Jak usłyszeliśmy w podsumowaniu zielona infrastruktura to „ważny i potrzebny element struktury funkcjonalno-przestrzennej miasta, tworzony hierarchicznie (miasto, dzielnica, miejsce), jako sieć terenów pokrytych roślinnością i / lub wodami, które pełnią funkcje przyrodnicze, społeczne i czasami gospodarcze, istotne dla mieszkańców. Ma podobne znaczenie dla funkcjonowania miasta i mieszkańców jak infrastruktura techniczna, czyli „szara”.

 

Wystąpienie zakończył przegląd przykładów zastosowania elementów zielonej infrastruktury na terenie Warszawy: zrównoważone systemy drenażu (Zbiornik retencyjny na dachu garażu podziemnego Osiedla mieszkaniowego Villa Marina, Stawy retencyjne Platinium Business Park), zielone dachy (dach ekstensywny Centrum Handlowe Arkadia, dach użytkowy na Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego), zielone ściany (wspomniana już Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego i Ogród wertykalny Siedziba Fundacji na rzecz Nauki Polskiej), a także zielone torowiska (przy ul. Zielenieckiej i Popiełuszki), oraz obiekty służące ochronie różnorodności biologicznej (wieża dla jerzyków na Białołęce i na Bielanach, domki dla owadów w Parku Morskie Oko). Jako obiekty zielonej infrastruktury, które pomagają budować markę miejska i podnoszą wartość nieruchomości prelegentka wskazała na dach zielony na Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego. Jak przykład budowanie tożsamości miejsca wskazała Park rzeźby (Bródno), a przykład funkcji integracyjnej Ogród społeczny (Paca 40).

Drugą część warsztatu rozpoczęło wystąpienie Judyty Łuczyńskiej z Fundacji Sendzimira dotyczące międzysektorowej współpracy na rzecz zieleni w polskich miastach.

Fundacja Sendzimira ma bardzo bogaty dorobek jeśli chodzi o projekty związane z edukacją i wdrażaniem zielonej infrastruktury w miastach. Są to np. projekty: „Łódzkie ogrody deszczowe” (realizowany ze środków WFOŚiGW w Łodzi i NFOŚiGW 2015), „Warszawa chwyta wodę” (przeprowadzony na zlecenie Zarządu Zieleni M. St. Warszawy VII-XI 2017) i

Warszawa chwyta wodę II  (na zlecenie Zarządu Zieleni m.st. Warszawy (XI 2018), czy „Skawina chwyta wodę” (na zlecenie Urzędu Miasta i Gminy w Skawinie, IX 2018).

Sesja II – wystąpienie Judyty Łuczyńskej z Fundacji Sendzimira. Fot. Konrad Wielądek

Duże zainteresowanie wśród uczestników warsztatów wzbudziły informacje na temat projektu „Inicjatywy lokalne na rzecz bioróżnorodności, który był realizowany VI.2015 – VI.2018 (ze środków NFOŚiGW ). Projekt polegał na realizacji inicjatyw zgłaszanych przez osoby indywidualne, spółdzielnie mieszkaniowe, lokalnych przedsiębiorców i gminy. W większości były to pomysły związane z zagospodarowaniem wód opadowych oraz zastosowaniem zielonej infrastruktury w mieście.

W dalszej części prezentacji został omówiony projekt „Międzysektorowa współpraca na rzecz zieleni w polskich miastach”, którego celem jest zainicjowanie i rozwój trwałej, partnerskiej współpracy i wymiany doświadczeń między podmiotami zaangażowanymi w tworzenie i zarządzanie zielenią miejską oraz innymi interesariuszami. Miastami partnerskimi są Łódź, Jaworzno, Kraków, Wrocław, Warszawa.

Dr Kinga Krauze z Europejskiego Centrum Ekohydrologii PAN omówiła woonerfy w Łodzi jako naturalny element strategii i programu miasta. W swoim wystąpieniu „Woonerfy czy ulica może służyć mieszkańcom, miastu i przyrodzie?” mówiła o woonerfach jako „ulicach z zasadami”.

Jak powiedziała „Woonerf, czyli podwórzec miejski to swego rodzaju żyjąca ulica. Jest to przestrzeń sprawiedliwie podzielona pomiędzy różnych użytkowników, o spowolnionym i ograniczonym ruchu samochodowym. Ma pełnić funkcje rekreacyjne i estetyczne, poza funkcjami typowymi dla ulicy miejskiej (deptak, ulica i parking)”.

Prelegentka wymieniła zasady, które obowiązują w tego typu miejscach: jest to przestrzeń należąca do kierowców, pieszych i rowerzystów, ale samochody tracą tu rolę uprzywilejowaną. Jest to teren zagospodarowany w sposób przemyślany: ma widoczne fronty i wejścia, wyznaczone fizyczne granice stref, przestrzeń wspólna jest połączona chodnikiem, jest to teren o zaplanowanej estetyce, gdzie zastosowano meble uliczne.

Jako przykłady Kinga Krauze wymieniła ulice w Łodzi: ul. Pogonowskiego – najdłuższy łódzki woonerf, ul. 6 sierpnia w Łodzi – pierwszy polski woonerf.

Mówiła także o negatywnym wpływie usunięcia roślinności i uszczelnienia powierzchni na obieg wody w mieście. Pokazała jakie możliwości stwarza stosowanie błękitno-zielonej infrastruktury na terenie miasta i w samych przestrzeniach wydzielonych jako woonerfy.

Według prelegentki rewitalizacja ulic i tworzenie woonerfów stwarza okazję do zastosowania rozwiązań pozwalających zagospodarować wody opadowe – niecek, rowów i studni chłonnych. To także duży potencjał do zastosowania zieleni w infrastrukturze miasta: np. sadzenia drzew (z dbałością o to aby wokół drzewa pozostawić odpowiednią powierzchnie gleby, która nie będzie zabudowana asfaltem albo płytami chodnikowymi, aby woda opadowa mogła się dostać do systemów korzeniowych), czy budowy ogrodów wertykalnych na ścianach budynków.

Sesja II - dr Kinga Krauze z Europejskiego Centrum Ekohydrologii PAN. Fot. Konrad Wielądek

Sesja III: Roślinność w mieszkalnictwie – czy tylko w doniczkach?

Podczas ostatniej części warsztatu uczestnicy poznali przykłady zastosowania roślinności w mieszkalnictwie.

Magdalena Krajewska z Fundacji Alter Eko mówiła o przykładach angażowania lokalnych społeczności w zazielenianie miasta. W ramach projektu „Zieleń i kropka” (2017 rok) miało miejsce szkolenie dla warszawskich nauczycieli nt. zakładania ogrodów przy szkołach i przedszkolach, warsztaty w szkołach i przedszkolach dotyczące ogrodów (10 placówek – Białołęka). Zostały założone ogródki przy przedszkolach i szkołach (6 szt. – Białołęka) oraz odbyły się spotkania z mieszkańcami dzielnicy i monitoring terenów zielonych. Program miał także drugą edycję (2018), w której wzięły udział szkoły oraz centra aktywności lokalnych. Prelegentka podkreślała, że mieszkańcy bardzo chętnie angażują się w inicjatywy związane z zazielenianiem miasta. 

Sesja III – Magdalena Krajewska z Fundacji Alter Eko. Fot. Konrad Wielądek

Magdalena Krajewska wymieniła również liczne korzyści wynikające z zakładania ogrodów. Dla ludzi jest to pozytywny wpływ na rozwój psychiczny i ruchowy (lekarstwo na tzw. „zespół deficytu przyrody”); ułatwienie nauki, obserwacji – ogród jako pole badawcze i miejsce nauki wielu przedmiotów; wykształcenie odpowiedzialności za miejsce i utożsamienie się z nim; integracja mieszkańców i współdziałanie; zrozumienie i rozbudzenie miłości i szacunku dla przyrody; rozwój pasji przyrodniczej i ogrodniczej; nauka praktycznych umiejętności; miejsce odpoczynku i przeżywania przygód; ćwiczenie zmysłów i ciała.

