Czy dom energooszczędny może być ładny?

Nie ma obiektywnego systemu oceny, w wyniku którego można by stwierdzić, że dom jest ładny. To inwestor decyduje, czy projekt domu mu się podoba; nie powinno się dyskutować o gustach. Natomiast projektowane budynki w Polsce powinny spełniać wymogi zapisane w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 6 sierpnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (WT 2014), a one w pewien sposób determinują wygląd inwestycji. Generalnie energooszczędny dom powinien się charakteryzować prostą bryłą w postaci sześcianu. Należy ograniczyć powierzchnie okien w ścianie północnej, a zwiększyć ich udział po stronie południowej. Konieczne jest strefowanie pomieszczeń, czyli wyraźny podział na strefy funkcjonalno-przestrzenne wnętrz. Należy unikać balkonów połączonych konstrukcyjne z budynkiem, rozbudowanych dachów o wielopłaszczyznowym kształcie itp. Współczesne technologie umożliwiają zaprojektowanie budynku energooszczędnego o praktycznie dowolnym kształcie, jednak koszt uzyskania standardu niskoenergetycznego dla obiektu o rozbudowanej formie architektonicznej będzie bardzo wysoki. Optymalnym rozwiązaniem przestrzennym pod względem kosztów budowy i eksploatacji jest dom parterowy z użytkowym poddaszem. Takie budynki mają bardziej zwartą, ekonomiczną bryłę i mniejszą powierzchnię ścian zewnętrznych niż dom parterowy.

Mam 30-letni dom na działce. Piętrowy, około 100 m² pow. użytkowej, nieocieplony, z cegły SUPOREX. Czy taniej i sensowniej jest go zburzyć i wybudować od nowa, czy stosować jakieś metody docieplenia domu? Jakie?

Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Przede wszystkim konieczna jest ocena stanu technicznego istniejącego obiektu. Jeśli przegrody zewnętrzne są zawilgocone, zagrzybione i popękane, okna wypaczone i nieszczelne, brakuje izolacji przeciwwilgotnościowych (tak poziomych, jak i pionowych), a dom ma być rozbudowywany – to można rozważyć rozbiórkę budynku. Na jego miejsce można zaprojektować i wybudować energooszczędny obiekt, korzystając np. z systemu wsparcia, jaki oferuje NFOŚiGW.

W przypadku, gdy budynek jest w dobrym stanie technicznym, okna były wymieniane w ostatnim dziesięcioleciu, a jedyny problem stanowią wysokie koszty zakupu energii oraz odczuwalny brak komfortu cieplnego przez mieszkańców, to warto go zmodernizować. Zarówno w kwestii decyzji o rozbiórce, jak i w sprawie zakresu termomodernizacji warto poradzić się profesjonalistów: konstruktora z uprawnieniami budowlanymi lub rzeczoznawcy budowlanego i audytora energetycznego.

Czy jest możliwa samowystarczalność energetyczna budynku i jak można ją osiągnąć?

Współczesne technologie budowlane pozwalają na wykonanie obiektu samowystarczalnego energetycznie zarówno pod względem zapotrzebowania na energię cieplną i elektryczną. Można nawet zbudować dom plus energetyczny i nadwyżki energii sprzedawać do sieci elektroenergetycznej. Energię elektryczną w domu uzyskuje się z wiatraków, paneli fotowoltaicznych. Energię cieplną niezbędną do ogrzewania lub przygotowania c.w.u. generują kolektory słoneczne. Samowystarczalność energetyczną naszego budynku możemy uzyskać poprzez działania w trzech kierunkach: po pierwsze – minimalizując zapotrzebowanie na ciepło dzięki odpowiednio wykonanej konstrukcji budynku; po drugie – ograniczając zapotrzebowanie na c.w.u. na skutek zastosowania energooszczędnych instalacji; po trzecie – redukując zapotrzebowanie na energię elektryczną w następstwie zastosowania energooszczędnych urządzeń oraz wykorzystania energii odnawialnej np. do zasilania pomp ciepła. Problem dotyczy jedynie opłacalności takich rozwiązań w warunkach polskich – nie są one masowe, więc ich koszt jest duży (około 30% wyższy niż w przypadku budynku wzniesionego według obowiązujących przepisów). Okresy zwrotu nakładów sięgają 20 lat. Na szczęście standardy budowlane w Polsce ulegają zaostrzeniu, a równocześnie pojawiają się programy (np. NFOŚiGW), w ramach których można zdobyć dofinansowanie inwestycji w energooszczędne domy i instalacje prosumenckie.

Co to jest mikrokogeneracja i czy ma ona zastosowanie w budynkach jednorodzinnych?

Kogeneracja (mikrokogeneracja, minikogeneracja) to skojarzona produkcja energii cieplnej i elektrycznej (w oparciu o urządzenia małych i średnich mocy). Jednoczesne wytwarzanie ciepła i energii elektrycznej daje doskonałe efekty ekonomiczne i ekologiczne. Sprawność takich układów osiąga wartości powyżej 85%. Obecnie następuje rozwój mikrokogeneracji – małych układów skojarzonych o mocach w zakresie od 50 kW do 3 MW. Układy te umożliwiają pokrycie zapotrzebowania na energię w pojedynczych obiektach (szkoła, szpital) lub grupach obiektów (małe osiedle mieszkaniowe). Istnieją też instalacje dla domów jednorodzinnych, ale o tak wysokich kosztach, że ich zastosowanie nie jest obecnie w Polsce opłacalne (prosty okres zwrotu nakładów jest dłuższy, niż cykl życia urządzenia). Jedynie w programie Prosument NFOŚiGW wspierane są instalacje kogeneracyjne na biomasę.

Na czym polega biobudownictwo i jakie są perspektywy jego rozwoju w Polsce?

Głównym celem ekologicznego budownictwa jest zmniejszenie wpływu wywieranego na zdrowie człowieka oraz otaczające środowisko naturalne. Biobudownictwo opiera się na wyborze zdrowych materiałów i energooszczędności. Wykorzystuje energię odnawialną, obejmuje racjonalną eksploatację budynków oraz dużą trwałość materiałów i obiektów budowlanych. Istotna jest również redukcja ilości powstających odpadów, zarówno w fazie budowy, jak i eksploatacji obiektów, oraz ograniczenie wodo- i materiałochłonności. Obecnie w Polsce następuje powolny rozwój tego typu budownictwa. Powstają energooszczędne domy z lokalnych surowców naturalnych (glina, drewno), wyposażone w systemy wykorzystania wody szarej i deszczówki. Wciąż jednak budownictwa ekologicznego jest w Polsce bardzo mało, gdyż nadal odrabiamy zaległości z czasów PRL. Brakuje około 2 mln mieszkań, więc przede wszystkim chcemy mieć dom lub mieszkanie, a dopiero potem zastanawiamy się nad jakością życia w nowym lokum. Dlatego inwestorzy za główne kryterium zakupu domu lub mieszkania przyjmują jego cenę w konkretnej lokalizacji, a nie koszty eksploatacyjne. Kwestie ekologii pozostają na szarym końcu wśród przesłanek dotyczących wyboru nowego miejsca zamieszkania przez Polaków. A szkoda.

Czy to prawda, że w domu wyposażonym w system wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła słychać szum z tej instalacji?

Poprawnie zaprojektowana i wykonana wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła nie powinna generować szumów. Jeśli takie zjawisko występuje, to w pierwszej kolejności należy wyregulować instalację, mierząc strumienie powietrza nawiewanego i wywiewanego, jak również odpowiednio nastawić anemostaty lub kratki nawiewne. Jeśli to nie pomoże, trzeba zamontować tłumiki akustyczne na wyjściach przewodów z centrali wentylacyjnej do budynku. Wykonanie projektu instalacji wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła należy powierzyć wyspecjalizowanemu, doświadczonemu biuru projektów. W fazie realizacji trzeba zadbać, aby instalacja została wykonana zgodnie z projektem. W przypadku koniecznych zmian należy je skonsultować z projektantem instalacji. Warto też umieścić wszystkie przewody wentylacyjne w otulinie z wełny mineralnej.

