Takie nagrody gwarantowało zwycięstwo w konkursie „Zbuduj z nami komfortowy dom”, organizowanym wspólnie przez firmę Saint-Gobain oraz Krajową Agencję Poszanowania Energii (KAPE). Konkurs skierowany był do właścicieli działek budowlanych, którzy są członkami co najmniej trzyosobowych rodzin z dzieckiem oraz planują budowę domu. Warunkiem była oczywiście budowa obiektu o niskim zapotrzebowaniu na energię.

Poza nagrodą główną, czyli materiałami budowlanymi produkowanymi przez Grupę Saint-Gobain, zwycięzcy otrzymali zindywidualizowany projekt architektoniczny przygotowany przez pracownię projektową KAPE oraz kompleksowe doradztwo w czasie budowy i wsparcie w uzyskaniu dofinansowania oferowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW).

Budowa konkursowego domu w miejscowości Zielonki-Wieś (fot. ChronmyKlimat.pl)

Pomysłodawcy konkursu chcieli zwrócić w ten sposób uwagę na korzyści płynące z zastosowania w budownictwie mieszkaniowym rozwiązań energooszczędnych.
– Zdecydowaliśmy się na organizację konkursu ze względu na niską świadomość polskiego społeczeństwa na temat korzyści finansowych i środowiskowych związanych ze zwiększaniem efektywności energetycznej budynków. Jak pokazują analizy, zastosowanie energooszczędnych rozwiązań w domu jednorodzinnym może zagwarantować jego właścicielom rachunki za energię niższe nawet o 40% – przekonuje Dariusz Koc z Krajowej Agencji Poszanowania Energii.

Planowana energooszczędność

O tym, że ich wymarzony dom powinien być energooszczędny, zwycięzcy konkursu wiedzieli niemalże od momentu zakupu działki. Jak sami wyjaśniają, do takiego wniosku skłoniły ich przeprowadzone kalkulacje kosztów ogrzewania, z których jednoznacznie wynikało, że budowa energooszczędnego domu to przyszłościowa inwestycja.
– Naszym zdaniem różnice w późniejszych kosztach utrzymania budynku są bardzo ważne, dlatego od początku celowaliśmy w dom energooszczędny. Wygrana w konkursie pozwoliła nam iść o krok dalej, czyli wybudować dom w standardzie pasywnym – wyjaśnia Marzena Wierzchucka, która wraz z mężem i dwójką dzieci już niedługo wprowadzi się do nowego domu.

Wschodnia elewacja budynku (fot. ChronmyKlimat.pl)

Dom zwycięzców konkursu położony jest w miejscowości Zielonki-Wieś (gmina Stare Babice) oddalonej o ok. 13 km na zachód od centrum Warszawy. Jego budowa rozpoczęła się w maju 2014 roku i obecnie prowadzone są prace wykończeniowe, których koniec planowany jest na czerwiec 2015 roku.

Jak większość domów pasywnych, i ten budynek charakteryzuje się prostą bryłą, co minimalizuje ryzyko powstawania mostków cieplnych oraz gwarantuje korzystny wskaźnik kształtu A/V. Z uwagi na usytuowanie działki, które z pespektywy pozyskiwania promieniowania słonecznego nie jest idealne (wjazd od strony południowo-zachodniej), zdecydowano się na odejście od standardowego ustawienia budynku względem drogi. Równolegle do ulicy ustawiono jedynie bryłę garażu, zaś pozostała część budynku została lekko obrócona, tak aby główne pomieszczenia w domu wyeksponować na południe.

Orientacja budynku względem stron świata – rzut parteru i piętra (źródło: www.budujzkape.pl)

Dwukondygnacyjna część mieszkalna została rozplanowana z myślą o spełnieniu potrzeb czteroosobowej rodziny. Na powierzchni 185 m² zaplanowano m.in. salon połączony z jadalnią i kuchnią, gabinet, trzy sypialnie, pokój gościnny, dwie łazienki oraz pomieszczenie gospodarcze. Garaż wraz z przyległym mu schowkiem technicznym został oddzielony od bryły głównej – zastosowanie w tym miejscu osobnej konstrukcji miało na celu wyeliminowanie mostków cieplnych.

