Portal Gram w Zielone prezentuje wnioski z dyskusji o wykorzystaniu energetyki odnawialnej w Warszawie, która odbyła się z inicjatywy Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy w ramach projektu "Cities on Power".

O tym, jak przyspieszyć rozwój energetyki odnawialnej w stolicy, rozmawiali eksperci samorządowi i branżowi z trzydziestu instytucji podczas warsztatu "Szanse i bariery rozwoju energetyki odnawialnej w Warszawie". Spotkanie było częścią projektu "Cities on Power", którego liderem jest Warszawa. Celem spotkania, które odbyło się 15 maja 2012 r., było zebranie informacji od samorządowców, właścicieli firm, zakładów energetycznych, producentów urządzeń i spółdzielni mieszkaniowych, jakie bariery powinny być zniesione, aby zwiększyć inwestowanie w OZE w stolicy. Konkluzje ze spotkania pomogą sformułować wstępne założenia do Planu działań na rzecz odnawialnych źródeł energii w Warszawie. Przyjęte w nim rozwiązania o charakterze finansowo-organizacyjnym mają zachęcająć do inwestowania w odnawialne źródła energii zarówno przez osoby prywatne jak i instytucje publiczne.

Projekt "Cities on Power" promuje zwiększenie wykorzystania energii odnawialnej na obszarach miejskich. Oprócz wypracowania wspólnej koncepcji promocji energii odnawialnej w miastach i prowincjach partnerskich, partnerzy zajmą się oceną efektywności innowacyjnych rozwiązań energetycznych w konkretnych lokalizacjach i opracują szczegółowe dokumenty, pomocne podczas procedur przetargowych. Szczególne znaczenie będą miały te rodzaje energii odnawialnej, które możliwe są do wykorzystania w dużych aglomeracjach miejskich, jak energetyka słoneczna i pompy ciepła. Oprócz Warszawy, która jest liderem projektu, potencjał wykorzystania energii odnawialnej zbadają Turyn, Klagenfurt i Rawenna. Dzięki wykorzystaniu energetyki odnawialnej, mieszkańcy miast zwiększą swoją niezależność energetyczna i poprawią jakość życia, przyczyniając się jednocześnie do redukcji emisji gazów cieplarnianych.

Międzynarodowy projekt "Cities on Power" jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu dla Europy Środkowej. Wartość projektu to ok. 2,3 mln euro, z czego 1,8 mln euro pochodzi ze środków unijnych. Projekt będzie realizowany przez Biuro Funduszy Europejskich Urzędu m.st. Warszawy do czerwca 2014 r.

Poniższe wnioski i pomysły zebrane podczas debaty "Szanse i bariery rozwoju energetyki odnawialnej w Warszawie" posłużą do opracowania Planu Działań na rzecz odnawialnych źródeł w Warszawie:

1. Przyłączanie do sieci w aspekcie planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Współpraca z zakładami energetycznymi.

2. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego a rozwój OZE. Procedury administracyjne dla inwestorów w zakresie OZE.

3. Finansowanie OZE w Warszawie.

4. Współistnienie rozproszonej energetyki odnawialnej z ciepłem sieciowym

Przy każdym temacie zostały postawione tezy przez ekspertów, które również zostały uwzględnione w niniejszym raporcie.

WNIOSKI Z DYSKUSJI

TEMAT 1: Przyłączanie do sieci w aspekcie planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Współpraca z zakładami energetycznymi.

Ekspert: Jan Rojewski, Biuro Infrastruktury

Tezy i obszary do dyskusji:

- Jakie są warunki konieczne do powstania masowej prosumpcji z Odnawialnymi Źródłami Energii w aspekcie przyłączania do sieci elektroenergetycznej?

- Jakie problemy muszą by rozwiązane np. przez zinstrumentalizowanie procedur?

- Określić mechanizmy, które można / należy wprowadzić.

- Współpraca z siecią elektroenergetyczną odnawialnych źródeł energii niekoncesjonowanych, nie prowadzących działalności gospodarczej osób (fizycznych).

Wnioski:

1. Warunkiem przyłączania jakiegokolwiek źródła odnawialnego jest opłacalność samej inwestycji.

2. Dotacje do energii odnawialnej postrzegane są przez niektórych uczestników jako nienaturalny element rynku.

3. Kluczową kwestią dla funkcjonowania OZE na rynku energii jest wypracowanie produktu energetycznego o wielu parametrach, których podstawą jest zmienna w czasie cena.

