VI Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej odbyło się w dniach 13-14 maja br. w Dworze Artusa w Toruniu. Tematyka spotkania obejmowała zagadnienia dot. kolektorów słonecznych i systemów fotowoltaicznych w energetyce prosumenckiej. Tegoroczne wydarzenie zgromadziło ponad 200 uczestników, w tym gości międzynarodowych. Forum tradycyjnie towarzyszyła wystawa, na której można było zapoznać się m.in. z kolektorami słonecznymi firmy Geres Asco oraz instalacjami fotowoltaicznymi firmy Freevolt, a także systemami rur przewodów rurowych do instalacji słonecznych firmy EVERTEC.

Patronat Honorowy nad wydarzeniem objął: minister gospodarki – Janusz Piechociński, prezes Zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – Małgorzata Skucha, prezes Urzędu Regulacji Energetyki – Marek Woszczyk, prezes Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości – Bożena Lublińska-Kasprzak, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju – prof. dr hab. inż. Krzysztof Jan Kurzydłowski, prezydent Torunia – Michał Zaleski oraz Związek Pracodawców Forum Energetyki Odnawialnej.

Sesję otwierającą VI Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej poprowadził Pan Grzegorz Wiśniewski – prezes Zarządu IEO. Podczas uroczystej inauguracji głos zabrali również prezydent Miasta Torunia Pan Michał Zaleski oraz prof. Maciej Nowicki – autorytet w dziedzinie zrównoważonego rozwoju oraz promotor energetyki słonecznej. W wykładzie wprowadzającym nt. przyszłości energetyki słonecznej na tle wyzwań energetycznych Polski, Profesor Nowicki wskazał, że tylko poprzez efektowność energetyczną, wsparcie dla szybkiego rozwoju OZE i mikrokogeneracji Polska może uniknąć problemu braku energii. Zaznaczył także konieczność rezygnacji z budowy elektrowni jądrowej, aby zaoszczędzone w ten sposób środki przeznaczyć na rozwój OZE. Zdaniem Profesora w obecnej sytuacji priorytetem powinna być energetyka rozproszona, prosumencka, współpracująca z inteligentnymi sieciami energetycznymi. Zaapelował o wsparcie dla inicjatyw obywatelskich i samorządowych w zakresie mikrogeneracji energii elektrycznej i cieplnej, a w szczególności dla energetyki słonecznej. Wskazał priorytet dla badań naukowych i wdrożeń w sektorze energetyki słonecznej, co służyć będzie nie tylko rozwojowi technologii, ale da szansę na ekspansję eksportową polskiego przemysłu.

Panie Aneta Więcka i Anna Santorska z Instytutu Energetyki Odnawialnej, przedstawiły wyniki corocznych badań IEO nad rynkiem kolektorów słonecznych w Polsce. Pani Aneta Więcka w swoim referacie wskazała na realnie malejące ceny kolektorów słonecznych i wykorzystany jedynie w 1/3 pełny potencjał produkcyjny ich producentów. Wskaźniki te obrazują zarówno silną konkurencję na rynku jak i ciągle niewykorzystany potencjał i dalsze możliwości wzrostu branży. Wg badań IEO w ubiegłym roku na rynku krajowym sprzedano ogółem rekordową liczbę niemalże 302 tys. m² kolektorów słonecznych, łączna ilość zainstalowanych kolektorów słonecznych w Polsce na koniec 2012 r. wyniosła 1,2 mln m². Bardzo dobre wyniki polskiej branży kolektorów słonecznych potwierdził Robin Welling – prezes European Solar Thermal Industry Federation (ESTIF), przedstawiając najnowsze dane dotyczące europejskiego rynku kolektorów słonecznych, pochodzące z ankiet przeprowadzonych we wszystkich państwach UE. Na tym tle niesłabnąca dynamika polskiego rynku kolektorów słonecznych jest wyjątkiem. Wyniki za 2012 rok plasuję Polskę na drugim miejscu pod względem sprzedaży instalacji kolektorów słonecznych w Europie. Więcej kolektorów sprzedano tylko w Niemczech. ESTIF przewiduje, że w 2013 r. Polska będzie jednym z trzech krajów, obok Danii, Belgii i Grecji, gdzie rynki kolektorów słonecznych zanotują dalszy wzrost.

