Nowa Strategia Leśna (NSL) to dokument, w którym zawarte są główne założenia unijnej polityki leśnej na nadchodzące lata. NSL jest uaktualnieniem i rozbudową poprzedniej Strategii dla Lasów, która weszła w życie w 1998.

Znaczenie lasów dla Europy

Komisja Europejska (KE) podkreśla, jak ważnym zasobem dla kontynentu są lasy i inne tereny leśne. Te pierwsze zajmują ponad 155 mil ha, te drugie – 21 mln. W sumie, oznacza to, że tereny leśne zajmują ponad 42 proc. całej Europy. W samej Polsce, oba te typy obszarów leśnych zajmują ponad 9 mln ha, czyli niecałe 30 proc. powierzchni kraju.

KE zwraca uwagę na mnogość zastosowań lasów. Komisarz ds. rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich Dacian Cioloş zauważył, że „lasy to kluczowe [dla człowieka] ekosystemy. Są również źródłem bogactwa i miejsc pracy dla obszarów wiejskich – jeśli są odpowiednio zarządzane. Zapewnienie tego jest jednym z fundamentalnych założeń Nowej Strategii Leśnej".

Wspomniane przez Cioloşa aspekty wykorzystania obszarów leśnych są nie do przecenienia. Wedle danych KE, branża leśna i powiązane z nią sektory gospodarki zatrudniają ok. 3 mln pracowników. Natomiast wykorzystanie drewna jako źródła energii odnawialnej (odnawialne źródła energii, OZE) w UE jest całkiem popularne. W 2010 udział drewna w generowaniu energii odnawialnej wynosił dla całej UE nieco powyżej 50 proc. (a dla Polski wskaźnik ten przekroczył 85 proc.; łącze do pełego raport jest zamieszczone pod tekstem). Według projekcji, w 2020 42 proc. europejskich OZE będzie wykorzystywało biomasę, czyli między innymi drewno.

Nowy wiek, nowe podejście

NSL przyjęta przez KE różni się od swojej poprzedniczki z 1998 r. perspektywą, jaką przyjmuje w spoglądaniu na las. NSL postrzega go bowiem jako element większego, dużo bardziej rozbudowanego sytemu współzależności, które należy rozważać jako całość, a nie z osobna.

To nowe spojrzenie widać jasno w tym, że NSL bierze pod uwagę znaczenie lasów nie tylko dla środowiska, ale również jako istotnego elementu rozwoju obszarów wiejskich. NSL nie zapomina też o wykorzystywaniu lasów dla celów gospodarczych, takich jak pozyskiwanie biomasy na paliwa czy walka z globalnym ociepleniem.

Jako swój główny cel NSL określa „takie wykorzystanie lasów i obszarów leśnych, które pozwala zachować ich bioróżnorodność, produktywność i zdolność regeneracyjną [...], a jednocześnie wypełniać swoje funkcje ekologiczne, gospodarcze i społeczne [...]". Wymagać to będzie koordynacji pomiędzy różnymi sektorami zarówno polityki unijnej, jak i polityki krajowej i lokalnej oraz gospodarczej z uwagi na wielość zastosowań lasów.

KE zwraca też uwagę, że Traktat o Unii Europejskiej (TUE) nie zawiera żadnych konkretnych zapisów o lasach czy polityce leśnej, co jeszcze bardziej wskazuje na potrzebę wprowadzenia przez KE holistycznej strategii na poziomie UE.

KE pragnie stworzyć takie narzędzie polityki, które umożliwi pełne wykorzystanie potencjału leśnego bez szkód dla gospodarki. Zgodnie z trendami polityki unijnej (które można dostrzec choćby w opisywanych przez nas TUTAJ zmianach w polityce rzecznej), duże znaczenie w NSL jest przydawane koordynacji między poszczególnymi państwami – postuluje się m.in. stworzenie paneuropejskiego systemu informacji leśnej, co ma ułatwić nie tylko komunikację pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi, ale również zbieranie danych na temat lasów, co powinno jeszcze bardziej ułatwić prowadzenie spójnej i optymalnej polityki w tym zakresie.

Nie tylko NSL

Jednak KE nie zamierza się zatrzymywać jedynie na NSL. Czekając na ewentualne uwagi PE i Rady, komisarze Cioloş i Antonio Tajani (wiceprzewodniczący KE, odpowiedzialny za przemysł i przedsiębiorczość) przedstawili dziś zalecenia KE dla przemysłu leśnego.

Zalecenia te w swoim założeniu mają pomóc tej gałęzi gospodarki w zmaganiach z obecnym kryzysem poprzez takie wykorzystanie zasobów leśnych, które będzie nie tylko wydajne, ale również nie doprowadzi do wylesienia.

Przemysł leśny (PL), do którego zalicza się stolarstwo i ciesielstwo, meblarstwo, papiernictwo i druk) musi stawić czoła, kilku wyzwaniom. Komisja Europejska podkreśla przede wszystkim konieczność zwiększenia wydajności materiałowej drewna (więcej produktów z tej samej ilości materiału), jako że PL konkuruje o surowce leśne z przemysłem biopaliwowym.

Tę wydajność można osiągnąć, wedle słów KE, dzięki nowym technologiom pojawiającym się na rynku oraz, szczególnie w przemyśle meblarskim i ciesielsko-stolarskim, poprzez nie kompletną wycinkę lasów, a taką która pozwoli im na regenerację, zapewniając tym samym stały dopływ nowych materiałów.

KE zauważyła też, że większość przedsiębiorstw w PL to małe lub średnie przedsiębiorstwa (MSPSME). Zachęca je więc do większej współpracy i koordynacji produkcji, by osiągnąć efekt korzyści skali.

KE obiecuje również, że z uwagi na to, że na lasy ma wpływ kilka obszarów polityki unijnej (nie ma teki komisarza ds. lasów czy polityki leśnej), postara się ona lepiej koordynować zmiany w przepisach i upraszczać je tak, by PL mógł w łatwy sposób się wśród nich odnajdywać. Opisywana powyżej NSL jest krokiem w stronę takiej koordynacji i przejrzystości.

Przedstawione dziś przez KE materiały stanowią dwa duże projekty mające na celu taką ochronę lasów Europy, która jednocześnie nie stłumi wzrostu gospodarczego. Widać tu wyraźnie wpływ kryzysu ekonomicznego, ale przebija się też tradycyjna troska UE o środowisko. Efekty tego zrównoważonego podejścia będzie można ocenić za kilka lat – jeżeli PE i Rada zatwierdzą NSL, co może się stać już w tym roku, a przedsiębiorcy z PL zastosują się do zaleceń KE.

Nad NSL pracowano ponad dwa lata w grupach roboczych składających się z przedstawicieli KE, rządów państw członkowskich, jak również zainteresowanych obywateli i firm. KE w związku z tym ma nadzieję, że projekt, który musi być teraz zaakceptowany przez Parlament Europejski (PE) i Radę UE, stanowi złoty środek pomiędzy celami różnych grup interesów i pozwoli na zrównoważony rozwój „zielonych płuc" Europy.