4. Utrzymać uprzywilejowaną pozycję OZE w tym gwarancję zakupu przez system tylko do pewnego poziomu wielkości mocy (prefencje dla małych wytwórców)

5. Techniczne trudności przyłączania do sieci powinny być zmniejszone; np. przez urządzenia „plug-in"1 z homologacją.

6. Postuluje się zorganizowanie prostego sposobu dołączania się do grona prosumentów np. przez urządzenia „plug & play"2.

7. Postuluje się uporządkowanie certyfikatów urządzeń koniecznych przy współpracy OZE z siecią.

8. Postuluje się zmianę prawa energetycznego w kierunku zwiększenia obowiązków operatorów systemów dystrybucyjnych które umożliwiłyby współpracę OZE z siecią oraz dopuszczenie mechanizmów wsparcia dla przystosowania sieci do masowego przyłączania małych OZE

9. Potrzebne jest uproszczenie procedur formalnych.

10. Niezbędne są dobrze opisane procedury organizacyjne, techniczne i handlowe.

11. Konieczne jest wprowadzenie przepisów ułatwiających działalność prosumentów.

12. Wskazane jest wprowadzenie przez przedsiębiorstwa energetyczne osobnej procedury oraz wniosku i umowy na przyłączenie się do sieci dla prosumenta (prostszych niż dla tradycyjnego producenta energii)

13. Postuluje się utworzenie grup przyłączeniowych prosumentów do sieci, żeby rozłożyć koszty rozbudowy sieci.

14. Sugeruje się budowę równoległej sieci do przyłączenia prosumentów i samochodów elektrycznych np. prądu stałego.

15. Potrzebne jest propagowanie dobrych praktyk funkcjonowania źródeł OZE w mieście oraz udostępnienie informacji dla różnych typów klientów sieci

16. Niezbędna jest stała, jasna informacja, gdzie w mieście można i warto instalować OZE.

TEMAT 2: Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego a rozwój OZE.

Ekspert: Jolanta Latała, Biuro Architektury i Planowania Przestrzennego

Tezy:

1. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego powinny stwarzać korzystne warunki przestrzenne dla pozyskiwania lokalnie dostępnej energii.

2. Istnieje konieczność opracowania zasad lokalizacji OZE i implementowania tych zasad do dokumentów planistycznych. Brak regulacji stwarza niebezpieczeństwo chaosu przestrzennego.

3. Nieuchronność pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych stawia wyzwanie dla ich racjonalnej lokalizacji. 1 plug-in (wtyczka) oznacza urządzenie, które nie wymaga żadnych specjalnych technicznych czynności przyłączeniowych np. przez specjalistów z uprawnieniami, ale wymagane mogą być: zgłoszenie urządzenia, potwierdzenie zgłoszenia, rejestracja urządzenia, udzielenie zgody na użytkowanie/rozliczanie połączenia – produkcji. 2 plag & play (włóż i używaj) oznacza urządzenie, które nie wymaga żadnych specjalizowanych czynności technicznych ani organizacyjnych np. zawierania dodatkowej umowy. Homologowane, akceptowalne przez operatora sieci urządzenie może być kupowane np. w supermarkecie; system rozpoznaje obecność urządzenia w sieci i postępuje zgodnie z ogłoszonym regulaminem obsługi (ramową umową) i rozliczania takiego urządzenia, np. telefony na kartę. Przewidywane jest korzystanie z punktów ładowania samochodów elektrycznych. Samochód będzie musiał obsługiwać uzgodniony protokół transferu i zabezpieczenia danych.

3 Procedury administracyjne dla inwestorów w zakresie OZE.

Ekspert: Bartłomiej Zysiński, Polskie Towarzystwo Fotowoltaiki

Tezy:

1. Miasto powinno współpracować z RWE w zakresie upraszczania procedur przyłączeniowych dla inwestorów chcących montować elektrownie PV na dachach budynków będących własnością miasta.

2. Miasto powinno promować projekty budynków biurowych ze zintegrowanymi fasadami PV

3. Miasto powinno wspierać nie tylko budowę systemów PV na istniejących budynkach komunalnych, powinno jednakowo traktować inwestycje:

- inwestorów indywidualnych,

- wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych

- władz dzielnic.

Wnioski:

1. W warszawie jest duży potencjał dla fotowoltaiki.

2. Istnieje potrzeba stworzenia wytycznych do zapisów planistycznych. Powinny być stworzone i przekazane mieszkańcom w zrozumiałym dla nich języku. Podstawowe pytanie: Jakie konkretnie powinny być te zapisy?

3. Konieczna jest profilowana informacja i spotkania dla mieszkańców oraz akcja promocyjna wśród developerów i projektantów.

4. Konieczny jest łatwiejszy dostęp do certyfikatów i przyłączeń.

5. Konieczne są zmiany procedur z poziomu ustawy.

6. Rodzaje OZE i profilowane lokalizacje. Należy stworzyć mapę warszawy, która wskaże miejsca dogodne dla różnych rodzajów OZE (może można ją stworzyć w ramach obecnego projektu)

7. Przy dawaniu decyzji o warunkach zabudowy, należy brać pod uwagę wszystkie dokumenty planistyczne i rozwojowe, które odnoszą się do energetyki.

TEMAT 3: Finansowanie OZE w Warszawie.

Ekspert: Ewa Chochlewicz, Biuro Ochrony Środowiska

Tezy:

1. Jakie istnieją możliwości wspierania przez m.st. Warszawa inwestycji w OZE?

2. Jaki % dofinansowania może być wystarczający dla użytkownika, żeby podjąć decyzję o realizacji inwestycji w OZE?

3. Czy uzależniać decyzję o dofinansowaniu od opłacalności ekonomicznej przedsięwzięcia?

4. Czy zwiększyć pulę środków przeznaczonych na inwestycje OZE kosztem innych działań na rzecz ochrony środowiska np. na zieleń miejską, ochronę przeciwpowodziową czy edukację ekologiczną?

Wnioski:

1. Istnieje wyraźna potrzeba bardziej skutecznej kampanii informacyjnej/komunikacji ze strony urzędu, ale również innych instytucji grantodawczych na temat dostępnych źródeł dofinansowania, a także wymagań i procedur z tym związanych.

2. By tę komunikację usprawnić interesariusze proponują:

- organizowanie spotkań firm, biznesmenów z Urzędem, których celem byłoby powiadomienie ze strony Urzędu o możliwych dotacjach. Te informacje byłyby wówczas przekazywane przez firmy dalej – do wspólnot mieszkaniowych, spółdzielni a także osób indywidualnych

- organizowanie spotkań profilowanych na osiedlach, w których uczestniczyliby mieszkańcy, przedstawiciele firm, instytucje grantodawcze. Celem tych spotkań byłaby wymiana informacji i doświadczeń, co pomogłoby na przykład wspólnotom mieszkaniowych podjąć decyzję, z jakich źródeł finansowania korzystać i jakie kroki należy wykonać, by je otrzymać. Ważne byłoby zadbanie o to, by spotkania te były prowadzone w języku zrozumiałym dla mieszkańców (unikanie języka branżowego w miarę możliwości).

- stworzenie centrum informacji, które pomagałoby w uzyskiwaniu informacji na temat źródeł finansowania. Źródeł tych jest bardzo dużo – interesariusze gubią się w chaosie informacyjnym na ich temat – potrzebowaliby wsparcia na przykład konsultanta, który posiadałby szczegółową wiedzę na temat dróg wsparcia finansowego i potrafiłby też doradzić, jakie dofinansowanie wybrać. Padła też propozycja stworzenia portalu informacyjnego, który zbierałby i aktualizował informacje o wszystkich dostępnych źródłach dofinansowania.

3. Na pytanie: „Jaki procent dofinansowania może być wystarczający dla użytkownika, żeby podjąć decyzję o realizacji inwestycji w OZE?" interesariusze określili, że dofinansowanie w wysokości 30% byłoby opłacalne.

4. Stwierdzono również, że dofinansowanie powinno być zależne od rodzaju technologii i jej sprawności. Należałoby testować skuteczność danej technologii i potem decydować o procencie przydzielonego dofinansowania.

5. Decyzję o dofinansowaniu powinno uzależniać się od stopy zwrotu inwestycji (po sprawdzeniu rachunku ekonomicznego).

6. Według interesariuszy nie należy zwiększać puli środków przeznaczonych na inwestycje OZE kosztem innych działań na rzecz ochrony środowiska np. na zieleń miejską, ochronę przeciwpowodziową czy edukację ekologiczną. Należałoby zwiększyć pulę środków na OZE korzystając z innych źrodeł.

7. Banki powinny dawać korzystniejsze kredyty dla osób/organizacji planujących budowę domów/budynków pasywnych.

TEMAT 4: Współistnienie rozproszonej energetyki odnawialnej z ciepłem sieciowym.

Ekspert: Juliusz Jankowski

Tezy:

Czy wierzymy, że:

1. W celu zapewnienia optymalizacji w zakresie redukcji emisji CO₂ Miasto powinno ograniczyć wsparcie dla technologii odnawialnych do obszarów wyłącznie poza zasięgiem systemu ciepłowniczego zasilanego z elektrociepłowni (EC).

2. W obszarze systemu ciepłowniczego zasilanego przez EC Miasto powinno zabronić w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego indywidualnej zabudowy paneli słonecznych/pomp cieplnych, które globalnie pogarszają krajowy bilans emisji CO₂.

A może jest tak, że:

1. Planując rozwój ciepła OZE w Mieście nie musimy zwracać uwagi na lokalny bilans energii elektrycznej. Za zachowanie bezpieczeństwa elektroenergetycznego odpowiedzialny jest Operator Systemu Przesyłowego i on powinien zapewnić odpowiednie wielkości zdolności przesyłowych. Przy ich zwiększeniu Warszawa będzie mogła np importować więcej "zero emisyjnej" energii elektrycznej z elektrowni wiatrowych lub innych OZE.

2. Jako najbogatszy region Polski Warszawa jest odpowiedzialna za wspieranie rozwoju OZE, które dzięki temu stanie się, w przyszłości, tańsze i bardziej dostępne także dla innych regionów kraju. Bycie prekursorem w rozwoju OZE w mieście jest najważniejsze i dlatego wsparcie dla budowy OZE nie powinno być ograniczane (także dla chętnych działających w obrębie sieci ciepłowniczej)

3. Rozwijając OZE Miasto nie powinno przejmować się krajowym bilansem emisji CO₂ ponieważ jest odpowiedzialne przede wszystkim za strategię i politykę lokalną. Wprowadzając OZE zmniejsza emisje lokalne, co jest zgodne m.in. ze zobowiązaniami zawartymi w "Planie działań na rzecz zrównoważonego zużycia energii dla Warszawy w perspektywie do 2020 roku". Dodatkowo Miasto, zamiast rozwijać lokalną produkcję energii w EC może kupować więcej "zielonej energii elektrycznej" z rynku.

Wnioski

Przy tworzeniu strategii wprowadzania OZE w obszarze Warszawy należy:

1. Patrzeć globalnie na bilans energetyczny miasta z uwzględnieniem specyfiki wynikającej z istnienia rozleglej sieci ciepłowniczej zasilanej ciepłem produkowanym w skojarzeniu w lokalnych EC. Należy brać pod uwagę, że

znaczny wzrost instalacji kolektorów słonecznych lub pomp ciepła w strefie dostawy ciepła sieciowego spowoduje:

a. zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło sieciowe. Przy systemie produkcji skojarzonej, oznacza także spadek produkcji energii elektrycznej. To z kolei skutkować może podniesieniem cen ciepła sieciowego, cen lokalnej dystrybucji energii elektrycznej. Obecny model rynku energii elektrycznej nie promuje cenowo energii produkowanej lokalnie. Spadek produkcji lokalnej nie spowoduje istotnego wzrostu cen energii natomiast lekko podniesie ceny dystrybucji.

b. Konieczność zakupu zwiększonego brakującej energii elektrycznej od dostawców pozawarszawskich, co pogorszy poziom bezpieczeństwa elektroenergetycznego

c. wzrost krajowej emisji CO₂ wynikający z zastępowania wysokosprawnej produkcji energii elektrycznej w skojarzeniu produkcją w odległych elektrowniach kondensacyjnych

2. Planować racjonalnie – czyli OZE mówimy TAK, ale nie za wszelką cenę. Niezbędne jest uwzględnienie rachunku ekonomicznego

3. Liczyć efektywność i ekonomiczną inwestycji w OZE nie tylko z punktu widzenia konkretnej instalacji, ale także z punktu widzenia lokalnego (miasto) jak i makro (kraj).

Dodatkowo:

1. Uczestnicy dyskusji jednogłośnie uznali, że nie można zabronić instalowania OZE w jakiejkolwiek części miasta, w tym również na terenach podłączonych do sieci ciepłowniczej.

2. Preferowane powinny być systemy OZE na obszarach leżących poza siecią ciepłowniczą i tylko do takich.