Gdzie w Polsce i na jakich warunkach można znaleźć dofinansowanie do budowy domów energooszczędnych?

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej uruchomił dotacje do budownictwa energooszczędnego. Są one przeznaczone tylko dla osób fizycznych, budujących dom jednorodzinny (także tzw. systemem gospodarczym) oraz kupujących dom lub mieszkanie od dewelopera, w tym również od spółdzielni mieszkaniowej. Można otrzymać 50 tys. zł na budowę domu pasywnego (NF15 o zapotrzebowaniu na energię użytkową do ogrzewania równym 15 kWh/m²/rok), 30 tys. zł do domu energooszczędnego (NF40 o zapotrzebowaniu na energię użytkową do ogrzewania równym 40 kWh/m²/rok), 16 tys. zł do zakupu mieszkania w budynku pasywnym i 11 tys. zł – w energooszczędnym. Aby otrzymać taką dotację, trzeba spełnić kilka warunków, m.in. wziąć kredyt na budowę domu lub zakup mieszkania, zamówić projekt domu według wytycznych technicznych opisanych na stronie internetowej NFOŚiGW, zatrudnić weryfikatorów itd. Wszelkie formalności należy uregulować przy pomocy oddziałów banków, które podpisały stosowne umowy z NFOŚiGW. Więcej informacji na temat programu można znaleźć na stronie.

Inny rodzaj pomocy oferują Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW), udzielając dotacji lub preferencyjnych kredytów na inwestycje zmniejszające zużycie energii w budynkach. WFOŚiGW w Warszawie udziela preferencyjnych kredytów na ocieplenie ścian, zakup oraz montaż rekuperatorów. Wiele innych wojewódzkich funduszy ochrony środowiska dofinansowuje zakup i montaż urządzeń, które często towarzyszą budynkom energooszczędnym: pomp ciepła, kolektorów słonecznych czy ogniw fotowoltaicznych.

Co to jest budynek zeroenergetyczny?

Budynek netto zeroenergetyczny (w skrócie: nZEB) – jest to budynek o bardzo wysokiej efektywności energetycznej, zazwyczaj podłączony do systemu elektroenergetycznego. W bilansie energii pierwotnej budynku netto zeroenergetycznego ilość energii (w odniesieniu do energii pierwotnej) dostarczanej z sieci zewnętrznych równa jest ilości energii wyeksportowanej do sieci. Roczny bilans energii pierwotnej na poziomie 0 kWh/m2/rok prowadzi do sytuacji, w której znaczna część energii wyprodukowanej na miejscu będzie dostarczana do zewnętrznej sieci elektroenergetycznej. Wynika to z charakterystyki budynku netto zeroenergetycznego, w którym produkcja energii odbywa się w odpowiednich warunkach, a gdy one nie występują, wykorzystywana jest energia dostarczana z zewnętrznych sieci.

Gdzie i kiedy powstał dom zeroemisyjny w Legionowie? Ile tak naprawdę ten dom zużywa energii?

Nie mamy rzetelnej informacji o domu zeroemisyjnym w Legionowie. Chyba chodzi o dom zeroenergetyczny. Jest on budowany w Legionowie, a informacje na ten temat można znaleźć na stronie: www.domzeroenergetyczny.waw.pl/p/2-dom-zeroenergetyczny.

Proszę o podanie najlepszych polskich firm produkujących ogniwa słoneczne (solary).

Informacje o polskich producentach ogniw fotowoltaicznych i kolektorów słonecznych znajdą Państwo na stronie: gieldaoze.pl.

Odpowiedzi udzielili eksperci Krajowej Agencji Poszanowania Energii SA.
ChronmyKlimat.pl
Energooszczędne 4 kąty