W Unii jest ponad 20 mln małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), które stanowią podstawę jej gospodarki i prawie 100% wszystkich europejskich firm. Zapewniają 67% ogólnego zatrudnienia. Są one niezbędnym elementem strategii "Europa 2020" na rzecz inteligentnego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego. Komisja Europejska wspiera te firmy poprzez działania mające podnieść świadomość w kwestii ochrony środowiska i zużycia energii, a także oferuje pomoc w przepisach wykonawczych, ocenie wpływu przedsiębiorstw na środowisko i podniesieniu kwalifikacji pracowników.

Raport Eurobarometru powstał na podstawie badań ośrodka TNS Political & Social. Obejmuje on 13,5 tys. przedsiębiorstw w UE28, Stanach Zjednoczonych, Albanii, Islandii, Liechtensteinie, Macedonii, Czarnogórze, Norwegii, Serbii, Turcji oraz Izraelu, które zatrudniają mniej niż 250 pracowników. Przegląd zielonego rynku obejmuje między innymi:

• obecny stan zielonego rynku,
• przestrzeganie przepisów dotyczących ochrony środowiska,
• obecne i przyszłe działania w kwestii efektywności wykorzystania zasobów,
• rolę i wpływ polityki w zakresie wspierania inicjatyw zielonego biznesu,
• przeszkody w efektywnym gospodarowaniu zasobami.

Zielone działania

Z analizy wynika, że MŚP coraz chętniej inwestują w zrównoważoną gospodarkę zasobami. 92% MŚP działa zgodnie z przepisami w zakresie środowiska, a 19% podejmuje dodatkowe inicjatywy. Prośrodowiskowe działania (w szczególności oszczędność energii) najczęściej podejmowane są w przedsiębiorstwach, które zatrudniają 50-249 pracowników.

Prawie wszystkie firmy (93%) podjęły co najmniej jedno działanie, aby być bardziej efektywnymi pod względem zasobów. Do najczęściej podejmowanych kroków należą – minimalizowanie ilości powstających odpadów i oszczędność energii (razem 67%). Co najmniej połowa prowadzi również recykling lub ponownie używa materiałów i odpadów w firmie albo oszczędza wodę (51%). Osiem na dziesięć firm planuje dodatkowe działania w zakresie efektywności zasobów w przeciągu najbliższych dwóch lat, dotyczące w szczególności oszczędności energii (58%) i minimalizacji odpadów (56%).

Inicjatywy te są najczęściej podejmowane, by zmniejszyć koszty działalności (63%), przy czym dla 28% środowisko jest jednym z priorytetów firmy. 42% firm mówi, że ich koszty produkcji zmniejszyły się w ciągu ostatnich dwóch lat – o siedem punktów procentowych w stosunku do roku 2012. Jednakże ponad połowa (55%) napotyka trudności, do których należą między innymi skomplikowane prawne i administracyjne procedury (26%). Jako rozwiązanie tego problemu MŚP najczęściej wymieniają dotacje i subwencje (34%), a 22% chciałoby porady na temat możliwości finansowania inwestycji w efektywne wykorzystywanie zasobów.

Zielony rynek i zamówienia publiczne

Znacznie słabsze wyniki są w sektorze zielonych zamówień publicznych. Tylko 12% spośród MŚP złożyło oferty w przetargu o udzielenie zamówienia publicznego, które obejmowało wymogi ochrony środowiska, w tym 7% z sukcesem. 14% firm, które nigdy nie próbowały zakłada, że taki przetarg jest zbyt skomplikowany. Jedna na pięć firm (21%) kandydująca do zielonego przetargu publicznego napotkała trudności. Największymi przeszkodami okazywały się zbyt duża liczba niezbędnych formalności (39%) oraz wysokie koszty (19%).

Z kolei zielone rynki są coraz popularniejsze. Jedna czwarta europejskich MŚP oferuje ekologiczne produkty lub usługi (26%), dalsze 7% planuje wprowadzić taką ofertę w ciągu najbliższych dwóch lat. Połowa z tych firm dostarcza produkty i usługi ekologiczne, takie jak oznakowania ekologiczne lub ekoprojekty, ponad jedna trzecia (35%) w obszarze używania materiałów z recyklingu. Przedsiębiorstwa działające na zielonym rynku mają w nim 26% udział. Najwięcej jest ich w sektorze budowlanym (26%), produkcji i przetwórstwie żywności (24%) oraz w przemyśle elektronicznym i mechanicznym (22%). Do podejmowania takich działań firmy skłania najczęściej popyt (50%), a dopiero później podstawowe wartości firmy (33% ) i jej wizerunek (31%).

Większość sprzedaży prowadzona jest w oparciu o własne środki finansowe (58%) i/lub wiedzę techniczną (55%), podczas gdy 22% w ramach zewnętrznego wsparcia, najczęściej w formie pomocy niefinansowej od firm prywatnych (36%) i stowarzyszeń gospodarczych (31%). Artykuły są zazwyczaj produkowane na rynek krajowy, a wspólny rynek unijny jest głównym miejscem zbytu dla 20% przedsiębiorstw. Tylko 7% eksportuje swoje produkty poza Unię.

Zielone miejsca pracy

Cztery na dziesięć MŚP mają co najmniej jednego pracownika w pełnym wymiarze godzin w zielonym miejscu, co oznacza wzrost o pięć punktów procentowych od 2012 roku. W Unii Europejskiej małe i średnie przedsiębiorstwa zatrudniają przeciętnie 2,1 zielonych pracowników na pełen etat. W 2013 r. ponad 20 mln miejsc pracy w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw to tzw. ekologiczne miejsca pracy. A im większa firma, tym bardziej prawdopodobne, że ma co najmniej jednego zielonego pracownika.

Olga Bakanowska, ChronmyKlimat.pl

Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada Fundacja – Instytut na rzecz Ekorozwoju, poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają oficjalnego stanowiska Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.