ChronmyKlimat.pl - Portal na temat zmian klimatu - Instytut na rzecz ekorozwoju


Debaty ON-LINE

Ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych w Polsce (18102)

2014-12-01

Drukuj
galeria

Czy energia elektryczna może być tańsza? Jeśli tak, to dlaczego tak nie jest? Czy rynek dostawców energii elektrycznej jest konkurencyjny? Ubóstwo energetyczne to mit, czy rzeczywistość dnia dzisiejszego? Na te i inne pytania odpowiada w swoim opracowaniu E. Hille. Zapraszamy do lektury!

Poniższy materiał stanowi skrót opracowania, które w całości można pobrać TUTAJ.

W roku 2012 było w Polsce ok. 13,561 mln gospodarstw domowych. Najliczniejszą grupę stanowiły gospodarstwa jednoosobowe i dwuosobowe. W latach 2002-2012 nastąpił przyrost tych kategorii gospodarstw z ok. 46,7% do ok. 49,0%. W 2012 r. najwięcej mieszkań było w budynkach wielorodzinnych (58,2%).

Wraz ze zmianą systemu gospodarczego trwa proces systematycznej poprawy warunków mieszkaniowych w Polsce (np. zwiększa się powierzchnia lokali mieszkalnych) wpływających na zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych. Istotnym zmianom uległo też wyposażenie mieszkań oraz stosowane w gospodarstwach domowych technologie. Przy czym zapotrzebowanie na energię elektryczną rośnie z tego tytułu umiarkowanie, bo te urządzenia pobierające prąd są bardziej energooszczędne. Całość zjawisk powoduje jednak strukturalne zmiany kierunków użytkowania energii.

W okresie 2002-2012 poziom średniego zużycia energii elektrycznej przez gospodarstwo domowe zmienił się o ok. 6,7%, tj. średniorocznie wzrastał o ok. 0,6%. Przy czym w okresie 2009-2012 obniżył się o ok. 3,4% tj. o ok. 0,9% średniorocznie.

Dzisiaj typowe gospodarstwo domowe miejskie posiada mieszkanie w budynku wielorodzinnym (78,9%) w 61% ocieplonym. Nie prowadzi działalności gospodarczej i nie pozyskuje artykułów spożywczych ze źródeł własnych. Nie zużywa bezpośrednio paliw stałych, olejów opałowych lub OZE.

Typowe gospodarstwo domowe wiejskie zamieszkuje dom jednorodzinny (84,2%) w 40% ocieplony. Wykorzystuje paliwa stałe do ogrzewania, w tym wykorzystuje OZE w postaci biomasy. Prowadzi działalność rolniczą (28,6%), a 57,3% gospodarstw użytkuje działki na własne potrzeby żywnościowe.

Od połowy roku 2007 gospodarstwa domowe mogą korzystać z prawa wyboru sprzedawcy (TPA był stopniowo wdrażany od 1998 roku dla większych odbiorców). Jednocześnie gospodarstwa domowe pozostały (jako jedyne) pod ochroną regulacji cen energii przez URE (z wyłączeniem RWE – spór prawny). Jednak nadal dominuje dostawa energii w ramach umów kompleksowych.

Na średnią cenę energii dla gospodarstw domowych składa się kilka elementów taryfowych. Podstawowe stanowią opłata za energię i opłaty związane z dostawami i rozliczaniem.

W wyniku omówionych zjawisk ceny dla gospodarstw domowych ulegały zmianom. Poniżej zaprezentowano średnie krajowe ceny energii elektrycznej wraz z opłatami systemowymi, sieciowymi i abonamentowymi dla odbiorców grupy taryfowej G11

Dla kosztów gospodarstwa istotne są składowe sieciowe i cena energii. Dla tych składowych można zaobserwować wyraźne trendy zmian struktury udziałów poszczególnych kosztów w łącznym rachunku gospodarstwa domowego:

  1. Udział stałego składnika sieciowego nieznacznie rośnie,
  2. Maleje systematycznie udział kosztów energii,
  3. Systematycznie rośnie udział zmiennego składnika sieciowego.

Powoduje to, że w strukturze zmiennych przychodów przedsiębiorstw energetycznych, w czterech dominujących grupach kapitałowych, zwiększa się udział przychodów przypisywanych infrastrukturze, a maleje udział przypisywany energii. W konsekwencji ogranicza to:

  • skalę bieżących korzyści gospodarstw domowych z obniżania cen energii na rynku hurtowym,
  • zagrożenie konkurencją ze strony kontraktów w ramach mechanizmu TPA,

ponieważ umożliwia utrzymanie poziomu przychodów w grupach, związanych z dostarczaniem energii przy niskiej (ograniczającej konkurencję w obrocie i alternatywne inwestycje) cenie energii.

W dłuższym horyzoncie czasu opisywana praktyka w zakresie struktury taryf może stymulować gospodarstwa domowe do:

  • zwiększania efektywności energetycznej ukierunkowanej na ograniczenie wolumenu użytkowanej energii,
  • działalności prosumenckiej, zwłaszcza na potrzeby własne (obniżając przepływy energii i tym samym udział składowej zmiennej kosztów), a na skalę przekraczającą potrzeby własne do poziomu korzyści wynikających z niskich stawek sieciowych stałych.

Po pierwszym okresie wdrażania reformy na rynku energii elektrycznej (początkowe lata 90-te), średnie ceny bieżące dla gospodarstw domowych systematycznie rosły aż do roku 2013 włącznie i wzrosły o ok. 350% w relacji do 1995 roku. Od drugiej połowy 2013 roku ceny samej energii uległy obniżeniu o 3,9-4,6% w 2013, a następnie o 6,2-6,5% w 2014 roku. Jednak po uwzględnieniu wzrostu stawek opłat dystrybucyjnych średnia cena energii elektrycznej wraz z opłatami systemowymi, sieciowymi i abonamentowymi uległa obniżce o tylko o ok. 4% łącznie w tym czasie.

Po uwzględnieniu inflacji sytuacja wygląda inaczej. Przez okres 1996-2007 realne ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych były średnio niższe niż w 1995 roku o ok. 15%. Jednakże po konsolidacji, już w roku 2009, osiągnęły realny poziom z roku 1995. W roku 2013 ceny te były realnie o ok. 5% wyższe niż w roku 1995 i o ok. 30% wyższe niż w latach 2001-2002 (najniższych w całym okresie).

Gospodarstwa domowe o dużej zmienności zapotrzebowania mogą korzystać z taryfy G12. Wybór takiej taryfy powinien skłaniać do użytkowania większej części energii elektrycznej w strefach tanich, a ograniczenia zużycia w strefach drogich.

Kierunki zmian struktury kosztów gospodarstw domowych korzystających z taryfy G12 są taki same jak dla odbiorców w taryfie G11, jednakże dynamika zmian jest znacznie mniejsza.

Zapowiadane od wielu lat uwolnienie cen dla gospodarstw domowych jest ciągle odkładane w czasie. Jednak prawo do zmiany sprzedawcy (TPA) i agresywne oferty niezależnych sprzedawców zaczynają powoli naruszać stagnację na rynku.

Zmiany wdrożone do sektora elektroenergetycznego od roku 2007 służą podtrzymaniu status quo w branży, hamując dynamikę postępu organizacyjnego i technologicznego. Nisko efektywne elementy segmentu wytwarzania i powiązane z nimi technologicznie branże węglowe oraz strategia ich rozwoju, wymagają wymuszonego finansowania. Jest ono realizowane przez integrowanie pionowe branży energii elektrycznej i wykorzystanie naturalnego monopolu dostaw do odbiorców końcowych, w tym gospodarstw domowych. Ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych mogą być niższe w przypadku zwiększenia konkurencji na rynku energii elektrycznej (podobnie dla innych odbiorców końcowych).


Pliki do pobrania


Udostępnij wpis swoim znajomym!




Podziel się swoją opinią




Portal dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada Fundacja – Instytut na Rzecz Ekorozwoju, poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają oficjalnego stanowiska Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej