„Pandemia SARS-CoV-2 ma coraz większy wpływ na gospodarkę światową i europejską. Zawieszenie działalności gospodarczej wynikające ze środków podjętych w celu powstrzymania rozprzestrzeniania się pandemii spowodowało już spowolnienie produkcji przemysłowej, które może pogłębić się w trakcie obecnego lockdown-u, dotykając ponad 3 miliardy ludzi i wszystkie sektory działalności gospodarczej i społecznej. Przedłużający się kryzys może doprowadzić do podważenia bezpieczeństwa energetycznego i szybkości przejścia na czystą energię, między innymi poprzez trudności w funkcjonowaniu głównych dostawców energii i spowolnienie tempa przechodzenia na czystą energię poprzez ograniczenie funduszy na inwestycje w odnawialne źródła energii. Działania Unii i kamienie milowe w dążeniu do gospodarki neutralnej dla klimatu muszą odzwierciedlać zarówno bieżące okoliczności, jak i stan gospodarek UE i krajów trzecich po zakończeniu pandemii, i muszą być ukierunkowane na przeciwdziałanie tym negatywnym zjawiskom. Kryzys gospodarczy zakłóci trwające inwestycje o kluczowym znaczeniu dla integracji europejskiego rynku energii i zapewniające bezpieczeństwo dostaw. Oprócz natychmiastowej reakcji na pandemię musimy zaplanować ogólnoekonomiczne ożywienie, aby nie zagrozić naszym długoterminowym celom. Spowolnienie gospodarcze utrudni naszym politykom ponoszenie dodatkowych kosztów na działania przynoszące korzyści w długim okresie. Regiony Unii potencjalnie najbardziej dotknięte przejściem na zieloną gospodarkę prawdopodobnie będą również w dużym stopniu dotknięte społecznymi konsekwencjami pandemii. Będziemy musieli jeszcze ściślej współpracować, aby móc wspólnie utrzymać niezbędne tempo inwestycji i innowacji, które pozwolą nam osiągnąć cele klimatyczne UE i jej państw członkowskich.”

Takimi słowami zaczyna się odezwa polskiego ministerstwa ds. klimatu wystosowana dwa dni temu do władz pozostałych krajów UE przed odbywającym się wirtualnie spotkaniem ministrów ds. energii krajów członkowskich (28 kwietnia 2020). Choć równie dobrze słowa te mogłyby napisać czołowe ekologiczne organizacje pozarządowe: Greenpeace, EEB, o czym Was zresztą informowaliśmy.

Priorytety

Czterostronnicowy dokument zawiera cztery priorytetowe zdaniem polskiego ministerstwa tematy, którymi powinni się zająć unijni ministrowie w obecnym czasie:

1. Zapewnieniem, że trwające projekty inwestycyjne zostaną zakończone.

2. Wzmocnieniem w Europie sektorów przemysłu krytycznych dla osiągnięcia neutralności klimatycznej.

3. Zwiększeniem współpracy w celu rozwoju potrzebnych technologii dla transformacji energetycznej.

4. Solidarnością z najbiedniejszymi i najbardziej wrażliwymi na kryzys.

Pod każdym tematem wylistowano szereg konkretnych celów, do których powinny zmierzać unijne działania.

Dokończenie inwestycji

Wśród działań związanych z 1 tematem m.in. zapewnienie gwarancji bankowych i pożyczek na dokończenie projektów, ale także apel o rozszerzenie listy technologii niskoemisyjnych, które można wykorzystywać w celu osiągnięcia neutralności klimatycznej czy zapewnienie, że cele pozostaną ambitne, ale realne przy wzięciu pod uwagę różnic między krajami oraz bieżącej sytuacji krajów członkowskich po kryzysie pandemii.

Wzmocnienie przemysłu

Jeśli chodzi o temat drugi, to apel koncentruje się na wsparciu dla różnego rodzaju konkretnych rozwiązań, jak digitalizacja, niskoemisyjny transport, odnawialne źródła energii oraz jej magazynowanie, produkcja baterii czy gospodarka zamkniętego cyklu.

Innowacje

W zakresie współpracy na rzecz innowacji ministerstw ds. klimatu zaproponowało m.in. zwiększenie współpracy w ramach partnerstwa na rzecz transformacji do czystej energii, zwiększenie przejrzystości aplikowania o wspólne projekty o znaczeniu europejskim, zaoferowanie większej ilości kapitału dla start-up-ów, promowanie „alei innowacyjności” w regionach najbardziej dotkniętych pandemią, a przede wszystkim zapewnienie, że we wszystkich projektach cel neutralności klimatycznej będzie najważniejszy.

Solidarność

W zakresie solidarności wspomina się w pierwszej kolejności o zapewnieniu zasobów dla regionów, które mają największe potrzeby i największy potencjał redukcji energii, ochronę osób zagrożonych ubóstwem energetycznych przed wpływem wzrostu kosztów użytkowania paliw kopalnych (opłat za emisję związków węgla do powietrza) lub wzrostu kosztów związanych z transformacją energetyczną, wsparcie dla pracowników w zmianie kwalifikacji w kierunku kompetencji związanych z transformacją energetyczną.

Nasz komentarz

Całość materiału jest bardzo spójna i świadczy na rzecz progresywnego spojrzenia, które prezentuje od pewnego czasu minister Michał Kurtyka, a w pod jego kierownictwem także ministerstwo ds. klimatu. Nie jest tajemnicą, że to to właśnie minister Kurtyka jest autorem najbardziej progresywnych klimatycznie rozwiązań obecnego rządu, m.in. w zakresie elektromobilności. Warto jednak zauważyć, że w przytłaczającej w liście liczbie działań będących po linii dotychczasowej polityki Unii, jest kilka godnych uwagi wyjątków, które podtrzymują dotychczasowe polskie stanowisko, iż powinno się respektować nasz własny cel klimatyczny oraz wspierać wiele różnych technologii – w domyśle być może nie tylko odnawiane źródła energii. Różnie mogą być też interpretowane apele o respektowanie praw krajów członkowskich do ochrony swoich społeczeństw przed ubóstwem energetycznym czy zgubnymi skutkami transformacji. Ogólnie jest to mocne w retoryce otwarcie polityki energetycznej Polski u schyłku pandemii, ale z widocznymi kilkoma rysami, które mogą pozwolić nam nadal podtrzymywać węglowe dziedzictwo. Nadal jednak nie jest to też stanowisko całego rządu, ani oficjalnie przyjęta polityka krajowa.

Źródło: Informacja sporządzona na podstawie dokumentu ujawnionego przez EURACTIV.com, który jest dostępny tutaj.

PS: Warto też zwrócić uwagę, że to nie pandemia SARS-COV-2 ma zgubny wpływ na gospodarkę - jak napisano już w pierwszym zdaniu, ale działania rządów podjęte w celu ograniczenia jej skutków. Są kraje, które mimo pandemii tak drastycznych środków ograniczających działania gospodarcze nie podjęły (np. Szwecja), ale pewnie zostaną też dotknięte skutkami działań politycznych w innych krajach, bo gospodarka jest powiązana globalnie.