Doskonałe wyniki branży w ciągu ostatnich 5 lat stały się znakomitą okazją do wyróżnienia najszybciej rozwijających się firm oraz Liderów Polskiego Rynku Kolektorów Słonecznych, w latach 2008 – 2012. Wśród liderów wyróżnionych podczas VI Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej znalazły się firmy: Hewalex, Solver, Sunex, Watt, Viessmann natomiast firmy Caldoris i Ensol nagrodzono za najszybszy rozwój na rynku kolektorów słonecznych.

W dalszej sesji Forum, Pan Roland Python, Zastępca Dyrektora Biura Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy oraz Pani Sylwia Słomiak Koordynator Obszaru Infrastruktura i Środowisko przedstawili projekty z sektora energetyki odnawialnej w tym projekty sektora kolektorów słonecznych współfinansowane przez Fundusz Szwajcarski. Ogółem wartość projektów „solarnych" wyniosła 92 miliony franków, w tym dofinansowanie: 63 milionów franków. Instalacje do podgrzewania ciepłej wody użytkowej zostaną zainstalowane na 17 000 domów prywatnych oraz w 180 budynkach publicznych w południowej Polsce. Na 7 budynkach użyteczności publicznej zainstalowane zostaną także instalacje fotowoltaiczne. Prelegenci skupili się na przedstawieniu instrumentów wykorzystanych do zapewnienia wysokiej jakości, trwałości i wydajności rozwiązań technicznych, w szczególności na modelu przetargowym wyboru wykonawcy, w którym istotne kwestie były kryteria inne niż cena. W celu weryfikacji założeń technicznych i deklaracji wykonawców dot. minimalnego pokrycia zapotrzebowania na ciepło, ustalono, że minimalne zapotrzebowanie będzie wynosiło w 50% w ciągu roku. Wprowadzono zapis w dokumentacji przetargowej, wskazujący, na konieczność wyposażenia każdej instalacji w liczniki ciepła. Praktyczne aspekty funkcjonowania Funduszu Szwajcarskiego uzupełnił Paweł Dyrcz, naczelnik Wydziału Środowiska Starostwa Suskiego. Na terenie powiatu Suskiego zostanie łącznie zamontowanych ok. 15 tys. m² instalacji słonecznych współfinansowanych z Funduszu Szwajcarskiego i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki wodnej w Warszawie. Pan Dyrcz zwrócił m.in. uwagę na złożoność projektów „grupowych" pod względem zarządzania i komunikacji oraz kwestie jakości i trwałości. Wymagany okres gwarancji dla kolektorów słonecznych wynosi 120 miesięcy, w przypadku pojemnościowych podgrzewaczy wody i zasobników - 84 miesiące, a wszystkich pozostałych robót i urządzeń – 60 miesięcy. Dodatkowo rękojmia umownie rozszerzona została o okres gwarancji.

Kolejna sesja pierwszego dnia Forum poświęcona została sektorowi fotowoltaiki. Pan Konrad Rosołek – z Instytutu Energetyki Odnawialnej zaprezentował, po raz pierwszy, wnioski z wykonanych przez IEO badań polskiego sektora fotowoltaicznego. Na koniec 2012 roku moc zainstalowana w systemach fotowoltaicznych wynosiła łącznie 3,6 MW, w tym 1,4 MW w systemach przyłączonych do sieci. W 2012 roku w Polsce sprzedano łącznie ponad 93 tysiące sztuk paneli fotowoltaicznych, których moc sięga 22 MW. Część sprzedanych w 2012 roku paneli została zainstalowana w elektrowniach PV, które już funkcjonują i wytwarzają energię elektryczną. Pozostałe są instalowane w kilkunastu dużych inwestycjach w całym kraju. Wg szacunków IEO, na koniec 2013 roku moc zainstalowana wynieść może ponad 24 MW.

