanizmów wsparcia – powiedziała Aleksandra Stępniak z Instytutu na rzecz Ekorozwoju.

Zdaniem uczestników spotkania program przeciwdziałania ubóstwu energetycznemu powinien być opracowywany interdyscyplinarnie, międzyresortowo, tak aby nie pominąć żadnych istotnych jego aspektów. Potrzebny jest tu szeroki wachlarz mechanizmów wsparcia, dostosowanych w zależności od przyczyny występowania problemu. Niezwykle istotna jest również edukacja – zarówno wśród gospodarstw domowych, zarządców wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych jak i przedstawicieli samorządów lokalnych. Olbrzymie znaczenie ma również zaangażowanie przedsiębiorstw energetycznych w proces diagnozowania problemu i pomocy odbiorcom mającym trudności w ponoszeniu opłat za energię.

Zachęcamy do zapoznania się z wnioskami ze spotkania oraz najnowszym raportem InE poświęconym tematyce ubóstwa energetycznego.

ChronmyKlimat.pl