Partnerem Polski jest tym razem Bank Światowy. Ilość sprzedanych jednostek i wartość umów to informacje niejawne ze względu na biznesowy charakter negocjacji – żaden handlujący kraj ich nie ujawnia. Łączna wartość wszystkich zawartych przez Polskę umów sprzedaży to ok. 130 mln euro.

Środki pochodzące ze sprzedaży jednostek AAU zostaną przekazane na Rachunek klimatyczny Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Środki będą przeznaczone na dofinansowanie realizacji programów i projektów powodujących redukcję emisji gazów cieplarnianych – tym razem celem jest zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej.

A konkretnie? Wykonanie izolacji termicznej ścian i dachów, wymiana drzwi i okien na energooszczędne, wymiana instalacji odpowiedzialnej za wentylację, wymiana instalacji oświetleniowej na energooszczędne. Umowy przewidują możliwość dofinansowania w postaci dotacji w wysokości do 30%, a dodatkowo wnioskodawcy mogą ubiegać się o przyznanie pożyczki preferencyjnej ze środków NFOŚiGW w wysokości do 60% wartości kosztów kwalifikowanych. Przewiduje się udzielanie 50% zaliczek.

Realizacja umów pozwoli na termomodernizację ponad 150 budynków i zmniejszenie zużycia energii przez te budynki o 110 tys. MWh rocznie. Wybór projektów w ramach programu odbędzie się w trybie konkursowym według transparentnych zasad określonych w ustawie GIS.

Minister Andrzej Kraszewski komentując zawarcie umów:

– Cieszymy się ze współpracy z Bankiem Światowym i powiększenia polskiego kapitału na działania modernizacyjne i chroniące klimat jednocześnie. W ciągu ostatnich czterech lat udało nam się stworzyć odpowiednie prawo i zarobić na klimacie 130 mln euro – to ogromny zastrzyk kapitału dla polskiego środowiska i gospodarki.

Polska zawarła 7 umów sprzedaży AAU począwszy od listopada 2009 roku: dwie umowy z Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju działającym na rzecz Hiszpanii i Irlandii, dwie umowy z prywatnymi firmami japońskimi oraz umowę z japońską organizacją rządową oraz dwie umowy z Bankiem Światowym na rzecz Spanish Carbon Fund i Carbon Fund for Europe.

Polski system GIS jest transparentny i wiarygodny. Analizy prowadzone w trakcie przygotowania ostatnich dwóch umów potwierdziły zgodność polskiego Systemu GIS z wymogami Banku Światowego w odniesieniu do standardów dotyczących ochrony środowiska, uwzględnienia aspektów społecznych, procedur zamówień publicznych.

NFOŚiGW, jako Krajowy operator systemu zielonych inwestycji, dysponuje środkami w wysokości ponad 430 mln zł na dofinansowanie OZE oraz poprawy efektywności energetycznej w budynkach użyteczności publicznej (termomodernizacji). W ramach dodatkowego wsparcia realizacji przedsięwzięć, oferuje uzupełniające dofinansowanie w formie pożyczek. Ponad 60% środków jest przeznaczonych na termomodernizację.

NFOŚiGW ogłosił w 2010 r. i 2011 r. 7 naborów wniosków w celu wykorzystania środków pochodzących z transakcji sprzedaży jednostek AAU. Do chwili obecnej podpisano umowy o dofinansowaniu 13 przedsięwzięć na ponad 74 mln zł dofinansowania dotacyjnego ze środków ze sprzedaży AAU oraz 75 mln zł dofinansowania w formie pożyczki.

Trwają też negocjacje dotyczące przyznania dofinansowania dla kolejnych 21 projektów o szacowanej kwocie dofinansowania dotacyjnego 78 mln zł oraz pożyczkowego w wysokości 135 mln zł. W trakcie oceny jest 266 wniosków o wnioskowanej kwocie dofinansowania dotacyjnego w wysokości ponad 460 mln zł.

Nasz kraj posiada trzecią co do wielkości nadwyżkę jednostek AAU (jednostki przyznanej emisji CO₂ w systemie ONZ) na świecie: ok. 500 mln jednostek za lata 2008-2012 (po Rosji i Ukrainie). Nadwyżka jest wynikiem bardzo trudnej i kosztownej restrukturyzacji polskiej gospodarki. Osiągnięcia te wynikają w mniejszym stopniu z upadku niektórych energochłonnych przedsiębiorstw w okresie transformacji, w większym stopniu z działań na rzecz środowiska: ustanowieniu kompleksowego systemu finansowego dla środowiska, w dalszej kolejności sprawnemu dostosowywaniu naszych krajowych wymogów do restrykcji unijnych.

