Publikacje

Jak komunikować kwestie klimatyczne? (21772)

2021-03-30

Drukuj
galeria

W dniu 16 marca 2021 roku obyła się zamknięta debata poświęcona sposobom komunikowania kwestii klimatycznych. Została ona zorganizowane przez Instytut na rzecz Ekorozwoju we współpracy z z Ambasadą Brytyjską w Warszawie. Debata stanowiła część projektu Climate Science Outreach mającego na celu przedstawienie nauki stojącej za zmianą klimatu w jasny, przystępny i rzetelny sposób, aby wesprzeć szersze priorytety Wielkiej Brytanii na COP26, takie jak rosnące ambicje i pilność celów UE w zakresie redukcji emisji.

W wydarzeniu udział wzięli wiodący eksperci od spraw komunikowania, popularyzatorzy nauki, przedstawiciele mediów, organizacji pozarządowych działający na polu komunikowania dostarczania informacji dotyczących kwestii klimatycznych reprezentujący stronę brytyjską i polską, łącznie 14 osób.

Debata koncentrowała się wokół dwóch wiodących pytań, mających na celu identyfikację kluczowych rekomendacji dotyczących komunikowania kwestii klimatycznych, a mianowicie:

  • Jak komunikować istniejące zagrożenie katastrofą klimatyczną, wynikające z wiedzy naukowej w przestrzeni publicznej, w przystępny i niezawodny sposób, tak aby uczynić z niego priorytet działań politycznych i zmobilizować wszystkie ręce na pokład (społeczeństwo, biznes, decydenci)?
  • Jak w warunkach polskich stworzyć wspólną, spójną narrację nakreślającą wizję przyszłości bez paliw kopalnych i jakie kluczowe elementy powinna ona zawierać?

W nawiązaniu do przeprowadzonej debaty można sformułować kilka kluczowych rekomendacji co do komunikowania kwestii klimatycznych, a mianowicie:

