Dobry pomysł...

Książeczka SKO – wzór z lat 80. XX wieku. Źródło: Maciej Samcik, samcik.blox.pl/resource/SKO_1Ad20Large.jpg, autor pozwolił na wykorzystanie grafiki.

Kiedy chcemy osiągnąć w gminie nasze cele ochrony klimatu, wszyscy muszą oszczędzać energię. Szkoły pełnią tutaj bardzo ważną rolę – jako miejsce nauki, ale także jako bardzo drogi użytkownik energii w mieście. Zgodnie z maksymą „uczmy się poprzez działanie" projekt UfU jest dla nas idealny. Nie tylko nadaje oszczędzaniu energii cel, ale także czyni je przyjemnym! – mówi o projekcie „fifty/fifty – oszczędność energii w szkłach" Hans Moenninghof, dyrektor ds. środowiska i gospodarki urzędu miasta Hanower[1]. Pomysł na projekt narodził się właśnie w wydziale ds. środowiska tego miasta. Uświadomiono sobie, że nie tylko rozwiązania techniczne, ale także zachowania użytkowników szkół mają wpływ na rachunki za wodę, energię czy ogrzewanie. Postanowiono, że uczniów, a także cały personel szkół można nauczyć odpowiedzialnego korzystania z energii w budynkach szkolnych. Na zachętę ustanowiono zasadę, że 50% uzyskanych oszczędności pozostanie w kasie miasta, a pozostałe 50% zostanie przekazane szkole do wykorzystania we własnym zakresie. W roku szkolnym 1994/95 w programie uczestniczyły 24 szkoły. Potem liczba ta już tylko rosła. Obecnie w Hanowerze projektem objęte jest 95% wszystkich szkół publicznych.

...w teorii,...

Prezentacja programu fifity/fifty podczas jednego z dzielnicowych dni ekologicznych w Berlinie w 2008 roku. Na zdjęciu prezes Unabhaengiges Institut fuer Umweltfragen e.V. Michael Zschiesche (na środku w okularach). Zdjęcie wykonano podczas stypendium DBU w zakresie ochrony środowiska (www.sds.org.pl/nabor-stypendystow/78-xvii-edycja-programu-stypendialnego-dbu - aktualnie trwa nabór nowych kandydatów do otrzymania stypendium). Fot. Wojciech Szymalski.

Programem zapoczątkowanym w Hanowerze w 1996 roku zainteresowała się berlińska organizacja Niezależny Instytut Problemów Środowiska (UFU e.V.). Dzięki niej idea zaczęła się rozprzestrzeniać na inne miasta. UfU e.V. samo prowadzi program edukacyjny tego typu dla szkół w Berlinie, gdzie w projekcie uczestniczy już 30% wszystkich szkół publicznych. Poprzez badania i promocję UfU e.V. rozpowszechnia jego ideę i wyniki w całym kraju. Organizacja wypracowała modelowe narzędzia edukacyjne mające na celu naukę oszczędności poprzez zabawę. Składają się one w kompletny program, który jednak musi być dopasowany indywidualnie do każdej szkoły. Główne elementy programu to:

Co roku odbywa się także w każdej szkole wspólne spotkanie podsumowujące osiągnięcia, na którym władze miasta oficjalnie przekazują władzom szkoły zaoszczędzone pieniądze.

...w praktyce,...

Praca w grupach podczas dnia projektu „fifty/fifty" w gimnazjum Carla von Ossietzky'ego w berlińskiej dzielnicy Pankow. Źródło: www.fifty-fifty.eu, organizacja UfU e.V. pozwoliła na wykorzystanie zdjęcia.

