NSA odrzucił skargi kasacyjne złożone przez Sejmik Województwa Małopolskiego, Krakowski Alarm Smogowy oraz Fundację ClientEarth Poland. Spór dotyczył niejasności brzmienia artykułu 96 Prawa ochrony środowiska w zakresie uprawnień do wydawania tego rodzaju uchwał przez sejmiki województwa. – W swoim wyroku sąd podkreślił, że odnosi się wyłącznie do aktualnego brzmienia artykułu 96 Prawa ochrony środowiska, więc nie rzutuje on na ocenę planowanej nowelizacji ani ewentualnych uchwał podjętych w przyszłości na jej podstawie – to bardzo dobra wiadomość – komentuje Małgorzata Smolak, prawnik z Fundacji ClientEarth. Sąd ma teraz 30 dni na wydanie pisemnego uzasadnienia orzeczenia.

Namawiają Prezydenta

Przed ogłoszeniem przez NSA swojego wyroku, organizacje pozarządowe domagające się walki ze smogiem spotkały się z urzędnikami Kancelarii Prezydenta RP, próbując nakłonić Andrzeja Dudę do podpisania tzw. ustawy antysmogowej, nowelizującej wspomniany art. 96 POŚ. – Przekonywałem, że chodzi nie tylko o zdrowie, ale także o miejsca pracy w turystyce, które są zagrożone na Podhalu przez smog – mówi Piotr Manowiecki z Podhalańskiego Alarmu Smogowego. W trakcie spotkania przedstawiciele Krakowskiego, Podhalańskiego oraz Rabczańskiego Alarmu Smogowego przekazali urzędnikom prawie 10 tysięcy podpisów pod apelem do prezydenta o podpisanie ustawy, które zgromadzono w trakcie dwutygodniowej zbiórki w internecie oraz podobny apel 40 znanych lekarzy różnych specjalizacji, w tym kardiologów i onkologów.

Drugi czarny piątek dla Krakowa

Dzisiejszy wyrok NSA dotyczy uchwały Sejmiku Województwa Małopolskiego z listopada 2013 roku, która zakazywała używania paliw stałych na terenie Krakowa w celach ogrzewania lokali i budynków oraz w celu ogrzewania wody od 1 września 2018 roku. Była to pierwsza tego typu uchwała w Polsce. Wraz z zakazem palenia węglem i drewnem wprowadzono w Krakowie szeroką akcję dofinansowania wymiany pieców oraz program osłonowy dla najuboższych w celu pokrycia wyższych rachunków za energię. Uchwała sejmiku została uchylona przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w piątek 22 września 2014 roku.

WSA przychylił się do argumentów dwóch osób fizycznych, które zaskarżyły zakaz i orzekł o jego niezgodności z prawem, wskazując m.in. że uchwała zbyt głęboko ingeruje w prawa jednostki oraz przekracza uprawnienia ustawowe przyznane sejmikom na mocy Prawa ochrony środowiska. – Sąd argumentował wyrok powołując się między innymi na naruszenie przez sejmik normy kompetencyjnej, a to właśnie sejmiki odpowiedzialne są w Polsce za zapewnienie odpowiedniej jakości powietrza w regionach. Rodzi się więc pytanie, w jaki sposób sejmik miałby to robić? – komentowała wówczas wyrok Małgorzata Smolak z Fundacji ClientEarth.

Kontrowersje wzbudziło także uzasadnienie wyroku krakowskiego sądu, który stwierdził, że gdyby więcej samorządów poszło za przykładem Krakowa, zagrożone byłoby bezpieczeństwo energetyczne Polski. Krakowski Alarm Smogowy komentował tamten wyrok: „Sąd, piętnując rzekomo krzywdzący dla niektórych grup społecznych kształt uchwały uznał de facto wyższość prawa do trucia nad gwarantowanym konstytucyjnie prawem do życia w czystym środowisku. Brak poprawy jakości powietrza w mieście oznaczać będzie, że nadal co roku z powodu zanieczyszczenia powietrza przedwcześnie umierać będzie kilkaset mieszkańców miasta.”

Czy Prezydent podpisze ustawę?

Odpowiedzią na wskazane przez Wojewódzki Sąd Administracyjny wątpliwości dotyczące zakresu kompetencji sejmików wojewódzkich odnośnie walki o czyste powietrze miała być tzw. poprawka Arkita do Prawa ochrony środowiska. Ustawa znana także jako ustawa antysmogowa, została w sierpniu uchwalona przez Sejm i obecnie czeka na podpis Prezydenta. Wskazuje ona wyraźnie, że samorządy będą mogły wprowadzić na swoich obszarach normy dotyczące spalanych paliw, a także wprowadzać zakaz ich używania. Ustawa nadaje samorządom również kompetencje do określania norm emisyjnych dla pieców. – Wyrok pokazał, że bez nowelizacji Prawa ochrony środowiska, nie da się podejmować skutecznych działań na rzecz ochrony powietrza w Polsce. Mamy nadzieję, że Prezydent Duda podpisze ustawę antysmogową, która nowelizuje to prawo – mówi Andrzej Guła z Krakowskiego Alarmu Smogowego.

Marek Józefiak, Chrońmy Klimat