Większość Polaków pozytywnie ocenia stan środowiska naturalnego i uważa, że jego ochrona zależy od każdego z nas. Przejawia się to w codziennych proekologicznych działaniach, takich jak np. regularne segregowanie śmieci, korzystanie z toreb wielokrotnego użytku czy oszczędzanie wody i energii. Tak wynika z badania świadomości i zachowań ekologicznych mieszkańców Polski zrealizowanego dla Ministerstwa Środowiska.

Celem tegorocznego sondażu było pokazanie ogólnego nastawienia społeczeństwa polskiego do spraw środowiska, a także sprawdzenie, jak się ono zmieniło w ciągu ostatnich kilku lat. Respondenci zostali zapytani przede wszystkim o aktualny stan środowiska naturalnego i sposoby na jego ochronę, ocenę jakości powietrza, gospodarkę odpadami, zmiany klimatu oraz podejmowane na co dzień proekologiczne działania indywidualne i zachowania konsumenckie.

Zmiany klimatu

Dla zdecydowanej większości Polaków (86%) zmiany klimatu są ważnym problemem środowiskowym. Odpowiedzialność za przeciwdziałanie negatywnym skutkom zmian klimatu po raz kolejny badani najczęściej przypisywali działaniom indywidualnym, ale też władzom centralnym, rządowi (37%). Jedna czwarta respondentów oczekuje działań ze strony władz samorządowych i wojewódzkich (24%), a jedna piąta od instytucji międzynarodowych (18%).

Polacy dostrzegają potrzebę zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych i opowiadają się za ich redukcją (74%), a ponad połowa z nich uważa, że powinno się to stać jak najszybciej lub w niedalekiej przyszłości. Najczęściej podawaną przyczyną takich działań jest chęć zapewnienia lepszej przyszłości kolejnym pokoleniom.

Środowisko naturalne i jego ochrona

Ochrona środowiska może mieć pozytywny wpływ na rozwój gospodarczy kraju, tak uważa większość z nas (76%), podobnie jak w poprzednich latach. Ponadto w tym roku Polacy znacznie lepiej oceniają stan środowiska naturalnego zarówno w całym kraju (63% badanych), jak i w swojej okolicy (ponad 70%).

Dlaczego warto chronić środowisko? Według prawie połowy badanych głównym powodem jest dbałość o zdrowie (48%) oraz troska o przyszłe pokolenia (49%). Co trzeci ankietowany (33%) uważa, że przyroda jest wartością samą w sobie, a 18% twierdzi, że o środowisko trzeba dbać ze względu na oszczędność i kwestie ekonomiczne.

Ponadto połowa pytanych mieszkańców Polski (50%) potwierdza, że stan środowiska naturalnego zależy przede wszystkim od aktywności każdego z nas. Ich zdaniem innymi ważnymi czynnikami wpływającymi w największym stopniu na środowisko są dobre przepisy prawne i ich egzekwowanie (31%) oraz działalność władz lokalnych w tym zakresie (29%).

Jakość powietrza

Zanieczyszczenie powietrza jest postrzegane jako jeden z najważniejszych problemów środowiska w Polsce. Do głównych powodów złej jakości powietrza według badanych należą emisja dużych obiektów energetycznego spalania, fabryk itp. oraz emisja z transportu samochodowego.

Z kolei najczęściej wymieniane sposoby redukcji zanieczyszczeń powietrza to stosowanie odnawialnych źródeł energii (48%) i wymiana starych pieców węglowych na piece niskoemisyjne (46%). Niemal co trzeci badany wskazuje na termomodernizację budynków (30%) oraz podłączenia indywidualnych gospodarstw do sieci ciepłowniczej (29%).

Gospodarka odpadami

W ciągu ostatnich czterech lat wzrósł odsetek osób regularnie segregujących odpady – w tym roku wynosi 68%. Najczęściej deklarowaną przyczyną niesortowania śmieci nie jest już, jak w poprzednich latach, brak odpowiedniej infrastruktury (np. pojemników), ale brak miejsca w domu na segregację.

Ponadto stan gospodarki odpadami w Polsce jest uznawany za znacznie lepszy w porównaniu do lat ubiegłych – ponad połowa Polaków ocenia zarządzanie odpadami pozytywnie (53%). Mimo że gospodarka odpadami uważana jest za główny problem obszaru ochrony środowiska, to Polacy dostrzegają poprawę, a więc i pozytywne skutki wprowadzenia ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Indywidualne działania i zachowania wspierające ochronę środowiska

Jak staramy się indywidualnie dbać o nasze środowisko? Prawie trzy czwarte z nas (73%) korzysta z toreb wielokrotnego użytku, a połowa ankietowanych stara się unikać nietrwałych produktów (54%), wybiera towary produkowane w okolicy miejsca zamieszkania (52%) i takie, które mają ekologiczne opakowanie (50%).
Blisko trzy czwarte Polaków (73%) zwraca uwagę na ograniczanie zużycia wody. Ponad połowa respondentów (57%) deklaruje, że gdy tylko ma taką możliwość, zamiast samochodu wybiera komunikację miejską lub rower. Zaledwie co trzeci z nas (36%) jest skłonny wydać więcej na ekologiczne rozwiązania niż obecnie.

Większość Polaków oszczędza energię w domu na różne sposoby:
- wyłączanie światła (67%),
- stosowanie energooszczędnych żarówek i świetlówek (52%),
- uszczelnianie okien (42%),
- zakup energooszczędnych urządzeń np. pralek, lodówek (40%).

Jedna czwarta Polaków praktykuje również przykręcanie kaloryferów np. podczas wietrzenia pokoju czy mieszkania (29%), stara się unikać włączonego trybu czuwania w urządzeniach RTV i AGD (25%) lub inwestuje w termomodernizację, czyli ocieplanie ścian, dachów (22%).

Troska o środowisko naturalne u większości Polaków przegrywa jednak z rachunkiem ekonomicznym. Większość osób nie jest gotowa wydać więcej na rozwiązanie ekologiczne np. czystą energię. Motorem do oszczędzanie energii czy wody jest więc bardziej troska o domowy budżet niż świadoma postawa ekologiczna.

***

„Badanie świadomości i zachowań ekologicznych mieszkańców Polski” zrealizowane zostało na zlecenie Ministerstwa Środowiska przez Zespół Badań Społecznych w TNS Polska.
Ministerstwo Środowiska od 2010 r. realizuje badania świadomości i zachowań ekologicznych społeczeństwa polskiego. Cykliczne pomiary umożliwiają śledzenie zmian w społeczeństwie i planowanie działań w zakresie edukacji ekologicznej (projekty ekologiczne, w tym ogólnopolskie kampanie społeczne), w oparciu o uzyskane dane.

Opracowanie Marta Śmigrowska, na podstawie komunikatu Ministerstwa Środowiska.