Punktem wyjścia do zadawania pytań i dyskusji były trzy wystąpienia:

- Andrzeja Kassenberga - Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju – prezentacja „Atlasu Energii” w połączeniu z polityką energetyczną UE.

- Ewarysta Hille niezależnego eksperta – prezentacja polityki energetycznej Polski w nawiązaniu do „Atlasu Energii”.

- Małgorzaty Manowskiej – spojrzenie na lokalną politykę energetyczną z kontekście Atlasu Energii.

Podstawowe przesłania wynikające z ww. wystąpień to:

a)         Na świecie dokonuje się transformacja energetyczna polegająca na odejściu od energetyki bazującej na paliwach kopalnych na rzecz energetyki odnawialnej i znacznej poprawie efektywności energetycznej oraz na budowaniu równoprawnej roli energetyki obywatelskiej w stosunku do korporacyjnej.  W tym kierunku zmierza, choć zbyt wolno, UE.

b)         Polska nie posiada jak do tej pory jasno określonej polityki energetycznej w kontekście zachodzących przemian na świecie prowadzących do transformacji energetycznej.  Z projektu Polityki energetycznej Polski do 2040 wynika chęć utrzymania znaczącego udziału węgla w strukturze energetyki. Rozwiązania sprzyjające rozwojowi energetyki odnawialnej, w tym prosumenckiej, wprowadzane są na zbyt małą skalę. Niewystarczająco uwzględnia się również potencjał efektywności energetycznej.

c)         Lokalnie podejmowane są inicjatywy na rzecz transformacji energetycznej, ale ich skala jest niewystarczająca. Imielin boryka się nadal ze smogiem oraz jest zagrożony rozwojem kopalni górnictwa węgla kamiennego.

W trakcie dyskusji moderowanej przez Tomasza Lamika z Koalicji Społeczna Zielona Transformacja Śląska zwrócono uwagę na następujące kwestie:

- Zagadnienie zaostrzającej się polityki klimatycznej w Unii Europejskiej przy niewystarczających działaniach takich krajów jak Chiny czy Indie może prowadzić do nadmiernych obciążeń dla Polski.

- Gmina Imielin od lat podejmuje działania służące wymianie  kotłów i pieców i już dokonano wymiany w 120 budynkach a jeszcze czeka 220 obiektów do rezygnacji z kopciuchów na rzecz gazu lub efektywnego spalania ekogroszku w kotłach V klasy.

- Istnieją poważne ograniczenia w korzystaniu z różnych form wsparcia i tak:

• Program „Mój prąd” jest prosty w uzyskaniu wsparcia, ale raczej jest dla osób zamożnych, którzy w mniejszym stopniu potrzebują wsparcia niż osoby ubogie.
• Program „Czyste powietrz” mimo możliwości wykorzystania go do wsparcia dla szerszej grupy gospodarstw domowych jest bardzo skomplikowany i jego realizacja napotyka na poważne trudności.
• Wsparcie z Regionalnego Programu Operacyjnego woj. śląskiego mimo złożonych wniosków przez wiele gmin z niezrozumiałych przyczyn nie jest uruchomione, a zainteresowanie instalowaniem fotowoltaiki w gminie Imielin jest duże.

- Brak stabilnych warunków prawnych i rozwiązań finansowych powoduje niechęć do podejmowania indywidulanych działań służących rozwojowi energetyki obywatelskiej, a prezentowane doświadczenia wyraźnie pokazują istnienie ryzyka poniesienia strat finansowych.

- Wysokie ryzyka przewidywanego rozwoju kopalni węgla kamiennego, której koszt może wynieść ok. 2-2,5 mld zł, a ewentualne uruchomienie może nastąpić za 7-9 lat, kiedy  świat będzie wycofywał się coraz mocniej z użytkowania węgla kamiennego co będzie powodować jego niskie ceny. Może to prowadzić do braku możliwości sprzedaży węgla w 2030 roku, co będzie oznaczać  całkowite fiasko tej inwestycji. Warto także zwrócić uwagę, że nowe technologie w górnictwie są wysoce zautomatyzowane będą potrzebowały kadr o wysokich kwalifikacja a o takich może być trudno. Jednocześnie szkody górnicze mogą powodować obniżenie się terenu nawet do o 6 m, co nie będzie zachęcać przedsiębiorców do inwestowanie na powierzchni aby tworzyć nowe miejsca pracy.

- Ewentualna budowa kopalni w Imielinie może zagrażać bezpieczeństwu funkcjonowania infrastruktury na powierzchni, w szczególności wodociągowej.

W nawiązaniu do wyników warsztatów, jako wnioski do okresu programowania funduszy UE na lata 2021-2027 należy podkreślić:

a)      Zdecydowane wspieranie energetyki odnawialnej, zwłaszcza energetyki obywatelskiej w ramach rozwoju ruchu prosumenckiego tak, aby prowadzić do uzyskania samowystarczalności energetycznej poszczególnych gmin czy powiatów.

b)      Władze centralne powinny w większym stopniu wykorzystać doświadczenie i znajomość potrzeb przez władze gmin do zarządzania środkami wsparcia (zasada pomocniczości).

c)      Niezbędność dokonania uproszczenia całej procedury uzyskania środków wsparcia tak aby nie wymagało to specjalistycznej wiedzy prawnej, finansowej i technicznej.

d)      Wprowadzenie rozwiązania prawnego gwarantującego osobie uzyskującej wsparcie trwałość przez co najmniej 15 lat warunków funkcjonowania energetyki obywatelskiej.

e)      Konieczność tworzenia mechanizmów umożlwiających uzyskanie wsparcia przez osoby niezamożne czy wręcz biedne przez stosowanie zaliczek albo udzielanie gwarancji na podjęcie działań inwestycyjnych na wymianę pieców, instalację  fotowolataki, kolektorów słonecznych i poprawy efektywności energetycznej w gospodarstwach indywidualnych.  

f)       Zachęcanie (wpieranie) do lokalnego współdziałania (gospodarstwa domowe, spółdzielnie czy wspólnoty mieszkaniowe i MŚP, administracja lokalna, gospodarstwa rolne) na rzecz wytwarzania i dystrybuowania energii ze źródeł odnawialnych. 

g)      Szersze zainteresowanie się przeciwdziałaniem ubóstwu energetycznemu, ale poprzez wspieranie poprawy efektywności wykorzystywania energii w gospodarstwach domowych nim dotkniętych, a nie dopłat do rachunków.