Wtorkowe porozumienie w sprawie przełomowego pakietu stymulacyjnego i odbudowy UE o wartości ponad 1 biliona euro jest historycznym momentem dla solidarności w Europie. Umowa pojawia się w momencie, gdy priorytetem jest walka z COVID-19 i ochrona zdrowia ludzi, przy jednoczesnym zajęciu się społecznymi i gospodarczymi konsekwencjami pandemii koronawirusa.

Szefowie rządów zostali poproszeni o ulepszenie propozycji przedstawionej w zeszłym miesiącu przez Komisję Europejską.

Ostateczne porozumienie potwierdza, że ​​Europa stoi w obliczu innych historycznych kryzysów, takich jak przeciwdziałanie zmianie klimatu i degradacji środowiska, które nie mogą już dłużej czekać na szybką i skuteczną reakcję.

EEB z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Rada Europejska zgodziła się zwiększyć docelowy poziom wydatków na działania klimatyczne w budżecie UE z 25% zaproponowanych przez Komisję Europejską do 30%. Rada zobowiązała się również do dostosowania wydatków związanych z klimatem do celu UE, jakim jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r., oraz z nowymi celami klimatycznymi Unii na 2030 r.

Chociaż te zobowiązania polityczne torują drogę do spodziewanego przeglądu obecnego europejskiego pakietu polityki klimatyczno-energetycznej, aby uczynić go bardziej ambitnym i dostosować go do porozumienia paryskiego, na przyszłość pozostaje kilka niewiadomych, w szczególności dotyczących braku warunkowości związane z funduszami i zarządzaniem.

Kontynent paliw kopalnych

W całej Unii należy zapewnić szczególne warunki dotyczące sposobu wydawania pieniędzy, skutecznego udziału obywateli oraz skutecznego zarządzania i monitorowania krajowych wydatków na klimat.

„Sformułowanie dotyczące warunkowości i elastyczności pozostawia wątpliwości, czy pieniądze zostaną zainwestowane w utrzymanie gospodarki opartej na paliwach kopalnych, czy też zostaną wykorzystane do wprowadzenia radykalnych zmian w kierunku neutralnej dla klimatu i o zerowej emisji zanieczyszczeń, jak ogłoszono w Europejskim Zielony Ładzie”- wyjaśniła Barbara Mariani, starszy urzędnik ds. polityki klimatycznej i energetycznej w EEB. „Cel neutralności klimatycznej musi być wiążący na szczeblu krajowym i należy określić jasny harmonogram stopniowego wycofywania paliw kopalnych. Społeczeństwo obywatelskie musi być bardziej czujne niż kiedykolwiek, aby zapewnić, że planowanie krajowe skieruje pieniądze UE we właściwym kierunku, w przeciwnym razie plan naprawy będzie straconą szansą, która nigdy nie powróci”.

Po dokładniejszej analizie danych EEB stwierdziła, że ​​szczegóły nie są powodem do spokojnego snu. „Zapowiedziane 13 miliardów euro na rozwój obszarów wiejskich nie będzie miało znaczenia dla środowiska i klimatu, jeśli budżet ten nie będzie powiązany z ilościowymi celami środowiskowymi i klimatycznymi” - mówi Bérénice Dupeux, starszy urzędnik ds. polityki rolnej w EEB. „Co gorsza, konkluzje Rady pokazują, jak państwa członkowskie nadużywały elastyczności, wprowadzając możliwość przesunięcia do 30% środków z funduszu rozwoju obszarów wiejskich na najbardziej nieefektywną politykę - płatności bezpośrednie”.

„Jeżeli tak duża część budżetu trafi na dopłaty bezpośrednie dla rolników, to cele działań klimatycznych Wspólnej Polityki Rolnej (WPR), największego pojedynczego funduszu w budżecie UE, nie zostaną osiągnięte, co budzi pokusę do intensywnego greenwahingu”, ostrzega Dupeux.

Dorośnij Europo

Ponadto, aby osiągnąć neutralność pod względem emisji dwutlenku węgla poprzez sprawiedliwą transformację ekologiczną na wystarczającym poziomie, UE będzie musiała przejść od wzrostu gospodarczego do gospodarki post-wzrostowej.

„To dobrze, że plan naprawy UE przewiduje, że 30% budżetu zostanie wykorzystane na wspieranie działań w dziedzinie klimatu, ale to zdecydowanie za mało aby zatrzymać „biznes-jak-zwykle” - mówi Katy Wiese, zastępczyni urzędnika ds. polityki EEB ds. środowiska i sprawiedliwości gospodarczej. „Fundusz na rzecz sprawiedliwej transformacji został obcięty o prawie trzy czwarte. Pieniądze publiczne powinny zostać wykorzystane do przyspieszenia zielonej transformacji i rozpoczęcia zmiany w kierunku dobrobytu ludzi i planety, zamiast ciągłego stymulowania wzrostu PKB”.

Źródło: EEB