Pomimo pewnej poprawy, która nastąpiła w ostatnich latach, jakość wód w UE nie jest zbyt dobra. Równie niepokojące zjawisko stanowi niedobór wody – coraz częściej występujący w Europie – oraz zdarzenia ekstremalne (np. powodzie), które dotykają rosnącą liczbę państw członkowskich.

Musimy zwiększyć starania na rzecz rozwiązania utrzymujących się oraz nowych problemów, związanych między innymi z zanieczyszczeniem wody, poborem wód na potrzeby rolnictwa i produkcji energii, użytkowaniem gruntów oraz skutkami zmiany klimatu. Należy wzmocnić odpowiednie środki, żeby pomóc UE w ochronie zasobów wodnych i oszczędniejszym gospodarowaniu zasobami – w tym wodą.

Komisarz ds. środowiska Janez Potočnik powiedział: "Plan świadczy o tym, że dobrze rozumiemy wyzwania, jakie przed nami stoją, oraz że mamy możliwości, aby im sprostać. Nadszedł czas, by w pełni wykorzystać europejskie przepisy i wprowadzić innowacyjne rozwiązania w polityce wodnej i sektorze wodnym. Potrzeba nam trwałej równowagi między popytem na wodę a jej podażą, przy czym należy uwzględniać zarówno potrzeby ludzi jak i ekosystemów, od których oni zależymy".

Strategia na rzecz działania

Aby zrealizować cel obowiązującej już ramowej dyrektywy wodnej¹, polegający na osiągnięciu dobrego stanu wód do 2015 r., w planie ochrony wód przedstawiono strategię trójstopniową:

• poprawa wdrażania obecnej polityki wodnej UE dzięki pełnemu wykorzystaniu możliwości obecnych przepisów – na przykład szersze wykorzystywanie środków w zakresie naturalnego potencjału retencyjnego, takich jak odnowa terenów podmokłych oraz równin zalewowych, lub skuteczniejsze stosowanie zasady „zanieczyszczający płaci" za pomocą pomiarów zużycia wody, odpowiedniego ustalania cen wody i dokładniejszych analiz gospodarczych;
• zwiększenie integracji celów polityki wodnej z innymi powiązanymi obszarami polityki, np. rolnictwem, rybołówstwem, energią odnawialną, transportem oraz Funduszem Spójności i funduszami strukturalnymi;
• uzupełnienie luk w obecnych ramach, zwłaszcza w zakresie rozwiązań potrzebnych do zwiększenia efektywności wodnej. W tym celu w planie ochrony wód przewidziano ustanowienie przez państwa członkowskie rachunków wody oraz poziomów docelowych dotyczących efektywności wodnej, a także opracowanie norm UE w zakresie wtórnego wykorzystania wody.

Plan nie narzuca sztywnych i uniwersalnych rozwiązań, a raczej proponuje zestaw narzędzi, przy pomocy których państwa członkowskie mogą usprawnić gospodarkę wodną w skali kraju, regionu czy dorzecza.

W planie ochrony wód podkreśla się, że ochrona wody nie wiąże się wyłącznie ze środowiskiem, zdrowiem i dobrostanem. Ma ona także znaczenie dla wzrostu gospodarczego i dobrobytu. Dzięki ochronie zasobów wody można w pełni wykorzystać potencjał wzrostu w sektorze wodnym UE, a wszystkie sektory gospodarki zależne od dostępności wody określonej jakości mogą dobrze funkcjonować, co sprzyja wzrostowi i tworzeniu miejsc pracy. Plan jest uzupełniony przez partnerstwo innowacyjne w zakresie wody², zainicjowane w maju 2012 r.

Dalsze działania

Propozycje przedstawione w planie będą realizowane na podstawie wspólnej strategii wdrażania ramowej dyrektywy wodnej. Jest to otwarty proces oparty na uczestnictwie, w którym biorą udział państwa członkowskie, organizacje pozarządowe i przedsiębiorstwa. Harmonogram wdrażania planu ochrony wód jest ściśle związany z unijną strategią "Europa 2020"³, a zwłaszcza z planem działań na rzecz Europy efektywnie korzystającej z zasobów⁴ z 2011 r., w odniesieniu do którego plan ochrony wód stanowi główny etap dotyczący wody. Analiza będąca podstawą planu obejmuje jednak dłuższy okres, mianowicie do 2050 r., i będzie przez długi czas wykorzystywana w polityce wodnej UE.

Kontekst

W 2000 r. w ramowej dyrektywie wodnej ustanowiono podstawy prawne umożliwiające ochronę oraz przywracanie zasobów czystej wody w Europie oraz zapewnienie trwale zrównoważonego wykorzystywania tych zasobów. Ogólnym celem dyrektywy jest osiągnięcie do 2015 r. zdrowego stanu wszystkich zasobów wodnych – jezior, rzek, strumieni i warstw wodonośnych wód podziemnych. Realizacji celów polityki wodnej UE zagraża jednak szereg utrzymujących się i nowych problemów. Plan ochrony zasobów wodnych Europy stanowi reakcję UE na trudności związane z realizacją celów polityki wodnej UE. Propozycje zawarte w planie są wynikiem procesu, który obejmował szeroko zakrojone konsultacje społeczne i konsultacje z zainteresowanymi stronami.

Podczas opracowywania planu oceniono plany zarządzania wodami w dorzeczu przygotowane przez państwa członkowskie UE oraz unijną politykę dotyczącą niedoboru wody i susz. Ocena wykazała luki w obecnych przepisach dotyczących wody, a także znaczące braki w ich wdrażaniu. Ponadto między polityką wodną a innymi celami politycznymi stwierdzono pewne sprzeczności, które należy usunąć.

Planu ochrony zasobów wodnych Europy (w jęz. angielskim) - do pobrania w pliku PDF.

Więcej informacji na stronie Komisji dotycząca Planu ochrony zasobów wodnych Europy: http://ec.europa.eu/environment/water/blueprint/index_en.htm.