Polsce udało się zredukować emisje gazów cieplarnianych w porównaniu z rokiem 1988 (rok bazowy dla Polski zgodnie z protokołem z Kioto) o 30 proc., podczas gdy zobowiązanie z Protokołu wynosiło 6 proc. przy jedoczesnym wzroście PKB.

***

GIS: Green Inwestment Scheme – System Zielonych Inwestycji

• System tworzony przez państwa, które podpisały Protokół z Kioto,
• Protokół z Kioto (podpisany przez Polskę w 1998, wszedł w życie w 2005) zakłada możliwość handlu jednostkami przyznanej emisji (AAU - Assigned Amount Unit) pod warunkiem przeznaczenia uzyskanych w ten sposób środków finansowych na cele i projekty z zakresu ochrony klimatu,
• 1 AAU = ekwiwalent 1 tony CO₂,
• Podstawą wyliczeń były pierwsze inwentaryzacje emisji składane na podstawie Konwencji klimatycznej ONZ uwzględnieniem celów redukcyjnych, które określa Protokół z Kioto.

GIS w Polsce

• Dla Polski rok bazowy od którego liczy się spadek emisji to 1988 (emisja roczna wówczas - ok. 563 mln ton CO₂),
• Zgodnie z Protokołem Polska zobowiązała się do redukcji emisji o 6 proc., a osiągnęła 30 proc. redukcji – stąd nadwyżka,
• "Ustawa o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji" uchwalona przez sejm 17 lipca 2009, weszła w życie 18 września 2009. Określa 10 obszarów tematycznych, w jakich mogą być realizowane projekty finansowane w ramach GIS,
• Rozporządzenie Rady Ministrów (przyjęte przez RM 20 października 2009, jeszcze nie ogłoszone) doprecyzowuje rodzaje zielonych inwestycji (programy), jakie mogą być finansowane w ramach GIS (poprawa efektywności energetycznej, zmniejszenie energochłonności polskiej gospodarki i zapotrzebowania na energię, czyste technologie węglowe, odzysk i wykorzystanie metanu, OZE i inne).

Na co i jakiej formie możemy przeznaczyć uzyskane przychody?

• Zasada tzw. „zazieleniania przychodów" uzyskanych ze sprzedaży jednostek AAU polega na inwestowaniu tych środków w dalsze ograniczanie emisji gazów cieplarnianych (działania mitygacyjne), działania adaptacyjne do zmian klimatu, kampanie społeczne,
• Zawierana z partnerem umowa może regulować, na jakie obszary lub wręcz na jaki rodzaj projektów przekazywane środki mogą być wydane,
• Przychody ze sprzedaży AAU będą trafiały do NFOŚiGW na jedyny zamknięty subfundusz,
• z którego nawet w perspektywie wieloletniej nie będzie można przemieszczać (pożyczać) środków na inne cele. Środki te będą mogły trafić wyłącznie na dotacje (dopłaty do oprocentowania lub kapitału) i wyłącznie na projekty "zazieleniające" te przychody.
• Katalog działań określa szeroko nowa ustawa, a RM ma prawo, na drodze rozporządzenia, ustalić obszary priorytetowe – obecnie są opracowane 4 programy priorytetowe:
• OZE - biomasa
• OZE - biogaz
• Modernizacja sieci energetycznych w celu podłączania farm wiatrowych
• Termomodernizacja

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska I Gospodarki Wodnej (NFOŚIGW)

• Największa i najbardziej wiarygodna instytucja w systemie finansowania ochrony środowiska w Polsce od 20 lat (doświadczenie w obrocie środkami pomocowymi oraz statutowymi, pochodzącymi ze źródeł krajowych – przeznaczanymi na cele związane z ochroną środowiska, doświadczenie kadry w zarządzaniu projektami i programami w tym obszarze),

Krajowy operator systemu zielonych inwestycji

• opracowuje programy priorytetowe,
• opracowuje regulaminy naboru wniosków (opiniuje Rada Konsultacyjna, zatwierdza Ministerstwo Środowiska),
• przeprowadza nabór wniosków, po czym je ocenia,
• tworzy listę rankingową projektów (opiniuje Rada Konsultacyjna, zatwierdza MŚ)
• uczestniczy w pracach zespołu negocjacyjnego (decyzją ministra),
• zarządza zgromadzonymi środkami,
• Stanowi Sekretariat Rady Konsultacyjnej przy Ministrze Środowiska (Rada Konsultacyjna to organ doradczy przy Ministrze Środowiska, w którego skład wchodzą przedstawiciele ministerstw Nauki, Gospodarki, Finansów, Skarbu, Środowiska, Rolnictwa, Transportu oraz przedstawiciel Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami).

Zapowiedź konkursów na stronie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej: www.nfosigw.gov.pl/system-zielonych-inwestycji---gis