– Przy projektowaniu domów pasywnych bardzo ważne jest, aby część mieszkalna (ogrzewana) była oddylatowana od nieogrzewanych pomieszczeń. Także wszystkie dodatkowe elementy, jak zadaszenia czy tarasy, nie powinny stykać się z bryłą główną. Dzięki temu w miejscach tych nie powstaną mostki termiczne i nie zaobserwujemy dodatkowych strat ciepła – wyjaśnia arch. Michał Pierzchalski, projektant domu.

Przed startami ciepła chroni także ponadstandardowa izolacja przegród zewnętrznych. Budynek został posadowiony na płycie fundamentowej, co zapewniło zachowanie ciągłości izolacji. Podłoga została ocieplona 30 cm płytami z polistyrenu ekstradowanego (XPS) oraz 6 cm warstwą wełny mineralnej. Do izolacji ścian zewnętrznych i płaskiego dachu także została wykorzystana wełna mineralna (40 cm warstwa w przypadku ścian i 39-61 cm w przypadku dachu).

Południowa elewacja budynku (fot. ChronmyKlimat.pl)

Budowa w standardzie pasywnym wymaga ponadto odpowiedniego rozplanowania przeszkleń – największe z nich znajdują się od strony południowej i wschodniej, zaś od północy i zachodu przewidziano niewielkie otwory okienne. Równie istotny był dobór stolarki budowlanej, która w przypadku budownictwa pasywnego decyduje zarówno o stratach ciepła, jak i zyskach promieniowania słonecznego. W projekcie zastosowano trzyszybowe okna wypełnione argonem o współczynniku przenikania ciepła dla okna (Uw) w granicach 0,5-0,8 W/m²K. Drzwi wejściowe mają współczynnik Ud = 0,8 W/m²K. Montaż stolarki budowlanej został zrealizowany metodą warstwową (tzw. ciepły montaż), pozwalającą na zminimalizowanie strat ciepła na styku ościeżnic z murem.

– Na dobór okien i drzwi poświęciliśmy dużo czasu, kierując się przy wyborze kilkoma względami. Istotne były przede wszystkim parametry termiczne, ale nie tylko. Ze względu na wielkość przeszkleń znaczenie miała np. sztywność profili. Oczywiście decydowały także względy estetyczne – wyjaśnia inwestorka.

Okna zastosowane w konkursowym domu (źródło: www.budujzkape.pl)

Dokładnie przemyślana została także kwestia ochrony przed przegrzewaniem w okresie letnim. Wnioski z przeprowadzonej przez projektantów analizy nasłonecznienia nasunęły pomysł zaprojektowania od strony południowej zadaszenia, które wiosną i latem będzie chroniło przed najostrzejszym słońcem, zaś zimą zapewni dostęp promieniom słonecznym, umożliwiając tym samym osiągnięcie zysków solarnych. Ponadto zadaszenie zostało wykonane na niezależnej konstrukcji, co ma znaczenie przy minimalizowaniu ryzyka powstawania mostków termicznych.

Przygotowana przez projektantów analiza nasłonecznienia (źródło: www.budujzkape.pl)

– Przegrzewanie w okresie letnim wcale nie musi stanowić problemu w przypadku budownictwa pasywnego. Jest to tylko kwestia odpowiedniego systemu chroniącego budynek przed wysoką temperaturą. W przypadku tej inwestycji zaprojektowano stałe zadaszenie nad największym przeszkleniem oraz żaluzje zewnętrzne, więc przegrzewanie pomieszczeń nie powinno stanowić dla przyszłych mieszkańców kłopotu. Tym bardziej, że zastosowany w budynku system wentylacji mechanicznej posiada funkcję tzw. nocnego chłodzenia, pozwalającą wykorzystać nocne, zimniejsze powietrze do dodatkowego schłodzenia pomieszczeń – wyjaśnia Dariusz Koc.

Wizualizacja południowej elewacji budynku (źródło: www.budujzkape.pl)

Wspomniany system wentylacji mechanicznej został ponadto wyposażony w rekuperator (o sprawności 90%) umożliwiający odzyskiwanie ciepła z powietrza wywiewanego z budynku. Zimą pomieszczenia będą dodatkowo ogrzewane przy pomocy rozprowadzonych po podłodze kabli elektrycznych. Początkowo elektryczny system ogrzewania będzie zasilany energią z sieci, jednak w przyszłości inwestorzy planują zainstalować panele fotowoltaiczne, które będą produkowały energię potrzebną na ogrzewanie, oświetlenie i pracę urządzeń elektrycznych. Do przygotowywania ciepłej wody użytkowej zostanie wykorzystana pompa ciepła typu powietrze-woda.
– Nasz budynek jest tak dobrze zaizolowany, że przy czteroosobowej rodzinie potrzebuje więcej energii do produkcji ciepłej wody użytkowej niż do ogrzewania pomieszczeń. Dlatego postanowiliśmy zainwestować w pompę ciepła o dużej wydajności – mówi zwyciężczyni konkursu.

W domu Państwa Wierzchuckich zostanie zainstalowany także kominek, specjalnie dostosowany do potrzeb budownictwa pasywnego.
– Dom pasywny wcale nie musi oznaczać rezygnacji z kominka. Nam na tym elemencie bardzo zależało, dlatego zdecydowaliśmy się na kominek spełniający określone standardy. Zarówno wkład, jak i przewód kominowy muszą być w tym przypadku bardzo szczelne i zaizolowane w taki sposób, aby stanowić odrębny element budynku. Tego typu rozwiązanie musi być jednak odpowiednio zaprojektowane i przewidziane już na etapie płyty fundamentowej – wyjaśnia inwestorka.

– Przewidziany w projekcie kominek jest bardzo szczelny, dlatego z powodzeniem można stosować tego typu rozwiązania w budynkach o standardzie pasywnym. Zasada działania polega na tym, że do kominka trafia tylko tyle powietrza, ile potrzebne jest do zrealizowania procesu spalania drewna. W czasie, kiedy kominka się nie używa, przewód doprowadzający powietrze jest zamykany, i w ten sposób budynek nadal pozostaje szczelny – dodaje Dariusz Koc.

Z zastosowanych w budynku rozwiązań na uwagę zasługuje także system DWHR (ang. drain water heat recovery), czyli przeciwprądowy wymiennik ciepła w instalacji szarej wody, który pozwala odzyskiwać 75% energii cieplnej ze zużytej w domu wody (pochodzącej z takich procesów, jak mycie naczyń, kąpiel czy pranie). W konkursowym domu urządzenie to zostało podłączone do odpływów umywalek i pryszniców na piętrze. Istota rozwiązania polega na wstawieniu do pionu kanalizacyjnego zwiniętej w spiralę rury ze stali nierdzewnej, którą w przeciwnym kierunku niż ścieki płynie zimna woda zasilająca źródło ciepła.

W podwarszawskim domu zostanie zainstalowany także system zarządzania energią w budynku, umożliwiający automatyczne sterowanie pracą poszczególnych urządzeń. Parametry panujące w pomieszczeniach, takie jak temperatura czy strumień doprowadzanego powietrza, będą mierzone i raportowane w celach badawczych.

Dom w standardzie NF15

Dom Państwa Wierzchuckich jest budowany z myślą o spełnieniu wymagań programu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), w ramach którego można uzyskać dofinansowanie na budowę lub zakup domów o niskim zapotrzebowaniu na energię¹. Zamierzeniem twórców projektu jest spełnienie standardu budynku pasywnego, określanego jako NF15, którym jest dom o zapotrzebowaniu na energię do ogrzania i wentylacji poniżej 15 kWh/m² na rok.

Budowa na etapie wykańczania elewacji (źródło: www.budujzkape.pl)

Projekt konkursowego domu przeszedł już pozytywnie weryfikację zgodności z wytycznymi NFOŚiGW, dlatego inwestorzy liczą, że po zakończeniu budowy otrzymają dotację w wysokości 50 tys. zł.

Przeprowadzone przez KAPE obliczenia wskazują, że zapotrzebowanie budynku na energię użytkową powinno wynosić zaledwie 7,6 kWh/m² na rok, zaś zapotrzebowanie na energię pierwotną 25,6 kWh/m² na rok.

Dom w standardzie Multi-Comfort

Konkursowy budynek charakteryzuje się nie tylko wysoką efektywnością energetyczną, ale także podwyższonymi parametrami związanymi z izolacyjnością akustyczną, co wynika ze standardu Multi-Comfort² zdefiniowanego przez Grupę Saint-Gobain.

Jego założenia opierają się zastosowaniu pakietu rozwiązań wpływających na zapewnienie szeroko rozumianego komfortu użytkowania budynku – zarówno pod kątem właściwości termicznych i akustycznych, jakości powietrza, bezpieczeństwa, szanowania zasobów środowiska, opłacalności i estetyki.

– Standard Multi-Comfort został opracowany przez ekspertów z Grupy Saint-Gobain na podstawie naszych doświadczeń, badań przeprowadzonych w naszych centrach badawczych oraz możliwości, które dają nasze produkty i systemy. Zoptymalizowaliśmy ilość światła, które powinno docierać do wnętrza budynku, izolacyjność cieplną przegród zewnętrznych budynku oraz izolacyjność akustyczną dla wewnętrznych ścian i stropów. W dbałości o środowisko założyliśmy też, że użyte do budowy domu produkty muszą posiadać deklaracje środowiskowe. Jednym słowem nasz standard ma zapewnić mieszkańcom wspaniałe samopoczucie i bezpieczeństwo. Trzeba wspomnieć, że budynek będzie opomiarowany, aby wiarygodnie potwierdzić nasze założenia – mówi Anna Gil, kierownik Biura Doradztwa Technicznego ISOVER.

Wydatki na budowę i późniejsze rachunki

Koszt budowy pasywnego domu o powierzchni 234 m² (użytkowej 185 m²) szacowany jest na ok. 700 tys. zł. W kosztorysie uwzględniono wartość otrzymanej nagrody oraz wykończenie pomieszczeń. Z przeprowadzonych analiz wynika, że realizacja inwestycji w standardzie pasywnym podniosła koszty budowy domu o ok. 15%. Łączny koszt ogrzewania w całym sezonie grzewczym został skalkulowany na poziomie ok. 1200 zł.
– Myślę, że powinniśmy budować najcieplej jak się da, w miarę możliwości naszego portfela. Po pierwsze, zapewniamy w ten sposób komfortowe warunki w budynku, a po drugie, mamy gwarancję niższych opłat, czyli zabezpieczenie na przyszłość. Moim zdaniem to najsensowniejsze rozwiązanie dla rodzin – przekonuje inwestorka.

Postęp budowy domu można śledzić za pośrednictwem bloga „Nasz dom pasywny”, prowadzonego przez zwycięzców konkursu.

Przypisy:
1. Szczegółowe informacje o programie dostępne są na stronie NFOŚiGW: www.nfosigw.gov.pl/oferta-finansowania/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/doplaty-do--kredytow-na-domy-energooszczedne/
2. Szczegółowe informacje o programie Saint-Gobain Multi-Comfort dostępne są na stronie: www.multi-comfort.pl/

Anna Dąbrowska

ChronmyKlimat.pl
Energooszczędne 4 kąty

Za pomoc w realizacji reportażu dziękujemy firmie ISOVER Saint-Gobain.