Emisje gazów cieplarnianych nie są obojętne dla ziemskiej atmosfery – zwiększają temperaturę powierzchni, powodując zaburzenia w układzie klimatycznym planety. Ekstremalne zjawiska pogodowe, będące jedną z konsekwencji tego procesu, pojawiają się nagle. Ich liczba, siła i czas trwania w ostatnich latach znacznie wzrosły. Szczególnie kończący się właśnie rok dał nam odczuć ich niszczycielską moc.

Huragan Sandy (połączenie huraganu i sztormu zimowego), szalejący na wschodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych w październiku, zniszczył wybrzeża New Jersey i Nowego Jorku. Z kolei przez kilka letnich miesięcy w kraju panowała susza najgorsza od 1930 roku. Objęła 48 stanów, pożary strawiły blisko 10 milionów akrów ziemi. NOAA podaje, że w tym roku odnotowano 11 ekstremalnych zdarzeń w Stanach, a straty nimi spowodowane wyniosły miliard dolarów.

16 września pokrywa lodowa Oceanu Arktycznego osiągnęła rekordowo niski zasięg. Wielką Brytanię od wielu tygodni nękają ulewy i powodzie, obecny rok może się okazać najbardziej mokrym w historii. Klęskami żywiołowymi dotkniętych zostało wiele rejonów świata.

Według danych Światowej Organizacji Meteorologicznej 11 spośród 12 najgorętszych lat w historii pomiarów wypadło po 2001 roku. Najcieplejszym okazał się 2010, z temperaturami o 0,54°C powyżej średniej wieloletniej (1961-1990), która wynosi 14°C. Obecny rok był dziewiąty z kolei, ze wzrostem o 0,45°C. Wyniki te potwierdziły prognozy Met Office, według których 2012 rok miał być cieplejszy niż 2011, lecz nie aż tak jak 2010.

Tym razem prognoza brytyjskiego biura na kolejny rok jest inna – 2013 może być jednym z najcieplejszych w historii pomiarów, z temperaturami o 0,43-0,71°C powyżej średniej długoterminowej. "Jest bardzo prawdopodobne, że rok 2013 będzie jednym z 10 najcieplejszych w historii badań, które sięgają do roku 1850 i bardzo prawdopodobne, że będzie cieplejszy niż 2012" – podaje Met Office. Przewidywania oparto na danych Uniwersytetu Wschodniej Anglii, Instytutu Goddarda w NASA oraz amerykańskiego NOAA National Climatic Data Center (NOAA NCDC).

Ocieplający się klimat może być zarówno wynikiem naturalnej zmienności, jak i emisji antropogenicznych gazów do atmosfery – uważa Dave Britton z Met Office. Zależność pomiędzy występowaniem ekstremów a zmianami klimatu coraz częściej dostrzegają i podkreślają naukowcy. Według wielu ten stosunek szybko rośnie i w konsekwencji może przytłoczyć wpływ naturalnych procesów.

Wzrost temperatury przyniesie nasilenie niebezpiecznych zjawisk pogodowych. Związek globalnego ocieplenia i jego skutków z działalnością człowieka potwierdza projekt piątego sprawozdania IPCC, który wyciekł 14 grudnia. Według zarysu raportu, który ma zostać opublikowany w przyszłym roku, średnia temperatura może wzrosnąć o 2°C do 2100 roku i ostatecznie osiągnąć nawet 4,8°C. Poziom morza prawdopodobnie wzrośnie o 29-82 cm do końca wieku (18-59 centymetrów przewidywano w raporcie z 2007).

"Jest bardzo prawdopodobne, że działalność człowieka spowodowała więcej niż połowę obserwowanego wzrostu średniej globalnej temperatury powierzchni Ziemi od roku 1950" – mówi projekt. "Bardzo prawdopodobne" zgodnie ze stopniowaniem IPCC oznacza m.in. 95 proc. Poprzedni raport z 2007 roku podawał pewność o 5 proc. mniejszą.

IPCC ostrzega jednak, że rozpowszechnianie nieautoryzowanego projektu może prowadzić do nieporozumień, gdyż raport jest nadal w przygotowaniu i przed jego wydaniem mogą zajść jeszcze zmiany.

Niemniej, coraz częstsze ekstrema pogodowe powinny stanowić impuls do zastanowienia, jak duży wpływ na to ma spalanie paliw kopalnych. Zmiany klimatyczne dotykają 300 mln ludzi rocznie, szacuje Global Humanitarian Forum, organizacja założona przez Kofiego Annana. Do roku 2030 75 mln ludzi może być zmuszone do migracji.

Niewiele ustaleń wynikło z ostatniego szczytu ONZ w Katarze. Państwa jak jak Polska, Rosja, Kanada, Stany Zjednoczone i Japonia skutecznie blokowały postęp negocjacji. Nie ma konkretnych rozwiązań, są tylko słabe obietnice. Kraje wyspiarskie i rozwijające się, najbardziej zagrożone zmianami klimatu zapowiedziały, że w przyszłym roku będą naciskać na uczestników konferencji, aby podjęto ambitne cele. Bez międzynarodowej współpracy w walce z emisjami, prognozy Met Office będą z roku na rok coraz bardziej niepokojące.

Ranking 12 najcieplejszych lat wg. danych Światowej Organizacji Meteorologicznej (stopnie Celsjusza powyżej średniej długoterminowej, która wynosi 14°C):

1    2010  0.54
2    2005  0.54
3    1998  0.51
4    2007  0.49
5    2003  0.49
6    2002  0.49
7    2009  0.48
8    2006  0.48
9    2012  0.45 (od stycznia do października)
10   2004  0.43
11   2001  0.43
12   2011  0.42

OB, ChronmyKlimat.pl
na podstawie: www.reuters.com, www.metoffice.gov.uk, fot. Wikimedia Commons