Naukowcy często mają problem ze zrozumieniem, jak różne gatunki roślin reagują na zmiany klimatu, ponieważ dysponują ograniczoną ilością wiarygodnych danych z minionych dziesięcioleci, nie mówiąc o stuleciach. Chodzi o dane z dziedziny fenologii – nauki o reakcji organizmów na klimat, np. momencie corocznego zakwitania roślin czy pojawiania się na drzewach pierwszych liści.

Nowe badanie ekologów i botaników brytyjskich dowiodło, że rośliny, które zasuszono i sprasowano nawet 150 lat temu, "mówią" o klimacie i przyrodzie minionych dziesięcioleci to samo, co prowadzone bardziej współcześnie obserwacje terenowe.

Naukowcy przebadali 77 okazów storczyków z gatunku Ophrys sphegodes. Okazy te zebrano w latach 1848-1958, a później trafiły do zbiorów brytyjskich Królewskich Ogrodów Botanicznych w Kew oraz Muzeum Historii Naturalnej w Londynie. Każdy eksponat opatrzono opisem zawierającym szczegółowe informacje na temat tego, gdzie i kiedy go zerwano. Naukowcy zestawili te informacje z historycznymi danymi brytyjskiego biura meteorologicznego i sprawdzili, jak średnie temperatury wiosny wpływały na kwitnienie storczyków.

Tak uzyskane dane porównali następnie z wynikami obserwacji w terenie, dotyczącymi kwitnienia tych samych gatunków storczyków z rezerwatu przyrody Castle Hill w hrabstwie East Sussex. Dysponowali danymi na ten temat z lat 1975-2006. Moment zakwitania, zależny od temperatur, okazał się w przypadku obu grup roślin identyczny. Zarówno badania herbarium, jak i obserwacje terenowe pozwoliły stwierdzić, że na każdy jednostopniowy wzrost średnich wiosennych temperatur rośliny reagują zakwitaniem o sześć dni wcześniej.

Wyniki tego badania stanowią pierwszy bezpośredni dowód, iż zielniki można wykorzystywać jako wiarygodne narzędzie badania związków pomiędzy fenologią a zmianami klimatu – zwłaszcza, kiedy brakuje historycznych danych z badań w terenie – tak zaś bywa najczęściej, jeśli chodzi o odległe dziesięciolecia.
 

"Te wyniki są fascynujące, gdyż reakcja roślin na wiosenne temperatury okazała się podobna w dwóch zupełnie innych źródłach danych. Kolekcje zasuszonych roślin mogą więc dostarczać cennych informacji do badań zmian klimatu" – potwierdza główna autorka tych badań, Karen Robbirt z Uniwersytetu Wschodniej Anglii.

"Reakcja na wiosenne temperatury, przejawiająca się zakwitaniem roślin, okazała się niezmienna, mimo przyspieszenia wzrostu temperatur począwszy od lat 70 XX w. To daje nam nieco wiary we własne zdolności do prognozowania wpływu przyszłego ocieplenia na czas kwitnienia roślin" – dodała Robbirt.

Badanie to oznacza możliwość wykorzystania na nowo miliardów roślin i zwierząt, tworzących zbiory różnych herbariów, kolekcji i muzeów historii naturalnej na całym świecie. Niektóre z tych okazów pochodzą z czasów Linneusza, sprzed 250 lat.

źródło: PAP – Nauka w Polsce
www.naukawpolsce.pap.pl