Pan Piotr Dziamski z Instytutu Energetyki Odnawialnej przygotował referat nt. opłacalności inwestycji PV w warunkach funkcjonowania systemu stałych taryf (FiT) oraz świadectw pochodzenia (ŚP). Materiał został przygotowany na podstawie wyników ekspertyzy dla Ministerstwa Gospodarki pt. „Analiza możliwości wprowadzenia systemu FEED-IN TARIFF dla mikro i małych instalacji OZE". Analizę opłacalności wykonano poprzez metodę LCOE (Levelised Cost of Energy). Instalacje PV stanowią jedno z najbardziej atrakcyjnych OZE także w Polsce w grupie mikroinstalacji, z dużym potencjałem spadku kosztów do końca dekady i dalszej poprawy konkurencyjności. System wsparcia wg projektu ustawy o OZE, w tym dodatkowe złagodzenie procedur administracyjnych oraz mechanizm sprzedaży energii do sieci typu FiT, znacznie wpływają na polepszenie opłacalności inwestycji, szczególnie dla instalacji < 40 kW. Aby uzyskać ten sam efekt w obecnym systemie wsparcia i prawie energetycznym (Pe) należy ponosić wyższe koszty ze Świadectw Pochodzenia (odpowiednio wyższe współczynniki korekcyjne).

Pani Danuta Rostowska, naczelnik Wydziału Ekologii przedstawiła finansowanie instalacji solarnych przez Bank Ochrony Środowiska S.A. Pani Rostowska podkreśliła, że ustawa o odnawialnych źródłach energii jest konieczna dla ustabilizowania sytuacji prawnej i rozwoju rynku odnawialnych źródeł energii oraz „otwiera furtkę" do budowy mikroinstalacji OZE przez prosumentów. BOŚ Bank przez ponad 20 lat finansuje projekty sektora energetyki odnawialnej, w tym projekty dot. kolektorów słonecznych. Łączna pula udzielonych przez Bank kredytów na OZE sięga już 1,5 mld zł. Produktem, który cieszy się popularnością jest wprowadzony w sierpniu 2010 r. „Słoneczny Eko-Kredyt" z dotacją NFOŚiGW na zakup kolektorów słonecznych. Nowym instrumentem finansowym Banku będzie kredyt na zakup i montaż instalacji fotowoltaicznych o mocy do 40kW. Kredyt adresowany m.in. do mikroprzedsiębiorstw dostępny będzie po wejściu w życie Ustawy o OZE, wprowadzającej system wsparcia dla mikro i małych instalacji. Spłata kredytu następować będzie z dochodu ze sprzedaży nadwyżek energii elektrycznej generowanej przez instalację.

W końcowej sesji pierwszego dnia Pan Mecenas Tomasz Włostowski z kancelarii prawnej EUTRADEDEFENCE przedstawił sytuację oraz kulisy dotyczące unijnego postępowania ochronnego przed importem: przykłady spraw dot. paneli fotowoltaicznych i szkła solarnego z Chin. Pan Mecenas wskazał, że obecnie toczą się cztery postępowania ochronne w branży solarnej obejmujące 2 grupy produktowe. Jedną grupą są moduły/panele z krzemu krystalicznego oraz ogniwa i płytki z Chin. Towary te objęte są dwoma postępowaniami: antydumpingowym (które ruszyło 6 września 2012), oraz antysubsydyjnym (które ruszyło 8 listopada 2012). Drugą grupą jest szkło solarne importowane z Chin, które objęte jest postępowaniem antydumpingowym (które ruszyło 28 lutego 2013) oraz anty-subsydyjnym (które ruszyło 27 kwietnia br.). KE przedstawi środki definitywne dla PV w grudniu br., natomiast dla szkła solarnego w maju 2014r.

Drugi dzień konferencji był moderowany przez Mecenasa Christiana Schnell z Kancelarii DeBenedetti Majewski Szcześniak. Pierwszą prezentację nt. małoskalowych technologii odnawialnych źródeł energii i systemu wsparcia i promocji w ustawie OZE przedstawiła, w imieniu Dyrektora Departamentu Energii Odnawialnej – Janusza Pilitowskiego, Małgorzata Turalska. W swoim referacie Turalska odniosła się m. in. do okresu wsparcia taryfami FiT. W najnowszym projekcie ustawy o OZE określono, że obowiązek zakupu energii elektrycznej od danego wytwórcy powstaje od pierwszego dnia wprowadzenia energii elektrycznej do sieci dystrybucyjnej i trwa przez kolejnych 15 lat. Okres ten jest liczony od dnia wytworzenia po raz pierwszy energii elektrycznej w danej instalacji odnawialnego źródła energii, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2035 roku. Ilość energii elektrycznej, którą jest zobowiązany zakupić sprzedawca, ustala się na podstawie rzeczywistych wskazań licznika zdalnego odczytu w danym miesiącu. Koszt instalacji licznika zdalnego odczytu ponosi operator systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego. Ten ostatni przepis ma wejść w życie już w połowie br. po uchwalaniu nowelizacji prawa energetycznego w ramach tzw. „małego trójpaku".

