– Działania na rzecz klimatu mają zasadnicze znaczenie dla przyszłości naszej planety, a prawdziwie europejska polityka w dziedzinie energii jest podstawą naszej konkurencyjności – mówił szef KE José Manuel Barroso.

Obniżenie emisji gazów cieplarnianych (GHG) o 40 proc. poniżej poziomu z 1990 r., wiążący na całym obszarze UE cel w dziedzinie produkcji energii ze źródeł odnawialnych wynoszący co najmniej 27 proc., nowe, ambitne cele polityki w dziedzinie efektywności energetycznej, nowy system zarządzania oraz zbiór nowych wskaźników w celu zapewnienia konkurencyjności i bezpiecznego systemu energetycznego − to filary nowych ram prawnych UE w zakresie zmian klimatu i energii na 2030 r. przedstawione przez Komisję Europejską.

Poparte szczegółową analizą dotyczącą cen i kosztów energii ramy prawne na 2030 r. zapewnią inwestorom pewność prawną i skoordynowane podejście państw członkowskich, prowadzące do opracowania nowych technologii. Ramy te wspierają stały postęp w przechodzeniu na gospodarkę niskoemisyjną oraz tworzeniu konkurencyjnego i bezpiecznego systemu energetycznego zapewniającego energię po przystępnych cenach dla wszystkich konsumentów, zwiększającego bezpieczeństwo dostaw energii dla UE, zmniejszającego naszą zależność od importu energii i tworzącego nowe możliwości wzrostu i miejsc pracy, z uwzględnieniem potencjalnego wpływu cen w perspektywie długoterminowej.

Komunikat określający ramy prawne na 2030 r. będzie omówiony na najwyższym szczeblu, w szczególności w Radzie Europejskiej i Parlamencie Europejskim. Towarzyszy mu dotyczący rezerwy stabilności rynkowej wniosek legislacyjny w sprawie unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) po 2021 r., który ma na celu wzmocnienie stabilności systemu. Sprawozdanie dotyczące cen i kosztów energii w Europie, opublikowane razem z komunikatem wskazuje, że wzrost cen energii można częściowo ograniczyć poprzez zapewnienie opłacalnej polityki w dziedzinie energii i klimatu, konkurencyjnych rynków energii i poprawy efektywności energetycznej.

Kluczowe elementy ram polityki na 2030 r. określone przez Komisję są następujące:

1. Wiążący cel w zakresie ograniczenia emisji gazów cieplarnianych: Centralny element polityki UE w zakresie energii i klimatu na 2030 r. - 40 proc. redukcja emisji poniżej poziomu z 1990 r. zostanie osiągnięta wyłącznie za pomocą środków wewnętrznych. Roczna redukcja mieszcząca się w „pułapie" dotyczącym emisji w sektorach objętych EU ETS zwiększy się z 1,74 proc. obecnie do 2,2 proc. po 2020 r. Emisje z sektorów nieobjętych EU ETS powinny zostać ograniczone o 30 proc. poniżej poziomu z 2005 r., a działania te będą rozdzielone równomiernie pomiędzy państwa członkowskie. Komisja wzywa Radę i Parlament Europejski do uzgodnienia do końca 2014 r. zobowiązania do 40 proc. redukcji, jakie UE powinna podjąć na początku 2015 r. w ramach międzynarodowych negocjacji w sprawie nowej umowy dotyczącej klimatu, które powinny zakończyć się w Paryżu pod koniec 2015 r.

2. Cel dotyczący energii ze źródeł odnawialnych obowiązujący na całym obszarze EU: Energia odnawialna odegra główną rolę w przejściu na konkurencyjny, bezpieczny i trwały system energii. Wzorowany na bardziej zorientowanym na rynek podejściu dotyczącym tworzenia warunków dla powstających technologii, cel dotyczący energii ze źródeł odnawialnych obowiązujący na całym obszarze UE i kształtujący się na poziomie co najmniej 27 proc. w 2030 r. przyniesie znaczne korzyści w zakresie sald handlowych dotyczących energii w oparciu o lokalne źródła energii, zatrudnienie i wzrost gospodarczy. Cel dotyczący energii ze źródeł odnawialnych obowiązujący na całym obszarze UE jest niezbędny do prowadzenia dalszych inwestycji w tym sektorze. Jednak nie zostanie on narzucony w formie celów krajowych za pośrednictwem przepisów UE. Pozostawiono państwom członkowskim swobodę w zakresie przekształcenia systemu energetycznego w sposób najlepiej dostosowany do krajowych preferencji i okoliczności. Osiągnięcie powyższego celu będzie zapewnione poprzez nowy system zarządzania oparty na krajowych planach energetycznych (patrz niżej).

3. Efektywność energetyczna: Udoskonalona efektywność energetyczna przyczyni się do realizacji wszystkich celów polityki UE w zakresie energii − bez niej przejście do konkurencyjnego, bezpiecznego i trwałego systemu energii nie jest możliwe. Rola efektywności energetycznej w ramach opracowanych na 2030 r. będzie w dalszym ciągu rozważana w trakcie przeglądu dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej, który ma zostać ukończony pod koniec tego roku. Komisja rozważy ewentualną potrzebę zmian w dyrektywie po dokonaniu przeglądu. W krajowych planach energetycznych państw członkowskich należy również uwzględnić efektywność energetyczną.

4. Reforma EU ETS: Komisja proponuje ustanowić rezerwę stabilności rynkowej na początku kolejnego okresu handlu przydziałami w 2021 r. Rezerwa miałaby rozwiązać problem nadwyżki uprawnień do emisji, która powstała w ostatnich latach i jednocześnie podnieść odporność systemu na poważne zaburzenia poprzez automatyczne dostosowanie podaży uprawnień, które mają być sprzedane na aukcji. Utworzenie takiej rezerwy — oprócz niedawno uzgodnionego opóźnienia w drodze sprzedaży aukcyjnej przydziałów o wartości 900 mln do 2019-2020 r. („opóźnienie sprzedaży") — jest wspierane przez szerokie spektrum zainteresowanych stron. Zgodnie z dziś zaproponowanym prawodawstwem rezerwa będzie funkcjonować wyłącznie na podstawie uprzednio określonych zasad, które nie pozostawiają żadnej swobody Komisji ani państwom członkowskim w ich wdrażaniu.

5. Konkurencyjna, bezpieczna energia po przystępnych cenach: Komisja proponuje zestaw kluczowych wskaźników w celu oceny dokonywanych postępów oraz w charakterze podstawy dla potencjalnej polityki. Wskaźniki te dotyczą na przykład zróżnicowania w cenach energii między głównymi partnerami handlowymi, dywersyfikacji dostaw i korzystania z lokalnych źródeł energii, jak również zdolności połączeń wzajemnych między państwami członkowskimi. Realizowana w oparciu o te wskaźniki polityka zapewni w perspektywie 2030 r. konkurencyjny i bezpieczny system energii, który będzie nadal opierać się na integracji rynku, dywersyfikacji dostaw, wzmocnieniu konkurencji, rozwoju lokalnych źródeł energii, a także na wsparciu badań, rozwoju i innowacji.

6. Nowy system zarządzania: W ramach na 2030 r. przedstawiono nowy system zarządzania w oparciu o krajowe plany na rzecz konkurencyjnej, bezpiecznej i trwałej energii. Plany te zostaną przygotowane w oparciu o przyszłe wytyczne Komisji przez państwa członkowskie w ramach wspólnego podejścia, które zapewni większą pewność inwestorom i większą przejrzystość, a także poprawi spójność, koordynację i nadzór UE. Interaktywna współpraca między Komisją a państwami członkowskimi sprawi, że plany będą wystarczająco ambitne, a także spójne i zgodne w czasie.

Do komunikatu określającego ramy na 2030 r. dołączono sprawozdanie w sprawie cen energii i kosztów, które ocenia kluczowe czynniki i porównuje ceny UE z cenami jej głównych partnerów handlowych. Ceny energii wzrosły w prawie każdym państwie członkowskim od 2008 r., głównie z powodu podatków i opłat, ale także ze względu na wyższe koszty sieci. Porównanie z partnerami międzynarodowymi, w szczególności z cenami gazu w USA, podkreśla rosnące zróżnicowanie cen, które mogłoby osłabić konkurencyjność Europy, w szczególności dla energochłonnych sektorów przemysłu. Niemniej jednak rosnące ceny energii mogą być częściowo złagodzone poprzez racjonalną politykę w dziedzinie klimatu i energii, konkurencyjne rynki energii i udoskonalone środki efektywności energetycznej, takie jak stosowanie bardziej energooszczędnych produktów. Działania europejskiego przemysłu na rzecz efektywności energetycznej należy rozwinąć bardziej, uwzględniając ograniczenia fizyczne, jako że konkurencja działa w ten sam sposób a przemysł europejski decyduje się inwestować poza granicami UE aby zbliżyć się do rozwijających się rynków. Ustalenia te stanowią podstawę ram na rok 2030.

Wypowiedzi polityków Komisji Europejskiej

– Działania na rzecz klimatu mają zasadnicze znaczenie dla przyszłości naszej planety a prawdziwie europejska polityka w dziedzinie energii jest podstawą naszej konkurencyjności. Dzisiejszy pakiet stanowi dowód na to, że całościowe podejście do tych dwóch kwestii nie tylko nie przynosi szkód, ale wręcz wzmacnia je wzajemnie. Tworzenie gospodarki zasobnej w miejsca pracy, mniej zależnej od importu energii dzięki zwiększonej wydajności i zwiększonej lokalnej produkcji czystej energii leży w interesie UE. Ustalony na 2030 r. ambitny cel 40 proc. redukcji gazów cieplarnianych jest najbardziej racjonalnym pod względem kosztów przełomowym osiągnięciem w naszym dążeniu do gospodarki niskoemisyjnej. A cel dotyczący co najmniej 27 proc. udziału energii ze źródeł odnawialnych stanowi ważny sygnał i oznacza stabilność dla inwestorów, wzrost zielonego zatrudnienia i zwiększenie bezpieczeństwa dostaw energii.

Przewodniczący Komisji Europejskiej, José Manuel Barroso

– Ramy na 2030 r. odzwierciedlają dążenie UE do postępów w dziedzinie konkurencyjnej i niskoemisyjnej gospodarki, stabilności inwestycji i bezpieczeństwa dostaw energii. Moim celem jest zapewnienie dostępu do energii po konkurencyjnych cenach dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Ramy na rok 2030 ustanawiają wysoki poziom ambicji działań związanych z klimatem, ale także wskazują, że powinno być to osiągnięte jak najniższym kosztem. Wewnętrzny rynek energii tworzy podstawy umożliwiające realizację tego celu, a ja będę kontynuował pracę nad jego ukończeniem tak aby wykorzystać cały jego potencjał. Zawiera się w tym „europeizacja" polityki w zakresie energii ze źródeł odnawialnych.

Komisarz ds. energii Günther Oettinger

– Pomimo opinii, że nic ambitnego Komisji nie uda się ustalić, udało nam się. Redukcja emisji na poziomie 40 proc. jest najbardziej efektywnym celem związanym z kosztami energii dla UE i bierze pod uwagę odpowiedzialność globalną. Europa musi oczywiście kontynuować swoje stanowisko w kwestii źródeł odnawialnych. Dlatego jest to takie ważne, że udało się Komisji przedstawić wiążący cel na poziomie UE. Szczegóły ram będą musiały być jeszcze doprecyzowane, ale kierunek dla Europy został przyjęty. Jeżeli inne regiony byłyby równie ambitne w sprawach klimatu, świat byłby dziś w lepszej kondycji.

Komisarz ds. działań w dziedzinie klimatu, Connie Hedegaard

Dalsze działania

Rada Europejska rozważy ramy prawne podczas wiosennego posiedzenia w dniach 20-21 marca.

Przebieg procedury

Ramy powstały w oparciu o istniejący „pakiet klimatyczno-energetyczny" określający cele na 2020 r., a także o plan działań Komisji na 2050 r. na rzecz energii i konkurencyjnej gospodarki niskoemisyjnej. Komunikat w sprawie ram politycznych na 2030 r. realizuje założenia zielonej księgi Komisji z marca 2013 r., za pośrednictwem której rozpoczęto zakrojone na szeroką skalę konsultacje społeczne dotyczące najbardziej odpowiedniego zakresu i struktury celów w zakresie klimatu i energii na 2030 r. Dokumenty te odzwierciedlają unijny cel zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych o 80-95 proc. poniżej poziomu z 1990 r. do 2050 r. jako część koniecznych działań ze strony krajów rozwiniętych.

źródło: © Unia Europejska, 1995-2013

Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada Fundacja – Instytut na rzecz Ekorozwoju, poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają oficjalnego stanowiska Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.