Zyskuje również środowisko naturalne. Zakładanie ogrodów ma wpływ na zwiększenie bioróżnorodności; tworzenie miejsc życia ptaków i ssaków; tworzenie bazy pokarmowej dla pożytecznych zapylaczy; budowanie korytarzy ekologicznych; poprawę jakości powietrza w okolicy i ochrona przed hałasem.

Anna Zawadzka reprezentująca Koło Architektury Zrównoważonej SARP w Warszawie omówiła zielone trendy w budownictwie. Uczestnicy mogli się zapoznać z możliwościami jakie wynikają ze stosowania materiałów o niskim śladzie węglowym, rozwiązań pasywnych, zero i plus energetycznych. Pokazała przykłady domów mieszkalnych tworzonych z naturalnych materiałów. Przedstawiła zalety stosowania roślinności (dachy zielone, ślepe ściany budynków pokryte ogrodami wertykalnymi, rośliny antysmogowe we wnętrzach mieszkalnych).

Sesja III - Anna Zawadzka z Koła Architektury Zrównoważonej SARP w Warszawie. Fot. Konrad Wielądek

Na zakończenie sesji III Jarema Rabiński Wiceprezes Polskiego Stowarzyszenia „Dachy Zielone” Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych N.O.T. pokazał i omówił polskie oraz zagraniczne przykłady rozwiązań z zastosowaniem roślinności na, wokół i w budynkach.

Sesja III – Jarema Andrzej Rabiński Wiceprezes Polskiego Stowarzyszenia „Dachy Zielone” Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych N.O.T.. Fot. Konrad Wielądek

Warsztat zamknęła Hanna Kryszyńska Koordynatorka projektu „Eko-lokator”, która podziękowała prelegentom za ciekawe prezentacje i wszystkim zebranym za bardzo aktywny udział.

Wystąpienia podczas poszczególnych sesji tematycznych spotkały się z dużym zainteresowaniem zgromadzonych osób. Uczestnicy w trakcie poszczególnych prezentacji zadawali liczne pytania, z dużym zaangażowaniem dyskutowali z prowadzącymi, wymieniając się swoimi opiniami i doświadczeniami. Rozmowy trwały również w trakcie przerw networkingowych pomiędzy sesjami.

Uczestnicy warsztatu w trakcie poszczególnych sesji dyskutowali i zadawali liczne pytania. Fot. Konrad Wielądek

Wydarzenie miało charakter otwarty i bezpłatny, zgromadziło liczne grono architektów, deweloperów i zarządców nieruchomości, pracowników naukowych oraz osób zainteresowanych tematyką roślinności w kontekście budownictwa mieszkaniowego. Już po raz trzeci w ramach projektu „Eko-lokator” formuła warsztatu jako punktu wyjścia do Platformy cyklu życia budynku, której zadaniem jest wymiana doświadczeń oraz budowa zaufanych relacji pomiędzy firmami zewnętrznymi a zarządcami wspólnot i spółdzielni sprawdziła się doskonale.

Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju zaprasza do udziału w kolejnych działaniach w ramach projektu „Eko-lokator”: szkoleniach z tematu „Sposoby komunikacji z mieszkańcami na tematy związane z ochroną środowiska” (w Toruniu, Poznaniu i Krakowie), a także debacie on-line „Roślinność na, wokół i w budynkach” (będzie dostępna na profilu FB i na  stronie internetowej projektu).

Szczegółowe informacje, lokalizacje i terminy poszczególnych wydarzeń można znaleźć:

na stronie http://www.chronmyklimat.pl/projekty/eko-lokator/el-szkolenia

i profilu https://web.facebook.com/ekolokator

Katarzyna Wolańska, Instytut na rzecz Ekorozwoju, Eko-lokator, ChronmyKlimat.pl

[1] Benedict M.A., McMahon E., Green Infrastructure – Linking Landscapes and communities (2006)