Państwa Unii Europejskiej zobowiązały się do wykonania planu redukcji emisji, który nazwano 20-20-20. Plan ten przewiduje w 2020 roku:

• zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20% w porównaniu z rokiem 1990,
• zwiększenie efektywności energetycznej o 20%,
• udział energetyki odnawialnej w wysokości 20%.

Najnowszy raport Europejskiej Agencji Środowiska przedstawia stan wykonania planu 20-20-20 na rok 2014 oraz szacuje, jak kraje unijne wywiązują się z dotychczasowych zobowiązań względem tego planu.

Wnioski płynące z raportu są budujące. Spadek zużycia energii w państwach UE w latach 2005-2012 osiągnął poziom wyższy niż wymagany do zrealizowania planowanego zwiększenia efektywności energetycznej o 20%. Także udział energetyki odnawialnej znajdował się powyżej poziomów pośrednich – koniecznych do osiągnięcia celu. Emisja gazów cieplarnianych zbliża się już do zakładanego poziomu 20%, na siedem lat przed terminem.

Emisje gazów cieplarnianych

Pomiędzy 2012 i 2013 rokiem emisje gazów cieplarnianych w państwach unijnych spadły o 1,8% – do poziomu o 19% niższego niż w roku 1990. Prognozuje się, że do roku 2020 osiągną poziom niższy o 21%. Jeśli jednak wdrożona zostanie Dyrektywa Efektywności Energetycznej – z wiążącymi celami emisji pochodzącej z samochodów – i nowe przepisy dotyczące gazów fluorowanych, to w ciągu najbliższych 5 lat emisje spadną do poziomu o 24% niższego względem 1990 roku.

Sektor ETS

Europejski system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (ETS), obejmujący swoim zasięgiem około 12 tysięcy zakładów przemysłowych, także znajduje się blisko założonego celu. Emisje pochodzące z sektora ETS w roku 2013 osiągnęły poziom 19% poniżej poziomu z roku 2005, co jest już bardzo bliskie celu 21% zaplanowanego na rok 2020.

Energetyka odnawialna

UE z dużym prawdopodobieństwem osiągnie zakładane cele udziału OZE w produkcji energii. W roku 2012 udział ten dla krajów unijnych wynosił 14,1%, co przewyższa cel pośredni określony na ten rok. Budowa nowych mocy w energetyce odnawialnej musi jednak zostać przyspieszona. Plan 20-20-20 zakłada stopniowe zwiększanie oddawanych do użytku mocy OZE w latach 2015-2020. Przyczynią się do tego spadające ceny urządzeń do produkcji energii odnawialnej, niemniej proces ten wymagać będzie zwiększonego wysiłku od państw członkowskich UE.

Efektywność energetyczna

W latach 2005-2012 zużycie energii malało szybciej niż zakładano, czyniąc tym samym osiągnięcie celu efektywności energetycznej dużo łatwiejszym. Należy jednak uwzględnić, że częściowy udział w tym spadku miał kryzys gospodarczy, który rozpoczął się w roku 2008. Ponieważ UE powoli wychodzi z gospodarczego spowolnienia, kraje unijne powinny uwzględnić ten fakt w poprawie efektywności energetycznej swoich gospodarek.

Prymusi Europy i ostatni w szeregu

Dziewięć państw (Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Grecja, Węgry, Rumunia, Słowacja i Wielka Brytania) znajduje się na drodze, która jak się wydaje, doprowadzi te kraje do wypełnienia celów na rok 2020 we wszystkich trzech obszarach: redukcji emisji, energetyce odnawialnej i efektywności energetycznej.

W ostatnim roku duży postęp dokonał się także w sektorze energetyki odnawialnej: do grupy wypełniającej zgodnie z planem swoje zobowiązania względem celów dla OZE na rok 2020 dołączyło aż sześć państw.

Co zaskakujące, najgorzej spośród krajów unijnych w ocenie EAS wypadły Niemcy, które pogorszyły swoje wyniki (rok do roku) w dziedzinach efektywności energetycznej i zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych. Podobna sytuacja miała miejsce także w Belgii.

Polska nie jest wprawdzie wśród krajów o najgorszych wynikach, ale powiedzieć można, że w dziedzinie ograniczania emisji gazów cieplarnianych wleczemy się w ogonie Europy. Nie jesteśmy tam sami – w naszej grupie znajduje się także Finlandia, Irlandia, Belgia, Niemcy, Luksemburg i Hiszpania.

Polska jest natomiast na dobrej drodze do osiągnięcia 20% udziału OZE w produkcji energii. Poprawia się także nasza sytuacja w sektorze efektywności energetycznej. Jest lepiej niż rok wcześniej, ale wciąż daleko nam do ideału.

Co dalej? Plan na rok 2030: 40-27-27

Autorzy raportu podkreślają, że chociaż odpowiednia polityka i planowanie wywarły efekt na udział OZE w miksie energetycznym, efektywność energetyczną i zmniejszenie emisji CO2, to nie bez znaczenia był także wpływ kilkuletniego kryzysu gospodarczego.

To dzięki niemu, w pewnej mierze, udało się obniżyć emisje i statystycznie wzrósł udział OZE. Mogło to wśród polityków stworzyć fałszywe wrażenie, że reformy możliwe są bez konkretnych i stanowczych działań politycznych. Tymczasem osiągnięcie celów na rok 2020 stanowi poważne wyzwanie w warunkach wychodzenia Europy z kryzysu.

Piotr Siergiej