Jestem zachwycona, jak to nam dobrze wyszło. Wcześniej nie byłam pewna swego, bo moi uczniowie i uczennice rozpoczęli przygotowania bardzo późno. Ale wszystkie projekty przebiegły dobrze i starsi zostali dobrze zaakceptowani przez młodszych  – mówi o jednym z takich projektów nauczycielka z gimnazjum Carla von Ossietzky'ego w berlińskiej dzielnicy Pankow[2]. Tamtejsi uczniowie gimnazjum zorganizowali wspólny dzień projektu „fifty/fifty" ze szkołą podstawową Mendel z tej samej dzielnicy. Uczniowie gimnazjum stali się w tym dniu nauczycielami dla uczniów szkoły podstawowej. W dwunastu grupach projektowych i jednej filmowej przygotowywano modele, plakaty lub inne praktyczne zadania na temat energetyki wodnej, solarnej, wiatrowej, wpływu spalania paliw na środowisko, ochrony klimatu, zieleni miejskiej i innych ciekawych zagadnień związanych z energią. Jedni przygotowywali wulkany z plasteliny, inni modele elektrowni wiatrowych, ale wszyscy dobrze się bawili. Ważne jest jednak także to, że jak pokazują ankiety, ponad 60% uczniów uczy się w projekcie czegoś nowego, a aż 75% uczniów rozmawia o oszczędzaniu energii z rodzicami.

Istotne są też ekologiczne i finansowe wyniki programu. W 2003 roku UfU e.V. przeprowadziło ocenę rezultatów projektu  w skali całych Niemiec. Poprzez specjalny kwestionariusz zebrano wyniki od 2039 szkół różnych typów z całego kraju. Dla 1367 szkół udało się ustalić dokładne dane. W projekcie energia oszczędzana jest poprzez działania w zakresie oszczędności wody, gospodarki odpadami, a także bezpośrednio oszczędności prądu i ciepła. Działania w tym zakresie przyniosły oszczędności przeciętnie w ciągu jednego roku:

Na podstawie danych zebranych od 1166 szkół ustalono, że rocznie wypracowano oszczędności na kwotę 5 099 408,04 Euro. Te pieniądze, zamiast zasilić konto przedsiębiorstw sprzedających media, zostały wykorzystane na różnego rodzaju projekty edukacyjne, inwestycje oszczędnościowe, wycieczki szkolne, festyny, a nawet podwyżki dla pracowników szkół. Przy czym nie we wszystkich szkołach stosowano prostą metodę podziału kosztów 50/50, ale także inne umowy, w tym przewidujące większe wynagrodzenie dla woźnych, bezpośrednie inwestycje w szkole, czy wynagrodzenie dla zewnętrznych konsultantów.

...w Niemczech, Polsce i Europie

Oszacowano, że gdyby w programie brały udział wszystkie 42000 niemieckich szkół publicznych wypracowane oszczędności mogłyby wynieść 180 milionów Euro, przy ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych na poziomie 1 mln ton rocznie. Póki co w różnego rodzaju przedsięwzięciach na rzecz klimatu w Niemczech bierze udział 3166 szkół, jak ustalono podczas tworzenia atlasu szkół chroniących klimat w Niemczech. Niemniej jednak projekt ma znacznie większe ambicje i już rozprzestrzenia się po całej Europie. W 2009 roku stworzono europejską sieć szkół „fifty/fifty". Do sieci przyłączyły się także polskie placówki. Partnerem programu w Polsce jest Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć „Energy Cites", a aktywne w programie są polskie szkoły z gmin Bielawa, Bielsko-Biała, Cieszyn, Chmielów, Dąbrowa Górnicza, Janów, Niepołomice, Raciechowice. 

Włącz się!

Zgłoszenie szkoły do programu można wykonać poprzez stronę internetową www.euronet50-50.eu/. Zgłoszenie musi być poprzedzone podpisaniem umowy pomiędzy samorządem a szkołą na podział zaoszczędzonych kosztów energii. Aktualnie "Energy Cites" otwiera kolejny projekt EURONET 50/50 MAX w Polsce i można zapisać się na konferencję go otwierającą, która odbędzie się 27 września 2013 roku w Krakowie [zobacz>>]. Tak oto niemiecka szkoła oszczędności rozszerza się na całą Europę.

Przypisy: