Limba tysiąc metrów nad poziomem morza w Beskidach, lipy dla czterech polskich noblistów w Katowicach, kasztanowce, dąb i platan w Warszawie – inauguracja 9. edycji programu edukacji ekologicznej Klubu Gaja "Święto Drzewa" odbędzie się w całej Polsce. 10 października w Warszawie, 11 października w Katowicach i 13 października na szczycie Szyndzielni – zostaną posadzone kolejne nowe drzewa.

Cena pracy społecznej

"Święto Drzewa" to ogromne przedsięwzięcie społeczne. Wszystkie działania podejmowane w ramach programu są proponowane i podejmowane samodzielnie przez uczestników. Najciekawsze pomysły nagradzane statuetkami Czarodziejskiego Drzewa, Pegaza, a w tym roku po raz pierwszy – Drzewa Roku pomagają zachęcić do działania kolejnych uczestników. Chcemy szeroko pokazywać pozytywne idee, które włączają ludzi i instytucje do budowania wokół nich społecznej przestrzeni współpracy dla wspólnej korzyści. Taką propozycją, konkretną i dającą przestrzeń wolności w podejmowaniu decyzji o zasięgu i skali jest program "Święto Drzewa" – wyjaśnia Jacek Bożek, prezes Klubu Gaja.

Na całym świecie praca społeczna jest największym i niezastąpionym nośnikiem pozytywnych idei. Program Klubu Gaja bierze udział w Kampanii Miliarda Drzew dla Planety prowadzonej przez ONZ. Do bazy jej wyników dopisano już 230 tys. drzew posadzonych podczas „Święta Drzewa" Klubu Gaja.

Nie tylko dla szkół

Program powstał z myślą o placówkach edukacyjnych, ale szkoły, biblioteki, przedszkola i świetlice zaczęły pozyskiwać partnerów ze swojego otoczenia. Do programu włączają się samorządy, instytucje państwowe i przedsiębiorstwa, organizacje społeczne i zawodowe. Współpraca pomiędzy interesariuszami – reprezentantami różnych grup społecznych i różnych interesów jest normą w krajach wysokorozwiniętych, podstawą w budowaniu kapitału ekologicznego i społecznego. W Polsce idea sadzenia drzew i krzewów wychodzi poza szkolne mury. Sadzą dzieci, rodzice i dziadkowie, miłośnicy regionu i artyści, parafianie, sołtysi i strażacy, policjanci i wspólnoty mieszkaniowe.

fot. Jabłoń Miłości we Wrocławiu: 1 z 16 finalistów 1 edycji konkursu Drzewo Roku (konkurs Klubu Gaja)

"Święto Drzewa" staje się tradycją. Wśród kilkuset szkół, które co roku podejmują się akcji, są takie, które robią to nieprzerwanie od 9 lat. Podobnie jak samorządy (do liderów należy Urząd Miasta w Koszalinie, Powiatowe Centrum Ekologiczne przy Starostwie w Limanowej, Urząd Miasta w Ostrowcu Świętokrzyskim, Urząd Miasta i Gminy Prusice) od wielu lat angażują się firmy (w szczególności LeasePlan Management Polska, Troton, Eco Service).

W lasach i na skwerach

Strategicznym partnerem są Lasy Państwowe. Leśnicy pokazują jak sadzi się drzewa, doradzają tak, by sadzenie było zaplanowane i przynosiło dobre efekty w przyszłości. Dziewiąta edycja programu włącza się w obchody Międzynarodowego Roku Lasów ogłoszonego przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych. Główne hasło "Lasy dla ludzi" ma uświadomić jak ogromne znaczenie mają lasy w życiu człowieka. Z zasobów leśnych utrzymuje się ponad 1,6 mld ludzi. Dla 300 mln ludzi na świecie są miejscem zamieszkania.