W kolejnej sesji drugiego dnia Piotr Pryciński z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, prezentował nowe możliwości finansowania działalności badawczo-rozwojowej w sektorze OZE z szczególnym uwzględnieniem fotowoltaiki i kolektorów słonecznych. Programem atrakcyjnym dla firm z sektora energetyki słonecznej może być program PBS ( ścieżka B) a w szczególności program INNOTECH, który wspiera rozwój innowacji technologicznych w oparciu o współpracę sektora przemysłu z sektorem B+R, poprzez badania przemysłowe, prace rozwojowe, a także prace przygotowawcze do wdrożenia. Ponadto, program GEKON przygotowany przez NCBiR i NFOŚiGW, oferuje możliwość otrzymania dofinansowania na działalność B+R w obszarze innowacyjnych technologii proekologicznych. Dodatkowo, zgodnie z komunikatem zamieszczonym na stronie internetowej Centrum, istnieje możliwość zgłoszenia przez organizacje branżowe do NCBiR, propozycji programów sektorowych nakierowanych na technologie związane z energetyką słoneczną.

Pan Stefan Kamiński, prezes Zarządu Krajowej Izby Gospodarczej Elektroniki i Telekomunikacji, przedstawił możliwości współpracy branży ICT i telekomunikacji z sektorem energii słonecznej w systemach Smart Grid. Pan Kamiński wskazał, że przy dzisiejszym stanie techniki energia ze słońca i wiatru może być tańsza od energii ze źródeł konwencjonalnych, przy odpowiedniej skali produkcji fabrycznej urządzeń wytwarzających energię. Produkty branży OZE, w szczególności mikrogeneracji, są w początkowej fazie rozwoju technicznego i technologicznego, więc dalsza obniżka kosztów produkcji jest możliwa. Sektory ICT i OZE wykazują szereg podobieństw i charakteryzują się podobnymi trendami spadku kosztów wraz z rozwojem rynku i masowej produkcji. Wg Prezesa KIGEiT osiągnięcie pełnej konkurencyjności na rynku nowych technologii energetycznych wymaga wsparcia państwa dla innowacji technicznych w energetyce, w tym na wykorzystaniu potencjału krajowego przemysłu teleinformatycznego (ICT). Uchwalenie ustawy o odnawialnych źródłach energii i zmian w Prawie energetycznym jest pierwszym, ale niezbędnym krokiem.

Grzegorz Wiśniewski, Prezes Instytutu Energetyki Odnawialnej zaprezentował wyniki prac nad opracowaniem mapy drogowej mikroinstalacji OZE i energetyki prosumenckiej „Krajowy Plan Rozwoju Mikroinstalacji Odnawialnych Źródeł Energii do 2020r.". Materiał został przygotowany przez Instytut Energetyki Odnawialnej we współpracy z członkami i partnerami Związku Pracodawców Forum Energetyki Odnawialnej. Pan Wiśniewski zaakcentował, że warunkiem racjonalnej realizacji scenariusza mikrogeneracji prosumenckiej jest aktywne stworzenie rynku na mikroinstalacje OZE, który obniży koszty zanim nastąpi nieuchronny gwałtowny wzrost kosztów energii dla odbiorców końcowych. Potwierdził, że niezbędnym i pilnym krokiem jest uchwalenie ustawy o OZE w wersji prosumenckiej. Wskazał na efekty rozwoju scenariusza mikrogeneracji wynikającego wprost z przyjętego przez rząd krajowego planu działań na rzecz OZE, m.in. 2,5 mln prosumentów, 25 GW mocy cieplnej i elektrycznej w mikroinstalacjach, 53 tys. miejsc pracy w okresie do 2020 roku W celu ukształtowania szerokiego rynku prosumentów niezbędne jest skierowanie środków krajowych funduszy ekologicznych (do 2016 r.) oraz RPO 2014-2020 na dofinansowanie inwestycji „obywatelskich" w zielone ciepło oraz systemy produkcji energii elektrycznej na potrzeby własne.

Dr Małgorzata Skucha przedstawiła programy NFOŚiGW wspierające rozproszoną energetykę odnawialną. Pani prezes Skucha zwróciła uwagę, że w najbliższym okresie NFOŚiGW wprowadzi do listy programów priorytetowych wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie ochrony powietrza, rozszerzenie wsparcia pożyczkowego dla OZE, w tym m.in.: rozwój przydomowych mikroinstalacji, rozwój fotowoltaiki dla prosumentów (program „Prosument"). Jednakże zaznaczyła, że część tych działań uwarunkowana jest uchwaleniem ustaw: tzw. trójpaku energetycznego, a w szczególności ustawy OZE.

W końcowej części Forum odbyła się debata poświęcona szansom rozwoju energetyki prosumenckiej, zwłaszcza sektora małoskalowych technologii OZE, w latach 2014 – 2020 ze szczególnym uwzględnieniem sektora energetyki słonecznej: kolektorów słonecznych i systemów fotowoltaicznych. 

Podczas debaty prezes Skucha wskazała, że przekazane 300 mln zł w ramach programu dopłat do zakupu kolektorów słonecznych jest wsparciem, które interesuje potencjalnych odbiorców, jak również stwarza miejsca pracy dla instalatorów i producentów systemów słonecznych i umożliwia znaczną redukcja emisji gazów cieplarnianych. Grzegorz Wiśniewski dodał, że program wsparcia rozproszonej energetyki odnawialnej tworzy miejsca pracy, nie tylko w centrach przemysłowych i dużych miastach, ale także w małych miejscowościach, gdzie jest najwyższy wskaźnik bezrobocia. Nowy program „Prosument" dałby okazję wyboru (na zasadach rynkowych) najodpowiedniejszej mikroinstalacji dla danej lokalizacji (np. domu jednorodzinnego). Ponadto pozwoliłby ukształtować i ukierunkować na jakość mikroinstalacji, zanim uchwalone zostaną „prosumenckie" zmiany w ustawie i zanim dostępne staną się środki UE 2014-2020. Pani Małgorzata Turalska oznajmiła, że w ustawie o OZE dla grupy mikroinstalacji OZE zostanie utrzymana maks. wielkość mocy do 40 kW. Dodatkowo definicja mikroinstalacji jako źródła o mocy do 40 kW i małych instalacji o mocy od 40 kW do 200 kW zostanie rozszerzona poprzez dopisanie wymogu uproszczonego trybu przyłączenia tego rodzaju źródeł do sieci, ale tylko o napięciu nieprzekraczającym 110 kV. Ministerstwo planuje też organiczne maksymalnej mocy w przypadku wsparcia świadectwami pochodzenia do 2 MW. Pan Prezes KIGEiT zwrócił uwagę na konieczność uwzględnienia w programach wsparcia, aby dopłaty były za efekt (energia wytworzona i zaoszczędzona), a nie z tytułu samego faktu zainstalowania mikroinstalacji. Wyraził przekonanie, że kierować się należy potrzebami prosumentów zainteresowanych instalacjami OZE. Prezes Skucha potwierdziła, że Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, wykorzystując między innymi propozycje Związku Pracodawców Forum Energetyki Odnawialnej i sugestie KIGEIT, przygotowuje program dofinansowania domowych mikroinstalacji OZE do wytwarzania zarówno ciepła jak i energii elektrycznej. Pierwowzorem jest obecny program dopłat do kolektorów słonecznych, ale warunki będą prawdopodobnie inne i będą musiały uwzględniać możliwość generowania w przyszłości przez te mikroinstalacje przychodów ze sprzedaży energii elektrycznej. Ważnymi kryteriami finansowania nowego, poszerzonego programu będzie jakość i potwierdzony pomiarami efekt użytkowy i ekologiczny. Program, po szerokich konsultacjach, powinien być zatwierdzony jeszcze w czerwcu.

Pełne materiały są dostępne na stronie internetowej Forum: www.solarforum.ieo.pl.