Program ten został uruchomiony przez Komisję Europejską i Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) w grudniu 2009 roku w celu wsparcia wartych ponad 1 mld € projektów dotyczących efektywności energetycznej i energii odnawialnej. Na ten cel przeznaczono się 30 mln € z programu Inteligentna Energia dla Europy (IEE) w celu pomocy miastom i regionom w realizacji projektów inwestycyjnych z dziedziny efektywności energetycznej, wykorzystania odnawialnych źródeł energii i zrównoważonego transportu miejskiego.

Obecnie tereny miejskie odpowiadają za 70-80% zużycia energii oraz emisji CO₂ w całej Europie. Dlatego inicjatywy unijne na szczeblu lokalnym, jak np. Porozumienie Burmistrzów, zachęcają miasta i miasteczka do zajęcia się zwalczaniem zmian klimatu.

Pomoc finansowa i techniczna

Podczas gdy wiele miast i miasteczek realizuje ambitne plany energetyczne i ochrony środowiska, wiele innych, zwłaszcza średnich i mniejszych, nie ma możliwości technicznych do rozwoju inwestycji. ELENA odgrywa ważną rolę, ponieważ dzięki niej tereny te mogą zainwestować w projekty, takie jak modernizacja budynków o przeznaczeniu prywatnym i publicznym, budownictwo zrównoważone, energooszczędne sieci grzewcze i chłodnicze oraz ekologiczny transport.

„ELENA to dobry przykład na to, jak za pomocą niewielkiego budżetu, z pomocą pożyczki z EIB, można realizować unijne cele. Odzew pokazuje, że zainteresowanie taką pomocą jest spore” – powiedział prezes EIB, Philippe Maystadt. W podobnym tonie wypowiedział się komisarz ds. energetyki europejskiej, Günther Oettinger: „Jest to przykład na to, jak projekt zaprezentowany podczas Porozumienia Burmistrzów w 2009 roku staje się rzeczywistością”.

„ELENA to szansa dla miast i regionów na realizację planów wdrożenia energii zrównoważonej, co stworzy miejsca pracy, a także pomoże Europie w realizacji planów ochrony środowiska. Duża ilość zgłoszeń miast i miasteczek skłoniła nas do podwojenia tej pomocy do kwoty 30 mln €”.

Instrument ten pomaga władzom lokalnym i regionalnym z państw uczestniczących w programie IEE w realizacji projektów i badaniach rynkowych, a także wspomaga programy inwestycyjne. Dzięki niemu można rozwinąć własny plan biznesowy, zrobić pomiary energii oraz spełnić wszystkie rygorystyczne procedury przetargowe.

Aby wszystkie miasta i miasteczka na pewno otrzymały potrzebną pomoc, do każdego projektu inwestycyjnego przydzieleni zostają doradcy ekonomiczni z EIB. ELENA ma na celu pomoc w uzyskaniu płynności finansowej wszystkim potencjalnym programom inwestycyjnym, a tym samym uzyskaniu dostępu do możliwości sfinansowania projektu z EIB lub innych banków.

Pierwszy sygnatariusz

Prowincja Barcelony pierwsza uzyskała wsparcie programu ELENA. Dzięki tej umowie otrzyma 2 mln € na sfinansowanie pomocy technicznej niezbędnej dla rozwoju wartego 500 mln € programu inwestycyjnego. Program ten ma doprowadzić do zainstalowania baterii fotowoltaicznych o mocy 87,5 MWp lub paneli fotowoltaicznych o powierzchni 1,5 mln m2 o potencjale 114 GWh rocznie.

Wszyscy mają nadzieję, że dzięki programowi zaoszczędzi się 280 GWh rocznie. W dodatku emisja CO₂ zostanie zredukowana o 150 do 200 tys. ton rocznie oraz zostanie utworzone 4,5 tys. nowych miejsc pracy.

Na szczeblu krajowym prowincja Barcelony jest pionierem w walce ze zmianami klimatycznymi. Dzięki swojemu planowi energetycznemu na lata 2002-2012 ma nadzieję na redukcję energii o 17% oraz emisji gazów cieplarnianych o 20%. Dzięki programowi ELENA uruchomione fundusze pomogą Barcelonie zrealizować 56 zadań ze swojego planu energetycznego. Są wśród nich zadania dotyczące zrównoważonego transportu, zarządzania odpadami, zrównoważonego budownictwa oraz energooszczędności.

Do tej pory ponad 100 miast i miasteczek w prowincji Barcelony podpisało Porozumienie Burmistrzów. Każdy sygnatariusz jest zobowiązany do przyjęcia niezbędnych środków ochrony środowiska w walce ze zmianami klimatycznymi. Na przykład miasteczko Mataró zainwestowało w 13 km sieci podziemnych rur do ogrzewania i ciepłej wody dla 14 budynków użyteczności publicznej. Sieć ta do ogrzewania wykorzystuje odnawialne źródła energii.

Dzięki programowi ELENA oraz Porozumieniu Burmistrzów prowincja Barcelony może zachęcić pozostałe regiony, miasta i miasteczka do zastosowania podobnych środków.
Finansowa i techniczna pomoc zapewniona przez program ELENA jest niezmiernie ważna, aby zapewnić władzom lokalnym realizację ich programów związanych ze zrównoważonym rozwojem. Poprzez zapewnienie narzędzi do podjęcia wyzwań związanych z walką ze zmianami klimatycznymi, Unia może pomóc lokalnym władzom w realizacji własnych projektów ochrony środowiska.