  1. Komunikowanie zagadnień klimatycznych nie musi odbywać się w kontekście dostarczania informacji o zmianie klimatu, tj. o wzroście temperatury, wielkości opadów czy ilości wiatrów huraganowych. Przekaz zdecydowanie powinien być skierowany na konkretnego odbiorcę i miejsce, w którym się znajduje, czyli z jakimi negatywnymi skutkami lub pozytywnymi w przypadku skutecznego ograniczenia zmiany klimatu, może on się spotkać. Co konkretny odbiorca może stracić lub zyskać i jest dla niego wartością? A więc komunikowanie się o klimacie, nie mówiąc już o klimacie. Na przykład uprawa ziemniaków jest zagrożona w wyniku zmiany klimatu jako wiadomość dla rolnika o jego potencjalnych stratach albo wiadomość, gdy zastosujesz instalacje energii odnawialnej, twoje rachunki za energię zmaleją i będzie emitowanych mniej gazów cieplarnianych.
  2. Ważne jest zrozumienie, że ludzie wiedzą więcej niż wydaje się komunikującym. Potrzeba więc wsłuchać się w zwykłych ludzi. Ważne w tym kontekście są lokalne inicjatywy, zmiany kulturowe itp.
  3. Siłą wzmacniającą oraz uwiarygadniającą przekaz może być wykorzystanie okresu zainteresowania występującymi ekstremami pogodowym i ich skutkami np.: susze, fale upałów, huraganowe wiatry, powodzie, podtopienia.
  4. Przeprowadzenie szerokiej medialnej kampanii społecznej, do ludzi, którzy nie są zainteresowani, wymaga znacznych środków, ale można także zastosować przekaz niekonwencjonalny np. przy zastosowaniu techniki gratyfikacji, czy wydarzeń takich jak happeningi czy festiwale, tak aby ludzie poczuli „fun” - zabawę. Komunikowanie kwestii klimatu konkuruje z innymi zagadnieniami, reklamami. „Każdy” chce przyciągnąć uwagę ludzi do swoich kwestii, racji, produktów czy usług. Dlatego komunikat, aby dotrzeć do masowego odbiorcy, musi być wiarygodny oraz zaskakujący swoją formą, a także wielostronny i wielokierunkowy. Jednocześnie język musi być odpowiedni dla grupy, do której zamierza się dotrzeć.
  5. Istotnym jest wyważenie poszczególnych elementów składowych komunikatu tak, aby nie straszył on nadmiernie, dawał rozwiązania, a jednocześnie budował ważne relacje pomiędzy wiedzą (fakty i dowody) a emocją (ludzie przejmują się). Jednocześnie musi występować spójność tego o czym się mówi z tym co się robi.
  6. Obok tradycyjnych mediów, w coraz większym stopniu należy położyć nacisk na media internetowe, społeczne itp.
  7. Ważnym jest, aby zrozumieć do kogo się mówi i dostosować język, treści oraz formę do określonej grupy odbiorców. Bazować na doświadczeniu i miejscu skąd pochodzą osoby, jakie wyznają wartości, do których zamierza się dotrzeć z komunikatem. Fakty naukowe powinny być przekazywane do szerszej publiczności przez tych, którzy rozumieją język komunikacji i potrafią to robić skutecznie. Trzeba pokonać dystans psychologiczny pomiędzy komunikującym a odbiorcą. 
  8. Należy dążyć do przełamania tzw. „Neoliberalnej bańki klimatycznej - myślenie zwodnicze”, czyli poglądy ludzi, którzy albo nie rozumieją istoty zmiany klimatu, albo nie pozwalają sobie na to dla własnej wygody czy interesu. Konieczne staje się przekonanie takich osób o potrzebie głębokich zmian kulturowych i systemowych. W przeciwnym razie istnieje ryzyko, że kolejne pokolenie pozbawimy jakichkolwiek warunków bytowych. Jednocześnie ludzie boją się wizji, które wywołują niepokój. Dlatego konieczne jest obalenie mitów i przedstawienie rzeczy takimi, jakimi są. W rezultacie może skutecznie obalić izolacjonizm.
  9. Pomocne może okazać się wykorzystanie pandemicznej narracji, porównania kryzysów zdrowotnego z klimatycznym, zwracając uwagę, że wciąż nie istnieje szczepionka na ten ostatni.
  10. Kluczowe jest uświadomienie społeczeństwa, że wybierając scenariusz świata ze zmianą klimatu wybierają gorszą opcję. Należy tutaj wymienić zielone miejsca pracy, czyste powietrze, dobry transport publiczny, mniejsze wydatki na zdrowie i energię, zielone otoczenie/środowisko przyrodnicze itp. Ważne jest wskazanie, że zmiana jest możliwa, oraz że jednostka ma na to wpływ, jednak należy pamiętać, że wystarczające zmiany muszą odbyć się na poziomie instytucjonalnym i systemowym.
  11. Ze względu na istotną rolę w obecnym świecie oraz jego zdolność szybkiej reakcji, jako jedno z zaleceń, wskazano nacisk na duży biznes. Najwięksi gracze są szczególnie odpowiedzialni za zmianę klimatu.  Należy zatem wskazywać na ich odpowiedzialność za kryzys, pobudzać ich ambicje,  wywołać presję społeczną, np. poprzez pisanie pozwów i listów sądowych, czy komunikacji prawnej itp.
  12. Ważne jest również budowanie sojuszy, koalicji, a także sieciowanie aktywistów. W obecnych czasach kluczowe może okazać się połączenie sił, tak aby wytworzyć masę krytyczną do przeprowadzenia zmian. Należy zatem skupić się na młodzieży. Jest ona bardzo ważna dla dorosłych, a jednocześnie to ona w przyszłości stanie się grupą głosującą, decydującą o polityce państwa. Można tego dokonać np. poruszając się w obszarze kultury.

Udostępnij wpis swoim znajomym!




Podziel się swoją opinią




Portal dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada Fundacja – Instytut na Rzecz Ekorozwoju, poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają oficjalnego stanowiska Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej