Projekt MILLENNIUM (Klimat Europy w ostatnim tysiącleciu) otrzymał ponad 12 mln EUR z tematu "Zrównoważony rozwój, zmiany globalne i ekosystemy" 6PR, a projekt ACQWA pozyskał niemal 6,5 mln EUR z tematu "Środowisko" 7PR.

W skład zespołu, pracującego pod kierunkiem Instytutu Leśnictwa Uniwersytetu we Freiburgu, Niemcy, i Szwajcarskiego Federalnego Instytutu Badawczego (WSL), weszli klimatolodzy, geografowie, archeolodzy i historycy. Naukowcy byli również w stanie, dzięki analizie słojów w ponad 7 000 subfosylnych, historycznych i współczesnych próbkach drzew, zrekonstruować historię temperatur i opadów atmosferycznych w okresie letnim w Europie Centralnej na przestrzeni ostatnich 2 500 lat w porównaniu do okresu 1 500 lat, jaki na ogół był ujmowany w dotychczasowych badaniach.

Zespół porównał następnie wahania klimatu letniego w Europie z wydarzeniami i epizodami z historii człowieka, takimi jak zarazy, migracje czy wojna trzydziestoletnia. Ich wnioski rzucają nowe światło na sposób, w jaki zmiany klimatu odegrały kluczową rolę w dobrobycie rolnym i wzroście gospodarczym.

"Zmiany klimatu wpływały na wydajność rolną, zagrożenia zdrowotne i poziom konfliktów w społeczeństwach preindustrialnych" – czytamy w artykule. "Rozróżnienie między wpływami środowiskowymi a antropogenicznymi oddziałującymi na dawne cywilizacje pozostaje jednak trudne z powodu niedostatku dowodów paleoklimatycznych o wyższej rozdzielczości. Prezentujemy tutaj oparte na słojach drzew rekonstrukcje zmienności opadów atmosferycznych i temperatur w okresie letnim w Europie Centralnej w ciągu ostatnich 2 500 lat. Ostatnie ocieplenie jest bezprecedensowe, niemniej współczesne wahania hydroklimatyczne mogły być już kilkakrotnie przewyższone pod względem rozmiaru i czasu trwania".

Naukowcy podkreślają, że dane klimatyczne przechowywane przez drzewa umożliwiły im porównanie naturalnych wahań opadów atmosferycznych i temperatury z rozwojem europejskich społeczeństw. Odkryli, że klimat letni w Europie w czasie epoki Imperium Rzymskiego na przykład był stosunkowo ciepły i wilgotny, i podlegał niewielkim zmianom. Zwiększona zmienność klimatyczna z okresu około 250-600 roku naszej ery, jak twierdzą naukowcy, zbiegła się z upadkiem Imperium Rzymskiego i zamętem okresu wędrówek ludów, kiedy to populacja Europy przeszła zasadniczą restrukturyzację.

Co więcej, naukowcy odkryli, że wilgotne i łagodne okresy letnie towarzyszyły szybkiemu rozwojowi politycznemu i kulturalnemu średniowiecznej Europy, a niesprzyjający klimat mógł mieć wpływ na warunki zdrowotne, które odegrały rolę w wywołaniu kryzysu gospodarczego, jaki pojawił się w czasie pandemii dżumy w XIV w.

Naukowcy zauważyli, że minima temperaturowe na początku XVII w. i XIX w. zbiegły się z porzucaniem siedlisk w czasie wojny trzydziestoletniej i masową migracją wielu Europejczyków do Ameryki.

"Wilgotne i ciepłe lata miały miejsce w okresach rzymskiej i średniowiecznej prosperity" – czytamy w artykule. "Silniejsza zmienność klimatu około 250-600 roku naszej ery zbiegła się z upadkiem Zachodniego Imperium Rzymskiego i chaosem okresu wędrówek ludów. Okoliczności historyczne mogą stać się przeciwwagą obecnej niechęci politycznej i fiskalnej do łagodzenia prognozowanych zmian klimatu" – dodają naukowcy.

Zespół wskazuje, że prognozowane zmiany klimatu na świecie mogą wywrzeć znacznie większy wpływ na społeczeństwa niż uznają to obecnie naukowcy. Co więcej, złożone powiązania przyczynowe między zmianami klimatu w przeszłości a reakcjami człowieka wymagają dalszych badań – jak mówią.

źródło: © Unia Europejska, 2005-2011
www.cordis.europa.eu