Unia Europejska chce być liderem w walce ze zmianami klimatu. Odnawialne źródła energii rozwijają się szybko, a całkowity spadek emisji gazów cieplarnianych jest obiecujący. Niestety w jednej dziedzinie nie idzie za dobrze: emisje CO₂ z elektrowni węglowych w latach 2009-2012 wzrosły. Ze względu na niską cenę węgla wiele europejskich instalacji spalających węgiel pracuje pełną parą, podczas gdy elektrownie gazowe nie wykorzystują w pełni swoich możliwości, pracują rzadziej lub zostają zamykane.

Wśród państw członkowskich spore ambicje klimatyczne wykazują Niemcy i Wielka Brytania. Tymczasem okazuje się, że to te dwa kraje emitują najwięcej CO₂ w swoich elektrowniach węglowych. Tuż za nimi jest Polska.

Unia Europejska nie zrealizuje swoich celów bez rezygnacji z produkcji energii przy spalaniu węgla. Dlatego postanowiła się przyjrzeć najbardziej zanieczyszczającym instalacjom. Na jej zlecenie powstał raport organizacji CAN Europe, HEAL, WWF i Europejskiego Biura Ochrony Środowiska (ang. European Environmental Bureau, EEB) „Europe‘s dirty 30. How the EU‘s coal-fired power plants are undermining its climate efforts” (Najbrudniejsza trzydziestka europy. Jak elektrownie węglowe w Unii Europejskiej podkopują jej wysiłki na rzecz klimatu).

Pierwsze miejsce Bełchatowa

Najwięcej trujących elektrowni węglowych – aż osiemnaście – zlokalizowanych jest w Niemczech i Wielkiej Brytanii. W Polsce jest ich cztery. W pierwszej trzydziestce znalazły się jeszcze dwie greckie i włoskie instalacje, po jednej znajduje się w Estonii, Portugalii, Hiszpanii oraz Holandii.

W porównaniu z dziewięcioma niemieckimi i dziewięcioma brytyjskimi elektrowniami Polska z czterema instalacjami w Bełchatowie, Kozienicach, Turowie i Rybniku na pierwszy rzut wydaje się nie wypadać najgorzej. Niestety, gdy wziąć pod uwagę ilość emisji z jednego źródła, wskakujemy na pierwsze miejsce.

Największym europejskim trucicielem od lat pozostaje elektrownia w Bełchatowie. W 2013 roku wyemitowała ponad 37 mln ton dwutlenku węgla. Kozienice i Turów z emisjami na poziomie ok. 10 mln ton znalazły się na początku drugiej połowy stawki, a Rybnik z ponad 8 mln ton uplasował się na 25. miejscu.

„Nabrudniejsze” elektrownie w Europie

Całkowite emisje w 2013 roku na podstawie raportów przedstawionych przez państwa członkowskie Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Systemu Handlu Emisjami (EU ETS).

Wpływ węgla na zdrowie

Węgiel jest najbrudniejszym paliwem. W wyniku jego spalania do atmosfery uwalniany jest nie tylko dwutlenek węgla, lecz także tlenki azotu i siarki, metale ciężkie, np. rtęć i arsen.

Największym zagrożeniem są mikroskopijne cząsteczki pyłu o rozmiarach poniżej 2,5 mikrometra (PM 2,5). Małe cząsteczki siarki, tlenków azotu czy sadzy dostają się głęboko do płuc, przenikają do układu krwionośnego i przyczyniają się do zgonów oraz licznych problemów zdrowotnych. Wśród nich jest m.in. rak płuc, astma, infekcje, kaszel i inne zaburzenia pracy płuc, problemy z ciśnieniem krwi i jej krzepnięciem, wylewy czy ataki serca. Zanieczyszczania z elektrowni węglowych przekładają się również na problemy z zajściem w ciążę i mniejszą wagę noworodków, zaburzają rozwój płodów i przyczyniają się do przedwczesnych porodów.

Według danych Europejskiej Agencji Środowiska (ang. European Environment Agency, EEA) w 2009 roku elektrownie węglowe przyczyniły się do skrócenia życia Europejczyków o ponad 196 tys. lat i przyczyniły się do 18 200 przedwczesnych zgonów. Na przewlekłe zapalenie oskrzeli zachorowało 8,5 tys. nowych osób, a przedsiębiorcy 27 krajów członkowskich ponieśli straty wskutek opuszczenia przez pracowników łącznie 4 mln dni pracy.

– Każda duża elektrownia węglowa w Europie to setki milionów euro kosztów zewnętrznych – mówi Julia Huscher z HEAL. – Rezygnacja z węgla przez Europę wszystkim wyjdzie na dobre: więcej ludzi będzie miało dostęp do czystszego powietrza, unikniemy także kolejnych problemów ze zdrowiem w związku ze zmianami klimatu.

Troska o klimat

Oprócz zdrowia obywateli Unii Europejskiej mające swój udział w powstaniu raportu organizacje ekologiczne martwi oczywiście klimat.

Elektrownie węglowe, mimo że wytwarzają tylko 40% energii na świecie, odpowiadają za ponad 70% emisji w sektorze energetycznym. Według Międzynarodowej Agencji Energetycznej, aby udało się zatrzymać wzrost średniej globalnej temperatury na poziomie 2ºC, udział węgla w miksie energetycznym Unii Europejskiej w 2035 roku musi wynosić co najwyżej 4%. W 2011 roku było to 26%.

Duże zużycie węgla w ważnych krajach członkowskich, takich jak Wielka Brytania i Niemcy, każe zastanowić się, czy nie grozi nam niebezpieczeństwo zbyt długiego pozostawania przy tym paliwie kopalnym, zwłaszcza jeśli państwa te wydłużać będą czas funkcjonowania instalacji węglowych.

CAN Europe, HEAL i WWF nawołują do dekarbonizacji sektora energetycznego oraz wyłączania najbardziej trujących elektrowni. Apelują również o wdrożenie odpowiednich strategii na poziomie UE, które uniemożliwią przedłużanie życia nieefektywnej elektrowni, zaprzestanie inwestycji węglowych w UE i na świecie oraz reformę Europejskiego Systemu Handlu Emisjami (EU ETS), która przyśpieszy odchodzenie od paliw kopalnych.

Raport „Europe‘s dirty 30. How the EU‘s coal-fired power plants are undermining its climate effots” można znaleźć na stronach WWF.

Urszula Drabińska, ChronmyKlimat.pl

Redakcja ChronmyKlimat.pl zezwala na przedruk tego artykułu pod warunkiem podania źródła wraz z aktywnym linkiem do portalu (ChronmyKlimat.pl).