Komisja Europejska przedstawiła we wtorek (16 lutego) pakiet propozycji w zakresie zrównoważonego bezpieczeństwa energetycznego. Uaktualnia on prawodawstwo unijne w tej dziedzinie do obecnej sytuacji w branży, a także jest elementem tworzonej unii energetycznej.

Unia energetyczna i bezpieczeństwo

- Bezpieczeństwo energetyczne to jeden z elementów podstawy unii energetycznej. Jest tak dlatego, że pamiętamy kryzysy gazowe z 2006 i 2009 roku, kiedy miliony osób zostało pozbawionych ogrzewania. „Nigdy więcej”, powiedzieliśmy – tłumaczył komisarz ds. polityki klimatycznej i energetycznej Miguel Arias Cañete.
Zgodnie ze swoją nazwą, pakiet koncentruje się na aspekcie bezpieczeństwa energetycznego przygotowywanej unii energetycznej. Usiłuje je zapewnić poprzez zmiany w czterech kategoriach: dostaw gazu, umów energetycznych, dostępu do skroplonego gazu oraz ciepłownictwie i chłodnictwie.

Bezpieczeństwo dostaw

W ramach bezpieczeństwa dostaw, KE wprowadza postulowaną od dawna przez Polskę zasadę solidarności. Zgodnie z nią, sąsiednie państw członkowskie będą zobowiązane dostarczać gazu do gospodarstw domowych i podstawowych służb (np. opieka zdrowotna) w sąsiednich krajach unijnych w przypadku problemów z dostawami.

Komisja będzie także promować regionalne podejście do bezpieczeństwa zaopatrzenia w gaz. Przy analizach dotyczących bezpieczeństwa energetycznego w przypadku dostaw gazu i proponowaniu nowych rozwiązań w tej dziedzinie (np. nowych projektów gazociągowych), więcej uwagi ma być poświęconej ich wpływowi na cały region, a nie tylko na konkretny kraj.

Państwa członkowskie zostały przypisane do 7 grup regionalnych, za wyjątkiem Cypru i Malty, które z uwag na swój wyspiarski charakter i położenie są traktowane osobno. Polska znalazła się w grupie środkowo-wschodniej wraz z Czechami, Niemcami oraz Słowacją.

Ponadto, firmy gazowe będą teraz musiały informować KE i państwa członkowskie o zapisach, które wpływają na bezpieczeństwo dostaw. Ma to umożliwić krajom i Komisji przygotowanie odpowiednich planów na wypadek problemów z dostawami.

Umowy międzyrządowe

Umowom poświęcona jest także druga część dokumentu, dotycząca umów międzyrządowych. Trudno nie widzieć tutaj nawiązań do budowy przez Rosję South Streamu – konstrukcja tego gazociągu opierała się właśnie na umowach międzyrządowych między Rosją a Austrią, Bułgarią, Chorwacją, Grecją, Serbią, Słowenią i Węgry. Jednak ich zapisy zostały przez KE uznane za niezgodne z prawem unijnym, co doprowadziło do zakończenia całego projektu.

Komisja uzyskała dostęp do umów, na podstawie których powstawał South Stream z opóźnieniem, dlatego też budowa musiała zostać zatrzymana już po jej rozpoczęciu. By tego uniknąć, zgodnie z pakietem, kraje członkowskie będą musiały notyfikować Brukselę przed zawarciem tego typu umów. Będą musiały także poinformować Komisję przed rozpoczęciem negocjacji oraz na bieżąco w trakcie procesu negocjacyjnego.
Może to wpłynąć na szybkość całego procesu negocjacyjnego. KE będzie miała sześć tygodni na wydanie opinii na temat proponowanej umowy, a w przypadku zastrzeżeń Komisji, dane państwo będzie miało 12 tygodni na wprowadzenie wymaganych zmian.

LNG i gazoporty

Trzecia część umowy dotyczy szczególnej formy gazu ziemnego, jego skroplonej postaci (LNG). Jest on trudniejszy do wytworzenia – wymaga procesu skroplenia gazu ziemnego, a następnie przywrócenia formy gazowej – jednak ma jedną zasadniczą przewagę na formą gazową. LNG może być bowiem za pomocą statków wysyłany do miejsc, gdzie nie dochodzą gazociągi, umożliwiając państwom takim jak np. Litwa, gazociągowo połączonej do Rosji, na zdywersyfikowanie źródeł dostaw i pozyskanie gazu z nowych krajów.

Komisja Europejska chce, by skroplony gaz ziemny był odpowiedzią na problemy w dostępie do więcej niż jednego dostawcy gazu w państwach Europy Wschodniej. Bruksela chce, by państwa członkowskie rozbudowały infrastrukturę LNG – zarówno gazoporty, w których LNG jest odbierany ze statków, jak i połączenia umożliwiające przesyłanie tego gazu między krajami regionu.

KE nie wyklucza wsparcia finansowego największych projektów w tej dziedzinie w ramach Instrumentu „Łącząc Europę” (CEF, Connecting Europe Facility), w którym jest 6 mld euro na najważniejsze projekty infrastrukturalne z dziedziny energetyki. Jednak, jak podkreśla KE, „każdy projekt w tej dziedzinie musi być w stanie samodzielnie się utrzymać”, dlatego firmy energetyczne powinny być w stanie same rozwijać infrastrukturę.

Wydajność energetyczna

Odpowiednia wydajność energetyczna budynków jest ostatnim punktem pakietu, choć nie najmniej ważnym. KE zwraca uwagę, że ogrzewanie i chłodzenie budynków odpowiadania za 50 proc. unijnego rocznego zużycia energii, więc nawet stosunkowo niewielkie zmiany w tej dziedzinie mogą nieproporcjonalnie znacząco wpłynąć na zapotrzebowanie na energię.

Główny punkt nowego planu to chęć Komisji, by ułatwić stosowanie do celów ciepłowniczo-chłodniczych energii odnawialnej – obecnie tylko 5 proc. energii w tej dziedzinie pochodzi ze źródeł odnawialnych. Wspomóc ma także ponowne wykorzystanie energii oddawanej przez zabudowania. Obecnie rozprasza się ona w powietrzu i ziemi, ale można by ją wykorzystać – np. w szwedzkim Göteborgu 90 proc. zapotrzebowania na ciepło budynków mieszkalnych zaspokajana jest przy użyciu ciepła generowanego przez pobliskie zakłady przemysłowe w trakcie produkcji.

Nową propozycję KE podsumował jej wiceprzewodniczący ds. unii energetycznej Maroš Šefčovič: - Zainicjowana już przed rokiem strategia na rzecz unii energetycznej zawierała obietnicę zapewnienia wszystkim Europejczykom bezpiecznej, zrównoważonej i konkurencyjnej energii. Dzisiejszy pakiet jest skoncentrowany na bezpieczeństwie dostaw, nie zaniedbuje wszakże trzech nadrzędnych celów. Ograniczając zapotrzebowanie na energię i doskonaląc gospodarowanie dostawami zewnętrznymi, spełniamy obietnicę i zwiększamy stabilność rynku energii w Unii – podkreślił wiceprzewodniczący.

Źródło: EurActiv.pl