"Święto Drzewa" to nie tylko sadzenie drzew w lasach. Dzięki programowi zmienia się otoczenie instytucji publicznych w miastach i mniejszych miejscowościach. Zadrzewiane są skwery przy szkołach, przedszkolach, place zabaw na osiedlach, miejskie parki, pobocza dróg, brzegi rzek i górskie stoki. Chroni i pielęgnuje się kilkusetletnie drzewa w centralnych punktach miast, cmentarzy czy nieużytków.

Podwójna wartość makulatury

Makulatura zbierana dla Klubu Gaja w ramach „Święta Drzewa" ma podwójną wartość. Jedna tona makulatury pozwala zaoszczędzić około 17 dojrzałych drzew. Każde z nich w ciągu swojego życia pochłania średnio 750 kg CO₂. Jeden hektar lasu wchłania rocznie 140-250 ton CO₂. Akcja „Zbieraj makulaturę, ratuj konie" łączy w jednym działaniu ochronę lasów i pomoc zwierzętom. W ciągu 11 lat Klub Gaja podjął się opieki nad 44 końmi. Zwierzęta były przetrzymywane w skrajnie nieodpowiednich warunkach, zaniedbywane lub wykorzystywane do ciężkiej pracy. Czasem stawały się ofiarą nieszczęścia, które dotknęło ich właścicieli. Nie brakuje jednak przypadków ludzi, którym miały zapewnić rozrywkę. Kupowane z taką myślą wkrótce okazywały się zbędne. Często rozwiązaniem takiego problemu jest sprzedaż konia do rzeźni.

Wykup konia od poprzedniego właściciela jest jedynym ratunkiem dla wierzchowca. Przewiezienie go do innego gospodarstwa, leczenie i inne formy pomocy, Klub Gaja może sfinansować tylko dzięki pieniądzom ze zbiórki makulatury, darowiznom i wpłatom „1%". Każdy z wykupionych koni ma swoją nową historię. U właścicieli adopcyjnych zwierzęta odwdzięczają się swoją sprawnością (gdy służą np. w hipoterapii), siłą (gdy wykorzystywane są pracach polowych) lub po prostu obecnością ( gdy spokojnie dożywają starości).

Drzewo Roku

Bardzo ważnym przekazem programu jest zainteresowanie kurczącymi się zasobami naturalnymi w kontekście działalności człowieka. Drzewa nie mogą być traktowane tylko jako dekoracja o czym można się przekonać obserwując z jaką ignorancją podchodzą do nich właściciele terenów zielonych zarządzając niekontrolowane przycinki, akcje porządkowe, aprobując plany urbanistyczne , które nie respektują wymogów ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego. Konkurs "Drzewo Roku" Klubu Gaja konsoliduje środowiska lokalne wokół pojedynczych drzew, które budzą emocje, budują więzi międzyludzkie, przekazują historie osobiste bądź całych pokoleń.

W 1. edycji konkursu Drzewem Roku 2011 został dąb Grot z Dęblina, a 15 innych drzew (z całej Polski) znalazło się w finale. Drzewa zgłosiły instytucje publiczne, samorządy, organizacje społeczne, placówki edukacyjne, osoby prywatne. Laureat 1. edycji konkursu - samorząd Dęblina – zostanie uhonorowany podczas inauguracji 9. edycji "Święta Drzewa" w Bibliotece Narodowej w Warszawie.

Wsparcie urzędów publicznych

Programy edukacji ekologicznej Klubu Gaja są zawsze nastawione na działanie długofalowe, ponieważ wprowadzenie zmiany społecznej wymaga powszechnej akceptacji zmian przez obywateli. Konsekwentne działania (promowanie programu, wykłady, spotkania, wydawnictwa) wymagają nakładów finansowych i patronatu przedstawicieli administracji publicznej. "Święto Drzewa" uzyskało akceptację Ministra Edukacji Narodowej i Ministra Środowiska, prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy. Program został dofinansowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Konkurs Drzewo Roku w Polsce jest częścią międzynarodowego projektu Europejskie Drzewo Roku dofinansowanego przez Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki, Czeską Fundację Partnerstwo dla Środowiska, Ministerstwo Środowiska Republiki Czeskiej i Państwowy Fundusz Środowiskowy Republiki Czeskiej.