Najnowsze wyniki badań przeprowadzonych przez Światową Organizację Zdrowia i ogłoszonych 25 marca 2014 roku nie napawają optymizmem. Powietrze zanieczyszczone produktami spalania odbiera życie aż 7 milionom ludzi rocznie. Niewinna z pozoru i lekceważona przyczyna pozbawia życia nieomal pięciokrotnie więcej ludzi niż bezpośrednie skutki kolizji samochodowych (1,3 mln), a także więcej osób niż wynosi liczba ofiar różnego rodzaju wypadków (5 mln).

Co ósmy człowiek na ziemi umiera przedwcześnie na skutek zanieczyszczenia powietrza. Najnowsze szacunki podwajają wcześniejsze przewidywania WHO. Dzięki nowym metodom badawczym i lepszemu poznaniu wpływu jakości powietrza na zdrowie serca i płuc, otrzymano nową, rozszerzoną analizę pozwalającą poznać wpływ zanieczyszczeń w rejonach wiejskich i miejskich.

– Niewiele innych czynników ma taki wpływ na zdrowie na świecie, jak zanieczyszczenie powietrza – powiedziała dr Maria Neira, dyrektor Departamentu Zdrowia Publicznego w WHO. Zanieczyszczenie powietrza okazuje się być największym pojedynczym czynnikiem środowiskowym wpływającym na umieralność ludzi na ziemi – to informacja warta zapamiętania.

Wbrew powszechnemu mniemaniu, groźniejsze dla zdrowia jest zanieczyszczenie powietrza wewnątrz pomieszczeń (4,3 mln zgonów rocznie) niż zanieczyszczone powietrze atmosferyczne (3,7 mln). Suma tych liczb jest wyższa od łącznej liczby zgonów, ponieważ w niektórych przypadkach zbiory te zachodzą na siebie.

Brudne piece w mieszkaniach

W roku 2012 aż 2,9 mld ludzi mieszkało w domach, w których jedzenie przygotowywane było na kuchniach węglowych lub opalanych drewnem czy wyschniętym łajnem. W takich gospodarstwach domowych zanieczyszczenie powietrza osiąga alarmujące poziomy. Ponieważ to kobiety, dzieci i osoby starsze spędzają większość czasu wewnątrz pomieszczeń, oni ponoszą najwyższy koszt.

Spośród 7 milionów ludzi aż 6 umiera w niezamożnych krajach południowo-wschodniej Azji i rejonie zachodniego Pacyfiku. Przyczyny zgonów wydają się nie być związane bezpośrednio z brudnym, wypełnionym produktami spalania powietrzem. Do głównych przyczyn należą: udar, choroba niedokrwienna serca i przewlekłe choroby płuc, jedynie 6% zgonów wynika z nowotworów płuc.

W rejonach Azji najbardziej narażonych na zanieczyszczenie powietrza w domach, śmiertelność jest prawie 30-krotnie wyższa niż w zamożnych gospodarstwach Europy czy Stanów Zjednoczonych. W Azji z tego powodu życie traci 3,3 mln, natomiast w Europie 117 tys. ludzi. Statystyki pokazują także dużą różnicę pomiędzy poszczególnymi rejonami Europy. W najbogatszych krajach umiera zaledwie 18 tys. ludzi, podczas gdy uboższa część kontynentu traci każdego roku aż 99 tys. osób.

Spaliny i dym z kominów

Emisje do atmosfery to druga część zanieczyszczeń wpływająca na śmiertelność. W krajach wysokorozwiniętych problemy zdrowotne wynikające ze spalania w domowych piecach węgla i drewna są dużo mniejsze niż emisje spalin samochodowych, elektrowni i fabryk. W Europie przedwcześnie umiera z powodu spalin 480 tys. ludzi – to czterokrotnie więcej niż z powodu emisji w domach. W tym przypadku liczba śmierci rozkłada się podobnie w zamożniejszej i biednej części Europy. Jak widać, problem zanieczyszczenia atmosfery jest dużo mniej lokalny. We wspomnianym rejonie południowo-wschodniej Azji, gdzie problemy są największe, liczba zgonów sięga aż 2,6 mln ludzi.

– Nadmierne zanieczyszczenie powietrza często jest efektem niezrównoważonej polityki w sektorach: transportowym, energetycznym, przemysłowym i zarządzania odpadami. W większości przypadków zdrowsze podejście będzie bardziej opłacalne w długim terminie, ze względu na mniejsze koszty opieki zdrowotnej i korzyści dla klimatu – powiedział dr Carlos Dora, koordynator WHO ds. zdrowia publicznego.

Piotr Siergiej, ChronmyKlimat.pl
fot. "Smog Downtown" by Metro Library and Archive, Creative Commons, BY-NC-SA